Oʻzbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi toshkent viloyati zangiota tumani xtb tasarrufidagi 20-sonli umumiy o‘rta ta’lim maktabi

4.5. Qalqonoldi bezlari

Qalqonoldi bezlari to‘rtta bo‘lakdan iborat. Qalqonsimon bez orqa yuzasida joylashgan bo‘lib, uning to‘qimasiga botib kirgan(10-rasm). Bezlar ishlab chiqargan paratgormon qonda kalsiy va fosfor miqdorini boshqaradi. Nerv va muskul qo‘zg‘a- luvchanligiga ta’sir qiladi. Bu gormon organizm o‘sishida muhim ahamiyatga ega. Bezlar funksiyasi ortib, paratgormon ko‘p ishlab chiqarila boshlasa, qonda kalsiy miqdori ortadi, suyaklar yumshab, deformatsiyaga uchraydi. Nerv-muskul sistemasi qo‘zg‘aluvchanligi pasayib, tana muskullari bo‘shashadi, odam holsizlanib, tez charchaydigan bo‘lib qoladi. Paratgormon qonda D vitamini bo‘lganida sintezlanadi. Qalqonoldi bezi funksiyasi pasayganida qonda kalsiy miqdori kamayib, nerv-muskul qo‘zg‘aluvchanligi ortadi, qovoq va lablar pirpirab, qoʻllar qaltiraydi, ya’ni tutqanoq (tetaniya) sodir boʻladi.



10-rasm. Qalqonsimon (a) va qalqonoldi (b) bezlari:

1-qalqonsimon tog‘ay,2- qalqonsimon bez, 3- halqum, 4 - qalqonoldi bezlari,

5- qiziloʻngach, 6-kekirdak, 7- aorta,8- arteriya va venalar.