Foyda va uning mohiyati, turlari. Foyda nomasi va massasi. Jamiyat nuqtai nazaridan, takror ishlab chiqarish samaradorligi cheklangan resurslardan samaeali foydalanishga bog’liq. Bu samaradorlik o’zida resurslarni taqsimlash samaradorligi va ishlab chiqarish samaradorligini ifodalaydi. Resurslarni taqsimlashning samaradoligiga erishish uchun natijada jamiyatga eng zarur bo’lgan maxsulotlarning ma’lum turlari olinsin
Korxona faoliyatining samaradolik darajasiga baho berishda ham uning erishgan natijasi (iqtisodiy yoki sof foyda) ishlab chiqarish sarf-harajatlari yoki qo’llanilgan resurslar miqdori bilan taqqoslanadi.
Foyda ishlab ciqarish jarayonida yaratilgan qoshimcha mahsulotning o’zgargan shaklidir. Demak, foydaning asl manbai qo’shimcha mahsulot bo’lib, u mahsulot sotilgandan kiyin pul shaklida namoyon bo’ladi.
Iqtisodiy foyda – tovarlarni sotishdan tushgan yalpi pul tushumidan shu mahsulotlarni ishlab chiqarishga qilingan barcha xarajatlar ayirmasining natijasidir.
Sof foyda – korxonaning umumiy foydasidan byudjetga ya’ni soliq to’lovlari, banklarga to’lovlar va boshqa majburiyatlar chiqarib tashlangandan kiyingi foydadir.
Foyda massasi – korxona fotdasining mutloq miqdoridir.Foyda massasining umumiy xarajatlarga nisbatining foizlardagi ifodasi foyda normasi deyiladi.
Foydaning o’sishiga, chiqarilayotgan mahsulot u
mumiy hajmi o’zgarmagan
Tadbirkorlik faoliyati shakllari
Davlat tadbirkorligi
Aralash tadbirkorlik
Jamoa tadbirkorligi
Xususiy tadbirkorlik
1-muammo. Nima dеb uylaysiz, nima uchun tadbirkorlik faoliyati xozirgi kunda iktisodiy rivojlanishning asosiy faoliyat turi bulib kolmokda? Kichik muammolar:
1. "Tadbirkor" tushunchasining "mulkdor" tushunchasidan farki nima?
2. "Tadbirkorlik" va "Biznеs" tushunchalarining-chi? Z.Nima uchun tadbirkor taxdika bilan faoliyat kursatadi?
2-muammo. Tadbirkorlik faoliyatining u yoki bu shaklining ustunligi nimaga boglik? Kichik muammolar:
1 .Qanday sharoit tadbirkorlikning kеlib chikishiga sabab bulgan?
2.Tadbirkorlik shakllari bir-biridan kaysi xususiyatlari bilan fark kiladi?
3-muammo. Nima uchun kapital doimo doiraviy aylanishda buladi?
Kichik muammolar:
1. Asosiy va aylanma kapitalning uzi nima?
2. Ular urtasidagi nisbat nimaga boglik?
3. Amortizatsiya fondidan kanday foydalanish samaralirok?
