O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalari vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYaLARI VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOShKENT AXBOROT TEXNOLOGIYaLARI UNIVERSITETI
“Energiya ta’minlash tizimlari” kafedrasi

“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish”

fanidan


AMALIYoT
TOPShIRIQ №1
Bajardi: Kompyuter injenering fakulteti
OEL-001-1 guruh talabasi
F.I.Sh.___________________________

Qabul qildi: Xaydarbekova Moxirahon

Toshkent 2023

“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish” fandan

№1 T O P Sh I R I Q (AMALIYoT)

Mavzu:	Metrologiyaning asosiy tushunchalari
Ishdan maqsad:	Asosiy tushuncha va ta’riflarni o‘rganish.
Adabiyotlar:	1. Isaev R.I., Karimova U.N., Raxmonova G.S. «Metrologiya standartlashtirish va sertifikatlashtirish» darslik. T:. «Aloqachi», 2017, 697b. 2. Toru Yoshizava, Handbook of optical metrology, 2008.
Vaqti	10 soat.
Toshshiriqni bajarish ketma ketligi	Nazariy savollarga javob berish. Amaliy topshiriqni bajaring. Hisobot tayyorlash.

Eslatma: talabalar 2-jadvalda keltirilgan variant nomeri bo‘yicha o‘z variantlarini tanlab oladilar va nazariy savollar nomerlari bo‘yicha savollarga javob tayyorlaydilar.

2-jadval

№	Talabaning F.I.Sh.	Variant raqami	Nazariy savollar raqmi
1	Abdimajidov Sardorbek Mirzarayim o‘g‘li	№ 1.	1, 63
2	Abduraxmonov Otabek Anvar o‘g‘li	№ 2.	2, 64,
3	Aliqulov Suhrob Dilshod o‘g‘li	№ 3	3, 65
4	Allamurodov Alimardon Shuxrat-o‘g‘li	№ 4.	4, 66,
5	Davlataliyev Doniyorjon G‘ayratjon o‘g‘li	№ 5.	5, 67,
6	Fayzullayev Xurshid Shafoat o‘g‘li	№ 6.	6, 68,
7	Fayzullayev Zohidjon Ilhom o‘g‘li	№ 7.	7, 69,
8	Ibragimjonov Farrux Ilhom o‘g‘li	№ 8.	8, 70,
9	Ibragimov Samandar Shovkat o‘g‘li	№ 9.	9, 71,
10	Ibroximov Ilyosjon Baxromjon o‘g‘li	№ 10.	10, 72,
11	Jo‘raqulov Sardorbek Bahodir o‘g‘li	№ 11.	11, 73,
12	Jurayev Ravshan Norqul o‘g‘li	№ 12.	12, 74,
13	Ko‘chiboyev Alim Ixtiyor o‘g‘li	№ 13.	13, 75,
14	Muhiddinov Muhammadali Qodir o‘g‘li	№ 14.	14, 76
15	Mutalov Asqar Farxod o'g'li	№ 15.	15, 77
16	Nizomov Abbosjon Akmal o‘g‘li	№ 16.	16, 78
17	O‘lmasov Nurbek Yo‘ldosh o‘g‘li	№ 17.	17, 79
18	O‘rinboyev Zulfikor Ixtiyorjon o‘g‘li	№ 18.	18, 80
19	Olimboyeva Nilufar Sheraliyevna	№ 19.	19, 81
20	Qo‘chqorov Marat Muhiddin o‘g‘li	№ 20.	20, 82
21	Ravshanjonov Fahriddin Sherzod o‘g‘li	№ 21.	21, 83
22	Raxmatov Navro‘zbek Abdunazar o‘g‘li	№ 22.	22, 84
23	Sodiqjonov Behro‘z Furqat o‘g‘li	№ 23.	23, 85
24	Sultonov Javohir Otabek o‘g‘li	№ 24.	24, 86
25	Xazratov Umarbek Furqat o‘g‘li	№ 25.	25, 87
26	Xudoyberdiyev Eldor Zayniddin o‘g‘li	№ 26.	26, 88
27	Xudoyberdiyev Elyorbek Elmurod o‘g‘li	№ 27.	27, 89
28		№ 28.	28, 90
29		№ 29.	29, 91
30		№ 30.	30, 92

I. Nazariy savollar:
I. Nazariy savollar:

1.“Mahsulot va xizmatlarni sertifikatlashtirish to’g’risida” qonunining maqsadi va vazifalari.

