O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XVI asrgacha)
Yüklə 1,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- G‘arbiy turk xoqonligi
- * Mustahkam markazlashgan davlat – bu barcha hu- dudlari yagona hukmdor hokimiyati tomonidan idora qilinuvchi davlatdir
- Boshqaruv.
- VII asrning birinchi choragi
- To‘ng yabg‘u
|
turk xoqonligi
tasarrufida bo‘lgan. Mazkur xoqonlikning poytaxti O‘tukan vodiysi (Mo‘ g‘uliston)da qaror topgan. Oloy tog‘larining g‘arbida joy lashgan o‘lkalar: Yettisuv, Sharqiy Turkiston, Sir daryo va Amu daryo havzalari hamda ularga tu- tashgan hudud G‘arbiy turk xoqonligi tomo ni dan idora etilgan, qarorgohi Yettisuvda joy lash gan. 1. Turk xoqonligi qachon va qayerda tashkil topdi, unga kim asos soldi? 2. Nima maqsadda Turk xoqonligi bilan eron o‘rtasida harbiy ittifoq tuzildi? 3. Turk xoqonligining O‘rta Osiyoga yurishi qanday oqibatlarga olib keldi? 4. eftallar davlati qulagach o‘zgargan vaziyat haqida nima deya olasiz? 5. Turk xoqonligi boshqaruvi eftallar davri bosh qaruvidan nimasi bilan farq qilgan? 6. Turk xoqonligi qanday sabablarga ko‘ra bo‘linib ketgan? Turk xoqonligi bo‘linib ketmasligi uchun nimalar qilish kerak edi deb o‘ylaysiz? * Mustahkam markazlashgan davlat – bu barcha hu- dudlari yagona hukmdor hokimiyati tomonidan idora qilinuvchi davlatdir 17 5-§. G‘ARBIY TURK XOQONLIGI Tayanch tushunchalar: G‘arbiy turk xoqonligi, yabg‘u, bosh qa- ruv tartibi, ijtimoiy hayot, Abruy qo‘zg‘oloni. Boshqaruv. G‘arbiy turk xoqonligi ijtimoiy, iqtisodiy va ma da niy jihatdan Sharqiy xoqonlikdan mutlaqo ajralib tu r- gan. Sharqiy xoqonlik aholisining asosiy qismi chorvador ko‘ch manchilar edi. G‘arbiy turk xoqonligi aholisining kattagina qismi esa o‘troq dehqonchilik, hunarmandchilik va savdo-sotiq bilan mashg‘ul edi. VII asrning birinchi choragida G‘arbiy turk xoqonligi nihoyatda kuchaygan. Uning sharqiy chegarasi Oltoyga, janub- da esa Sind (Hind) daryosi bo‘ylariga borib yetgan. Xoqonlik o‘ziga qaram viloyatlarni boshqarishda mahalliy sulolalarni saqlab qolgan. Muhim ahamiyatga ega bo‘lgan ayrim o‘lka - larda esa xo qon xonadoniga tegishli mansabdorlar tayinlangan. Xoqon To‘ng yabg‘u (618–630) hukmronlik qilgan davrda boshqaruv tartiblari isloh qilingan. Islohotga ko‘ra, mahalliy hukmdorlarga xoqon likning “yabg‘u” unvoni berilib, ular xo- qon ning noibiga (vakiliga) aylanadilar. Shu bilan birga O‘rta Osiyo, Sharqiy Turkiston va Toxa- ristonning deyarli mustaqil hokimliklari ustidan siyosiy nazorat kuchay tiriladi. Ular huzuriga xoqonlikning noiblari – tudunlar yubo riladi. Biroq ichki kurash oqibatida G‘arbiy turk xoqonligi zaifl ashib boradi. Ijtimoiy hayot. G‘arbiy turk xoqonligiga birlashgan aholi- ning ha yoti va xo‘jaligi turlicha bo‘lgan. Xoqonlik o‘troq va ko‘chmanchi aholiga bo‘lingan. Ko‘chmanchilarning aso siy mashg‘uloti chorvachilik bo‘lgan. Aholining o‘troq qismi ma- daniy jihatdan ilg‘or bo‘lib, xoqonlikning ijtimoiy va iqtiso diy turmushida yetakchi ahamiyat kasb etgan. Xoqonlikda shaharlar va qishloqlar ko‘p bo‘lgan. Aholisi deh qonchilik, hunarmandchilik va savdo-sotiq ishlari bilan shu g‘ul lanardi. Hunarmandlar yasagan zeb-ziynatlar va qu - rol -yarog‘lar xilma-xilligi va nihoyatda puxtaligi bilan ajra lib turardi. 18 Ichki va tashqi savdo-sotiq ishlari shahar aholisining aso siy mashg‘ulotlaridan biri bo‘lgan. Bu sohada ayniqsa Yüklə 1,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|