O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi respublika ta’lim markazi uzviylashtirilgan Davlat ta’lim standarti va o‘quv dasturlari

3. Boshlang‘ich maktab bitiruvchisining matematik tayyorgarligiga qo‘yiladigan minimal talablar
Matematikani o‘rganish natijasida har bir o‘quvchi quyidagilarni
bilishi va tushunishi zarur:

• 
  1 dan 1 000 000 gacha bo‘lgan ketma-ket kelgan sonlar qatori haqida tasavvurga ega bo‘lish;
  
• 
  bir xonali sonlarni qo‘shish va mos ayirish jadvallarini yoddan bilish;
  
• 
  bir xonali sonlarni ko‘paytirish va mos bo‘lish jadvallarini yoddan bilish;
  
• 
  sonli ifodalarda amallarni ketma-ket bajarish qoidalarini bilish;
  

Bajara olishi zarur:

• 
  1 dan 1 000 000 gacha bo‘lgan sonlarni va nol sonini o‘qish, yozish va taqqoslash;
  
• 
  sonni xona qo‘shiluvchilarining yig‘indisi ko‘rinishida ifodalash;
  
• 
  o‘rganilgan matematik atamalardan o‘rnida foydalanish;
  
• 
  1 dan 100 gacha bo‘lgan sonlar ustida amallarni og‘zaki bajarish;
  
• 
  1 dan 100 gacha bo‘lgan sonlar ustida amallarni bajarishga keltiriladigan ko‘p xonali sonlar ustida amallarni og‘zaki bajarish;
  
• 
  1 dan 100 gacha bo‘lgan sonlar ustida qoldiqli bo‘lishni bajarish;
  
• 
  ko‘p xonali sonlarni yozma qo‘shish va ayirish;
  
• 
  ko‘p xonali sonlarni bir va ikki xonali songa yozma ko‘paytirish va bo‘lish;
  
• 
  nol bilan hisoblashlarni bajarish;
  
• 
  2-3 amalli sonli (qavsli va qavssiz) ifodalarning qiymatini topish;
  
• 
  bajarilgan hisoblashlar to‘g‘riligini tekshira olish;
  
• 
  sodda tenglamalarni yechish;
  
• 
  matnli (ikkitadan ko‘p bo‘lmagan amallarni bajarish bilan yechiladigan) masalalarni yechish;
  
• 
  berilgan uzunlikka ega bo‘lgan kesmani chizg‘ich yordamida chizish, berilgan kesma uzunligini o‘lchash;
  
• 
  o‘rganilgan geometrik shakllarni tanish va ularni (chizg‘ich yordamida yoki qo‘lda) katakli qog‘ozga chizish;
  
• 
  to‘g‘ri to‘rtburchak va kvadratning perimetrini hisoblash;
  
• 
  kattaliklarni ularning son qiymatlariga ko‘ra taqqoslash va ularni turli o‘lchov birliklarida ifodalash;
  

Orttirilgan bilim va ko‘nikmalardan amaliy faoliyatda va kundalik turmushda (quyidagi holatlarda) foydalanishi zarur:

• 
  o‘rab turgan atrof muhitida mo‘ljal (orientr) olish (manzilga yetib borish marshrutini rejalashtirish, harakatlanish yo‘lini tanlash va hokazo);
  
• 
  narsalarni turli xususiyatlari: uzunligi, yuzi, massasi, sig‘imi bo‘yicha taqqoslash va tartibga solish:
  
• 
  soat yordamida vaqtni aniqlash (soat va minutlarda);
  
• 
  kundalik turmush vaziyatlari (xarid, uzunliklarni o‘lchash, massani tortish va hokazo)ga oid masalalarni yechish;
  
• 
  buyumlarning o‘lchamlarini ko‘z bilan “chamalab” baholash;
  
• 
  turli geometrik shakllardan foydalanib mustaqil kichik konstruktorlik faoliyati elementlarini bajarish.