O‘zbekiston respublikasi

4-tajriba. Vodorod peroksidning qaytaruvchanlik hossasi. Probirkaga kaliy permanganat eritmasidan 5 tomchi, 2 n sulfat kislota eritmasidan 1—2 tomchi va 10 % li vodorod preroksid eritmasidan 2—3 tomchi soling. Kislorod ajaralishini va eritma rangsizlanishini kuzating. Reaksiya quyidagi sxema bo‘yicha boradi.

KMnO₄ + H₂O₂ + H₂SO₄  MnSO₄ + K₂SO₄ + O₂ + H₂O

Reaksiyaning elektron tenglamasini yozib, koeffisientlar tenglang oksidlovchi va qaytariluvchilarni ko‘rsating.

5-tajriba. Mg⁰ ning Mg⁺² gacha oksidlanishi. Soat oynasiga kichkina qoshiqcha yordamida magniy kukunidan ozgina soling. Uning ustiga sulfat kislota eritmasidan 1—2 tomchi tomizing. Vodorod ajralishini kuzating. Reatsiyaning molekulyar va elektron tenglamalarini yozing.Oksidlovchi va qaytariluvchilarni ko‘rsating.

6-tajriba. Kaliy permanganatning oksidlovchi hossasiga muhitning ta’siri.

1. 
   Uchta probirkaga KMnO₄ eritmasidan olib, birinchi probirkaga 2n H₂SO₄ va kaliy yodid eritmasidan qo‘shing. Probirkadagi eritmaning rangi sariq-qo‘ng‘ir tusga kirishini kuzating. Erkin yod hosil bo‘lganligini eritmadan ozgina olib suyultirib krahmal kleysteri bilan sinab ko‘ring. MnO₄^— ionininng Mn²⁺ ionga o‘tishini e’tiborga olib reaksiya tenglamasini yozing.
   
2. 
   Ikkinchi probirkaga ozroq distillangan suv va kaliy yodid eritmasidan qo‘shing. Eritmani bir oz qizdiring. Qo‘ng‘ir cho‘kma MnO² hosil bo‘lishini kuzating. Reaksiya tenglamasini yozing.
   

Savol va mashqlar:

1. Qanday proqess oksidlanish va qanday protsess qaytarilish deb ataladi?

2. O‘z-o‘zidan oksidlanish va o‘z-o‘zidan qaytarilish reaksiyalari nimalardan iborat?

3. Oksidlanish – qaytarilish protsessining qanday tiplari bor? Elektron o‘tish sxemasidan foydalanib, quyidagi reaksiyalarni tugallab tenglamalarni koeffisientlarini topib qo‘ying.

1. FeSO₄ + HNO₃  Fe₂(SO₄)₃ + NO

2. NH₃ + O₂  N₂ + H₂O

3. H₂SO₃ + HClO₃  H₂SO₄ + HCl

4. As₂S₃ + HNO₃ + H₂O  H₂SO₄ + H₃AsO₄ + NO

5. KJ + KClO₃ + H₂SO₄  J₂ + K₂SO₄ + H₂O

6. H₂S + HNO₃  H₂SO₄ + NO + H₂O