Insulinga bog’liq bo;lmagan qandli diabetda ichki a’zolarning zararlanishi. Patologiyada hayot uchun muhim a’zolar funksiyasi ertami kechmi buzilishi mumkin. Eng
asosiy o’zgarishlar organizmning 2ta muhim strukturalari qon va nerv to’qimasida
rivojlanadi. Neyropatiya bilan birga rivojlanuvchi mikro va makro angiopatiyalar insulinga
bog’liq bo’lmagan qandli diabet asoratlari rivojlanishidan dalolat beradi.
Diabetda yurak-qon tomir sistemasining zararlanishi. Qari va keksa bemorlarda qon-tomir zararlanishlari orasida yurak-qon tomirlari , miya va
oyoqlar
tomirlarida
aterosklerotik
o’zgarishlarining
kuchayishi
bilan
boradigan
makroangiopatiyalar ko’proq kuzatiladi. Insulinga bog’liq bo’lmagan qandli diabet bilan
og’rigan bemorlarda yurak ishemik kasalligi va gipertenziya 2-3 marta, oyoqlar gangrenasi
20 marta ko’p uchraydi. 50% xolatlarda insulinga bog’liq bo’lmagan qandli diabetda arterial
gipertenziya, 30% yurak-qon tomir patologiyasi ilk kuzatilishi mumkin. Yurak
yetishmovchiligining rivojlanish ehtimoli bu kasallikda oshib boradi. Qandli diabetda qon-
tomir kasalliklari 70% holatlarda o’limga olib keladi.
Qandli qiabetda erkaklar va ayollar o’rtasida yurak ishemik kasalligi uchrash chastotasi
o’rtasidagi farq yo’qoladi. Qandli diabet bilan og’rigan ayollarda bosh miyaga qon quyilishi
boshqa ayollarga nisbatan 6 marta ko’p uchraydi. Bu kasallikdagi metabolik siljishlar mikro,
makroangiopatiyalar, shuningdek miokard metabolizmi buzilishiga olib keladi.
Diabetik makroangiopatiyaga erta va tarqalgan ateroskleroz deb ham qaraladi, chunki
haqiqiy aterosklerotik o’zgarishlardan hech qanday spetsifik farqi yo’q. Qon tomirlarning
aterosklerotik zararlanishining havf umumiy faktorlariga giperlipidemiya, gipertenziya,
chekish, tana massasining oshishidan tashqari yana buyrakning diabetik zararlanishi tufayli
kelib chiqqan proteinuriya, giperinsulinemiya, giperglikemiya ham kiradi. Qandli diabet
bilan og’rigan keksa va qari bemorlarda yurak ishemik kasalligi klinikasi xususiyatlariga:
kam ifodalangan og’riq sindromi, o’tkir miokard infarktining atipik formalari chastotasining
oshishi, fermentemiyaning yoqolishi, EKG ko’rsatkichlaridagi sekin dinamika, asoratlar
chastotasi va kasallik qayta rivojlanishiga moyillikning oshishi kiradi. Ishemiyaning
kuchayishida nafaqat glikemiya darajasi, balki uning o’zgarish tezligi ahamiyatga ega. Qari
va keksa yoshdagi bemorlarda glukoza miqdorining nostabil bo’lishi xarakterli. Qancha yosh
o’tkan sari qandli diabetning kechishi davomiyligi, tromboembolik asoratlar, ritm
buzilishlari, yurak yetishmovchiligi rivojlanishi, chap qorincha postinfarkt anevrizmasi
uchrashi shuncha yuqori bo’ladi.
Organ va sistemalarning qo’shilgan zararlanishlarida oshqozon-ichak trakti reflektor falaji,
psixozlar rivojlanishi mumkin.
