O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi respublika ta’lim markazi tabiiy va iqtisodiy fanlar blok moduli bo‘yicha umumiy o‘rta ta’limning o‘quv dasturi

O‘zbekistonda yadro fizikasi sohasidagi tadqiqotlar va ularning natijalaridan xalq xo‘jaligida foydalanish. O‘zbekistonda yadro fizikasi sohasida olib borilgan ishlar.

Takrorlash:

O‘quv sayohati:

Jihozlar va o‘quv-ko‘rgazmali qurollar:
Rezerford tajribasi modeli (plakatda), Vilson kamerasi (plakatda). Ionlovchi zarralarni qayd etuvchi qurilma (plakatda). Radioaktiv nurlanishni va zarralarni qayd qilish usullari (plakatda). O‘quv laboratoriya lazeri.
Adabiyotlar: 2.13; 2.16; 2.21; 2.22; 2.31; 3.11; 3.14; 3.19

ASTRONOMIYa

(34 soat, B1+: 68 soat)

O‘quvchilar o‘quv faoliyati natijalariga qo‘yiladigan talablar:
Osmon sferasining modeli, yulduzlarning surilma xaritasi, yulduzlar va Quyoshning turli kenglamalarda sutkalik ko‘rinma aylanishi aks ettirilganini chizma-plakatlarda, Oyning harakati, fazalari va davrlari (modelda yoxud chizmada), yulduz va Quyosh vaqtlarini olchay olishi, vaqt tizimiga doir mahalliy, dunyo, poyas vaqtlaridan foydalanadi hamda ularning biridan ikkinchisiga o‘taolishi, kalendarlarni tushunadi;
Yulduzlarning surilma xaritasidan, teleskopdan amaliyotda foydalanadi;
Quyosh va planetalar, Quyosh fotosferasi, xromosferasi va toji haqida ko‘nikmalarga ega bo‘ladi;
planetalar, ularning halqalari va yo‘ldoshlarining kelib chiqishi i haqidagi ma’lumotlarni biladi;
Kosmik apparatlar tomonidan olingan planetalarning relefi, turli spektral sinflarga kiruvchi yulduzlarning rangi, temperaturasi va yorqinliklari to‘g‘risida spektrlari aniq ma’lumotlarga ega bo‘ladi;
astronomik kalendarlar va lug‘atlardan kundalik turmushda foydalanadi.
Kirish

(1 soat)

Astronomiya – osmon jismlari haqidagi fan. Astronomiya nimani o‘rganadi? Uning rivojlanish tarixi va boshqa fanlar bilan aloqasi.
Koinotning tuzilishi, astronomik hodisa va jarayonlar, olam tuzilishining geosentrik va geliosentrik nazariyalari. Astronomiya sohasiga uning rivojiga katta hissa qo‘shgan buyuk olimlar Eratosfen, Aristotel, Ptolemey, Kopernik, Nyuton va boshqalar. Sharq olimlaridan Al-Xorazmiy, Al-Farg‘oniy, Beruniy, Umar Hayyom, Nasriddin Tusiy, Qozizoda Rumiy, Jamshid Koshiy, Ulug‘bek va boshqa Sharq olimlarining astronomiya rivojiga qo‘shgan buyuk hissalari.
Astronomiyaning umumta’lim fanlar orasida tutgan o‘rni, xalq xo‘jaligidagi ahamiyati.