O‘zbеkiston rеspublikasi

1.3. O‘zbekistonda aholini ijtimoiy himoyalash va huquqiy
kafolotlashning kuchli va ta’sirchan mexanizmi
Pensiya haqidagi qonunni ishlab chiqishda pensiya yoshini oshirish,
imtiyozli pensiyalar turlarini kamaytirish zarur. Chunki hozirgi belgilangan
pensiya yoshidagi kishilar mehnatga layoqatli hisoblanib, yana
bir necha yil bemalol o‘z ishlarini davom ettirishlari mumkin. Pensiyaga
8
chiqqandan keyin ishlayotgan pensionerlar buning yaqqol dalilidir.
Agar pensiya yoshi uzaytirilsa, ayrim imtiyozli pensiyalar qisqartirilsa,
sarflanayotgan mablag‘larni tejab qolishga, kelgusi yillarda o‘sib kelishi
ehtimoli tug‘ilgan pensionerlarni hamda aholini haqiqatdan ham
muhtoj bo‘lgan qatlamini ijtimoiy himoyalashning kuchli va ta’sirchan
mexanizmi yaratiladi.
«Aholini ijtimoiy himoyalashning amaldagi mexanizmini tanqidiy
baholash va mustahkamlash, uning aniq toifadagi kishilarga qaratilishini
kuchaytirish lozim bo‘ladi. Davlat tomonidan aholini ijtimoiy qo‘llabquvvatlash
hajmi va miqdorini ko‘paytirish bilan bir vaqtda haqiqatda
yordamga muhtoj bo‘lgan kishilar va oilalargina ijtimoiy yordam olishlari
mumkin.
Aholini ijtimoiy himoyalash tizimida yolg‘iz qariyalar, pensionerlar
va huzuridagi nogironlarning talablari va ehtiyojlariga alohida
e’tibor berish lozim bo‘ladi»1.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1999-yil 13-yanvardagi
«Aholini aniq yo‘naltirilgan ijtimoiy madad bilan ta’minlashda fuqarolarning
o‘zini-o‘zi boshqarish organlari rolini oshirish to‘g‘risida»gi
farmoni hamda Vazirlar Mahkamasining 1999 -yil 7-dekabrdagi «2000-
2005-yillarda yolg‘iz keksalarning, pensionerlar va nogironlarni ijtimoiy
himoya qilishni kuchaytirishga qaratilgan chora-tadbirlar Dasturi
to‘g‘risida»gi qarori va O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006-
yil 7-sentabrdagi 459-sonli qarori bilan tasdiqlangan «2007-2010-
yillarda yolg‘iz keksalar va nogironlarni aniq ijtimoiy muhofaza qilish
va ularga ijtimoiy xizmat ko‘rsatishni yanada kuchaytirish choratadbirlari
» Dasturi, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Fuqarolarning
pensiya ta’minoti tizimini yanada takomillashtirish chora
tadbirlari to‘g‘risida», 2009-yil 30-dekabrda PF-4161-son Farmoni,
O‘zbekiston Respublikasi Perizentining 2009-yil 30-dekabirdagi
«O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan
tashqari Pensiya jamg‘armasining tashkiliy tuzilmasini shakllantirish
chora-tadbirlari to‘g‘risidagi qarori, O‘zbekiston Respublikasi Mehnat
va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirining 2010-yil 12-fevralidagi 22-
sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan «Bandlikka ko‘maklashish va aholini
ijtimoiy muhofaza qilish markazlarining namunaviy Nizomi» yuqoridagi
so‘zlarning yorqin dalilidir.
1 I.A.Karimov. «O‘zbekiston-bozor munosabatlariga o‘tishning o‘ziga xos yo`li».
- T: «O‘zbekiston» NMIU, 1992-y. 49-b.
9
Ushbu farmon va qarorlar aholini ijtimoiy himoya qilishda fuqarolarning
o‘zini-o‘zi boshqarish organlarini rolini oshirish,
ijtimoiy muhofazaning muayyan shaxsga yo‘naltirilganligini ta’minlashda
ularning ma’suliyatini yanada kuchaytirish maqsadida qabul
qilingan.
Aholini muhofaza qilishning aniq shaxsga qaratilishini yaxshilash
uchun turar joy muassasalari bolali oilalarga nafaqalar hamda yolg‘iz
o‘zgalar parvarishiga muhtoj pensionerlarni asosiy oziq-ovqat mahsulotlari
bilan ta’minlash masalalarini o‘z zimmasiga olgan bo‘lsa,
yolg‘iz keksalarni, pensioner va nogironlarni ijtimoiy ta’minot va uyjoy-
maishiy sharoitlarni yaxshilash yuzasidan ehtiyojlarni qondirish
masalalarini hal qilish uchun homiylar mablag‘larini jalb qilish
zarurligi belgilandi.