Ma’naviy (axloqiy) his-tuyg`ular - o`z mazmuniga ko`ra, kishining kishiga va
kengroq ma‟noda olganda, jamiyatga munosabatini bildiradi. Shaxs ijtimoiy hayotining
barcha jabhalarida uning xulq-atvorini boshqarib turadigan axloq normalari shu his-
tuygularning tevarak-atrofdagilardan obyektiv ravishda olib turadigan baholashning
asosi hisoblanadi.
Intellektual (aqliy) his-tuyg`ular - shaxsning bilish jarayoniga, uning
muvaffaqiyatliligi va muvaffaqiyatsizligiga munosabatini ifodalaydi va aks ettiradi.
Estetik (nafosat) his-tuyg`ular - subyektning hayotida yuz beradigan turli
xildagi narsalarga va ularning sanhatda aks ettirilishiga nisbatan allaqanday ajoyib yoki
bemani, fojiaviy yoki kulgili, olijanob yoki jirkanchli, nafosatli yoki xunuk narsa
sifatida munosabatini aks ettiradi va ifodalaydi.
Inson ma‟naviy, intellektual va estetik tuyg`ularni faoliyat va muomala
jarayonida boshdan kechiradi, bahzan ularda kishining sotsial voqelikka nisbatan butun
hissiy munosabatlari boyligini mujassamlashganligi uchun ular yuksak his- tuyg`ular deb ham ataladi.
Iroda haqida tushuncha. Shaxsning irodaviy sifatlari . Iroda - shaxsning oldiga qo`yilgan maqsadlarga erishishda qiyinchiliklarni
yengib o`tishga qaratilgan faoliyati va xulq-atvorini ongli ravishda tashkil qilishi
hamda o`z-o`zini boshqarishidir.
Iroda tabiat qonunlarini egallab oladigan va shu tariqa uni o`z ehtiyojlariga kura
o`zgartirish imkoniyatiga ega bo`ladigan kishining mehnat faoliyatida paydo bo`ldi.
Harakatning oldindan mo`ljallanganligi kishining bo`lg`usi harakati natijasi uning
faoliyati motiviga, ya‟ni u nima maqsadda harakat qilishiga javob berishi haqida qaror
qabul qilishni nazarda tutadi, shunda harakat shaxsiy ma‟no kasb etadi va subyekt
uchun faoliyat maqsadi sifatida namoyon bo`ladi.
Irodaviy harakatlar murakkabligi bo`yicha farqlanishi mumkin:
3-shakl
