O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi o‘quvchilarni kasb-hunarga yo‘naltirish va psixologik -pedagogik respublika tashxis markazi

Ii modul. “o’zini anglash”

1-mavzu. “shaxs tiplari” trening dasturi
Maqsad: trening ishtirokchilarining “shaxs tiplari”ni aniqlash hamda tushunchalar berish.
Vazifalar:

• 
  Trening ishtirokchilariga temperament haqida ma’lumot berish;
  
• 
  Trening ishtirokchilarining temperamentini aniqlash.
  

Davomiyligi: 1 soat 20 daqiqa

Reja:

№	Trening mazmuni	Davomiyligi	O‘quv vositalari	Mashq maqsadi
1-sessiya kirish qismi
	Videorolik	15 daq.	Kompyuter, videoproektor, kalonka	Temperament nima? Temepramentni diagnostika qilish.
	“kaftdagi tilaklar” mashqi	10 daq.	A4 qog’ozlar
	“o’zlikdan chekinish” mashqi	10 daq.	Talab etilmaydi	Ishtirokchilarda ruhiy yengillik hosil qilish
2-sessiya asosiy qism
	Temperament diagnostikasi (a.belov)	10 daq.	Tarqatma savollar	Trening ishtirokchilariga temperament haqida tushuncha berish
	«tabiatning to‘rt hodisasi» mashqi	5 daq.	Talab qilinmaydi	Eshitish va harakatlanish analizatorlarining koordinatsiyasi bilan bog‘liq diqqatni rivojlantirish.
	“tashqaridan qarash” mashqi	15 daq.	Talab etilmaydi	O‘z emotsional reaksiya-larini tahlil qilish orqali o‘zgalarning holatlarini tushunishga o‘rganish
3-sessiya xulosa qismi
	Qayta aloqa	10 daq.	Barcha ishtirokchilarga qog‘oz-ruchka, flipp-chart.	Kunning sarhisobini qilish
Jami: 1 soat 20 daqiqa

Trening borishi:
1-sessiya kirish qismi

1. Videorolik:

Temperament haqida ma’lumot berish.

Temperament odamning tevarak-atrofdagi voqealarga munosabati va hissiyotining ayrim xususiyatlarini belgilab beradi. Temperament ong, xotira, aql-zakovat va qobiliyatni aks ettirmaydi. Shu bois ham barcha temperament egalari orasida iqtidorli va iqtidorsiz, ilmli va ilmsiz, vijdonli va vijdonsiz kishilarni uchratamiz. Temperamentning 4 ta tipi ma’lum: sangvinik, flegmatik, xolerik va melanxolik.

Sangviniklar – sho‘x va quvnoq odamlar

Sangviniklar — sho‘x, quvnoq, tirishqoq va ta’sirchan kishilardir. Ular tevarak-atrofga tez moslashadi. Reaksiyalari yetarlicha kuchli yoki o‘rtamiyona bo‘ladi. Ular bilimni tez va osongina o‘zlashtirsalar-da, hamma vaqt ham puxta egallamaydilar. Muomalada ular ko‘proq shirinsuxan, quvnoq va gapdon odamlardir. Sangviniklar ishga osongina berilib ketib, jadal ishlashga qodir bo‘lishadi, lekin muntazam ravishda doimiy mehnat qilishga ancha qiynaladilar. Shu bilan birga ular tirishqoq va faol bo‘lishadi, boshqa kishilar bilan osongina til topishadi.

Flegmatiklar – vazmin odamlar

Flegmatiklar — vazmin kishilardir. Ular uchun shoshmaslik va bosiqlik o‘ta xos. Bunday odamlar murakkab hayotiy vaziyatlarda kamharakatchan bo‘lishsa-da, qo‘yilgan maqsadga erishishda ancha dadil bo‘lishadi. Bilimni sekinroq o‘zlashtirsalar ham, puxta egallashadi. Agar sangvinik alangaga o‘xshatilsa (u tez yonib, tezda so‘nadi), flegmatik sekin va uzoq yonadigan alangaga o‘xshaydi. Biror narsaga tez javob qilish kerak bo‘lsa, flegmatiklar vaqtni boy berib qo‘yadilar. Bunday paytlarda sangvinikning ustunligi sezilib turadi. Qat’iylik, iroda va sabr-toqat talab qilinadigan ishlarda esa flegmatik ustun keladi.

Xoleriklar – jizzaki odamlar

Xoleriklar — kuchli, chaqqon, jizzaki va harakatchan odamlardir. Ularning o‘ziga xos xususiyati — jizzakilik va beqarorlik. Xoleriklar juda faol va ishchan bo‘lishadi. Biroq ular bir maromda ishlay olishmaydi, goh g‘ayrat bilan, goh imillab ishlashadi. Shuning uchun ham ehtiyotkorlik, sabr-toqat va chidam talab qilinadigan vaziyatlarda xoleriklar qiyin ahvolga tushib qolishadi.

Melanxoliklar – jur’atsiz va ruhan zaif odamlar

Melanxoliklar — g‘amgin, jur’atsiz va ma’yus kishilardir. Salga charchash, biror ishga yetarlicha jur’at etmaslik, o‘z fikr va istaklarini qondira olmaslik ular uchun juda xos. Melanxoliklar, ko‘pincha, arzimagan qiyinchiliklarga bardosh bera olmaydilar, ularga qarshi kurashdan voz kechadilar. Sangviniklar va flegmatiklar esa qiyinchiliklarni oson yengishadi, xoleriklar esa ularni xatto yo‘q qilib yuboradilar. Melanxoliklarda ijobiy his-tuyg‘ulardan salbiy his-tuyg‘ular ustunlik qiladi. Baxtli voqealardan ular zavqlana olmaydi, noxush voqealar esa ularni tushkunlikka tushirib qo‘yadi. Melanxoliklarning tashqi ko‘rinishi doimo tushkunlik va g‘amgin odamni eslatadi. Ular depressiyaga moyil bo‘lishadi.

Bu rasmda 4 ta temperament egasi tasvirlangan. Ularning qay biri qaysi temperamentga taalluqli ekanligini o‘zingiz toping. Siz qaysi temperament egasi?

Ikkita temperament vakillari — sangvinik va flegmatiklar turmush qiyinchiliklariga juda turg‘un moslasha oladilar. Sangvinik va xoleriklar temperamentning ko‘p tarqalgan tipiga kirishadi.