2.“Metrologiya to’g’risida Respublika qonunining maqsadi va vazifalari.
3.Standartlashtirish tog’risida Respublika qonunining maqsadi va vazifalari.
4.Standartlashtirish, Metrologiya va Maxsulotlar va xizmatlarni sertifikatlashtirish tog’risidagi qonunlar qachon qabul qilingan va uning mohiyati.
5.«Xalqaro Birliklar Tizimi» qabul qilingan. U SI deb yuritiladi va u 7 ta fizikaviy kattalikdan iborat. Ularni sanab bering va izohlang?
6.Amper, volt, om va simenis nimaligini ta’riflab bering.
7.Ampermetr va voltmetr yordamida elektr qarshilikni olchash aniqligini qanday oshirish mumkin?
8.Analog o’lchash asboblarining turlari.
9.Atomfizika sohasida qo’llaniladigan qanday kattaliklarni bilasiz?
10.Bilvosita o’lchashni tushuntirib bering.
11.Birgalikdagi o’lchashni tushuntirib bering.
12.Sifatning virtual sxemasidan sifatning uch asosiy belgisini ko’rsating.
13.Elektorodinamik o’lchash asboblari.
14.Elektoromagnit o’lchash asboblari.
15.Elektr o’lchov asboblarining tasnifi?
16.Elektr qarshilikni boshqa qanday asbob yordamida o’lchash mumkin?
17.Elektr va magnit kattaliklar qanday kattaliklarga bo‘linadi?
18.Etalonlar, ularning tabaqalanishi va turlari.
19.Etalonlarning yaratilish tarixi va nima uchun ular maxsus sharoitlarda saqlanadi?
20.Ilm-fan va iqtisodiѐtning rivojlanishida sharq metrologiyasining to‘tgan o‘rni.
21.Ilmiy texnik rivojlanishdagi standartning ahamiyati.
22.Ishlab chiqarish va uning tarmoqlarida metrologik xizmat va ta’minot.
23.Iste'moldagi mahsulotlarni standart turlarga ajrating va daftaringizga yozing.
24.Kattalik deganda nimani tushunasiz?
25.Kattaliklar qanday guruhlarga bo’linadi, ularni ta’riflang? Kattalikning qiymati deganda nimani tushunasiz?
26.Kattaliklar sifatni taminlashda qanday axamiyatga ega?
27.Kattalikning sifat tavsifi nimani bildiradi, miqdor tavsifi deganda nimani tushunasiz?
28.Kelgusida egallaydigan mutaxassisligingiz doirasida o’lchashlarning ahamiyati qanday?
29.Kundalik hayotingizga va mutaxassisligingizga xos bo’lgan turli o’lchash usullari va turlari xaqida so’zlab bering.
30.Magnitoelaektrik o’lchash asboblari.
31.Mahsulot sifati qanday aniqlanadi?
32.Mahsulotga qo`yiladigan sifat belgilarini aniqlang.
33.Mahsulotning sifati va navi tushunchalarini izohlab bering.
34.Majmuiy o’lchashni tushuntirib bering.
35.Metrologik ta’minotning 4 ta tashkil etuvchisi mavjuddir, ular?
36.Metrologik ta’minotning qanday asoslari mavjud?
37.Metrologik xizmat bilan metrologik ta’minotning tafovutlari.
38.Metrologiya bo’yicha qanday Xalqaro tashkilotlarni bilasiz?
39.Metrologiya fani asosan qanday masalalar bilan shug’ullanadi.
40.Metrologiya fanining mohiyati qanday?
41.Metrologiya so`zi nimani anglatadi?
42.Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish bo
yicha qanday xalqaro tashkilotlarni bilasiz?
43.Metrologiyaning asosiy aksioma va postulatlari.
44.Mutlaq o’lchash va nisbiy o’lchashni tushuntirib bering.
45.O`zbekiston Respublikasi Davlat milliy standarti tizimi.
46.O’lchash asboblaridagi asosiy tarkiblar.
47.O’lchash asboblaridan qanday turlarini bilasiz?
48.O’lchash asboblarining aniqlik klasslari. O’lchash asboblardagi shartli belgilari.
49.O’lchash asboblarining metrologik tavsiflari. Asbobning o’lchash xatoligi.
50.O’lchash asboblarining tavsiflarini tushuntiring. Analog o’lchash asboblarining umumiy qismlari va bo’laklari.
51.O’lchash fan va texnikaning kaysi soxasida ishlatilishiga qarab u aniq nomi bilan yuritiladi: elektrik, mexanik, issiklik, akustik va x.k. Tushuntiring?
52.O‘lchash natijalariga qanday tashqi faktorlar (omillar) ta’sir etadi, ular nimalardan iborat?
53.O‘lchash natijasi – o‘lchanaѐtgan kattalikning son qiymatini o‘lchash birligiga ko‘paytmasi tarikasida ifodalanadi. Ushbu jumlani tushuntiring.
54.O‘lchash nima?
