O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XVI asrgacha)

Xorazmshoh
davlatning oliy va mutlaq hokimi hisoblanardi. 
Gurganch
da shoh qarorgohi, markaziy boshqarma – 
devonxona
tashkil etildi. Uning tarkibida ziroat, savdo-tijorat, moliya, soliq, 
shahar va qishloqlarda osoyishtalikni saqlash uchun harbiy 
ishlar bilan shug‘ullanadigan mahkamalar faoliyat ko‘rsatgan. 
Davlatning eng yuqori lavozimlaridan biri vazirlik – 
xo‘jayi 
buz ruk 
unvoniga ega bo‘lgan. U devonxona ishlariga mas’ul 
bo‘lgan. Harbiy safarlar vaqtida hukmdor nomidan davlatni 
idora etgan.
Mustaqillik uchun kurash.
 
1017-yil
da 
Mahmud G‘azna-
viy
tomonidan zabt etilib, o‘z mustaqilligidan mahrum bo‘l gan 
Xorazm 
1040-yil
da Saljuqiylar davlatiga qaram bo‘lib qola-

---

61
di. Saljuqiylar hukmdori 
Malikshoh 
o‘z ma’murlaridan 
Anush-
tegin
ni Xorazmga noib qilib tayinlaydi. 
Anushtegin
vafotidan 
so‘ng Xorazmda uning vorisi 
Qutbiddin Muhammad 
(1097–
1127) noiblik qiladi. Garchi u “
xorazmshoh
” unvonini tiklab, 
bunday nom bilan ulug‘lansa-da, Saljuqiylar davlatining sado-
qatli noibiligicha qolgan edi. Xorazmning mustaqilligi Qut biddin 
Muhammadning o‘g‘li 
Otsiz 
(1127–1156) nomi bilan bog‘liqdir.
Dastavval 
Otsiz
turkman va qipchoqlarni o‘ziga bo‘ysun-
diradi. Xorazm bilan iqtisodiy jihatdan bog‘liq bo‘lgan Sirdaryo 
etaklari va Mang‘ishloq yarimorolini egallaydi. 
Otsiz
Kaspiy 
dengizi sohillaridan to Sirdaryoning o‘rta oqimiga qadar bo‘lgan 
yerlarda Xorazmshohlar davlatining poydevorini barpo etadi.