O‘zbеkiston rеspublikаsi

X
tovar olma, 
Y 
tovar apelsin bo‘lsin. (a) rasmda apelsin narxi o‘zgarmaydi, 
olma narxi pasayib bormoqda. Natijada byudjet chizig‘ining 
Y
o‘q bilan kesishgan 
nuqtasi o‘zgarmaydi, 
X
o‘q bilan kesishgan nuqtasi o‘ng tomonga surilib boradi. 
Olma narxini tushishi real daromadni oshiradi, natijada iste’molchi olma narxi 
Q
 
Oliy kategoriyali 
tovarlar
Standart sifatli
sanoat tovarlari
Kundalik ehtiyoj 
tovarlari
Q
3
 
Q
2
 
Q
1
 
R
 

---

99 
oshmasdan oldin xarid qilolmagan apelsin va olma majmualarini endi sotib olishi 
mumkin bo‘ladi.
 
 
 
 
 
 
 
 
7.3-rasm . “Narx-iste’mol”(a) va talab chizig‘i (b) 
Iste’molchi endi bir birlik qo‘shimcha olma olish uchun, oldingidan kamroq 
miqdordagi apelsindan voz kechadi. Masalan, bitta apelsin narxi 2000 so‘m va bitta 
olma narxi 1000 so‘m bo‘lsa, bitta apelsinga yarimta olma to‘g‘ri keladi, bitta olma 
narxi 500 so‘mga tushsa, qo‘shimcha bitta olma olish uchun 1/4 qism apelsindan voz 
kechishi kerak. Olma narxining pasayishi, ma’lum miqdordagi olmani apelsin bilan 
almashtirish imkoniyatini yaratadi. Natijada optimal majmua (apelsin va olmaning 
optimal miqdori) 
E
nuqtadan yuqoriroq naflik darajasiga ega bo‘lgan befarqlik egri 
chiziqlarida joylashgan 
E
1
,
E
2
va 
E
3
nuqtalarga o‘tadi. 
Agar biz optimal majmua nuqtalarini (befarqlik egri chiziqlari bilan byudjet 
chiziqlari kesishgan nuqtalarni) chiziq bilan birlashtirsak, bu chiziq “