55.O’lchash noaniqligi deganda nimani tushunasiz? Noaniqlikni baholash usullari to‘g‘risida nimalarni bilasiz?
56.O’lchash noaniqligini baholash jarayoni necha bosqichdan iborat va ularni tushuntiring?
57.O’lchash qonun qoidalari yo’llarini va o’lchov vositalarini qo’llanishini majmui bo’yicha o’lchash usullari qandaylarga bo’linadi?
58.O’lchash vositalari va ularning turlari.
59.O’lchash vositalarining metrologik tavsiflari.
60.O’lchash vositalarining qanday aniqlik xossalari bor va u nima ma’noni anglatadi?
61O’lchash vositalarining turli tumanligini nima bilan izoxlaysiz?
62O’lchash vositasi nima?
63.O’lchash xatoliklari kelib chiqishiga ko’ra qanday turlarga bo’linadi. Nisbiy xatolik qaysi formula orqali topiladi.
64.O’lchashlarning natijasini olishni umumlashgan yo’llari bo’yicha o’lchashlar quyidagi turlarga bo’linadi. Ular...
65.O’lchashlarning qanday sifat mezonlari mavjud?
66.O’lchashlarning qanday turlari va usullarini bilasiz?
67.O’lchashlarning sifat mezonlari.
68.O’lchov vositalari xatoliklari turli alomatlariga qarab tasniflanadi. Tasnilarini sanang?
69.O’lchov vositasining metrologik tavsiflarini tasniflanishi.
70.O’lchovlarning qanday turlari mavjud?
71.O’zbekiston Respublikasida ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning eksportbop bo’lishini ta’minlanishi davlatning iqtisodiy siyosatidagi aktual masalalarni hal etilishiga asos bo’lib xizmat qiladi. Buning uchun...
72.O’lchash vositalari va ularning turlari.
73.O’zgarmas tok o’tayotgan zanjirning elektirik qarshiligi ampermetr hamda volmetrning ko’rsatkichlariga qarab qanday qonunga asosan aniqlanadi?
74.Ostsillograf qanday elektr kattaliklarni o’lchash imkonini beradi?
75.Qanday sabablarga ko’ra tarixda xududimizdagi bo’lgan o’lchovlar va o’lchash birliklari boshqa davlatlardagi o’lchashlar uchun asos bo’lib xizmat qilgan?
76.Qanday standart turlarini bilasiz?
77.QR kodlash deganda nimalarni tushunasiz?
78.Raqamli o’lchash asboblari.
79.Respublikamizdagi metrologiya fanining rivojlanishida qanday bosqichlarni ko’rsatishimiz mumkin?
80.Respublikamizning metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish bo’yicha milliy idorasi haqida nimalarni bilasiz?
81.Shtrixli kodlash deganda nimalarni tushunasiz?
82.Shtrixli kodlashning qanday tizimlari mavjud.
83.SI birliklar tizimi qachon qabul qilingan va nechta asosiy, qo‘shimcha birliklari bor?
84.Sifat bo’yicha Yevropa tashkilotining asosiy vazifalari.
85.Sifat masalasi nima sababdan xayotimizda muxim axamiyat kasb etmoqda.
86.Sifatni taminlash qaysi tashkilotlarning zimmasiga yuklatilgan. Sifatni taminlashda Uzstandart agentligi qanday vazifalarga ega.
87.Sifatni taminlashda metrologiya fanining o’rnini tushuntiring.
88.Sifatni taminlashda uch asosiy tashkil etuvchilar to’g’risida tushuncha bering.
89.Sifatning asosiy mezonlari, o’lchash bilan bog’langan metrologiyaning asosiy tushunchalarini tushuntirib bering.
90.Simning temperaturasi uning elektrik qarshiligiga ta’sir qiladimi, agar ta’sir qilsa bu bog’lanish qanday bo’ladi?
91.Sinov laboratoriyalari nima uchun akkreditlanadi?
92.Solishtirma elektrik qarshilik nima, u qanday belgilanadi va qanday birliklarda o’lchanadi?
93.Solishtirma o’tkazuvchanlik nima, u qanday belgilanadi va qanday birliklarda o’lchanadi?
94.Standart namunalar noaniqligi qanday baholanadi?
95.Standartlashtirish necha vazifadan iborat?
96.Standartlashtirish turlari nimalardan iborat?
97.Statik va dinamik xatoliklarni yoritib bering.
98.Tabiiy va antropometrik birliklar to’g’risida so’zlab bering.
99.Tasodifiy kattalikning tarqoqlanishi nima va nimaga bog’liq?
100.Tok kuchi, kuchlanish, elektirik qarshilik va o’tkazuvchanlik qanday birliklarda o’lchanadi?

1 savolga javob

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2 savolga javob
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________