O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 9- son ilmiy tadqiqotlar jurnali



Yüklə 0,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/5
tarix16.06.2023
ölçüsü0,64 Mb.
#131623
1   2   3   4   5
Mirzayeva Diloromxon Mashrabjon qizi

O‘ZBEKISTONDA
 
FANLARARO
 
INNOVATSIYALAR

VA 
9-
SON

ILMIY
 
TADQIQOTLAR
 
JURNALI
20.06.2022
284 
dovrug‘i ortib borgan. U ko‘p bor Xitoyga yurishlar qilib, uning bir qancha hududlarini 
bosib olgan. Xitoy podsholigi Turk xoqonligiga har yili o‘lpon tariqasida yuz bo‘lakdan 
iborat ipak mato berib turishga majbur bo‘lgan. 553-yilda Buminxon vafot etgach
hokimiyatga uning katta o‘g‘li Mug‘anxon (553-572) o‘tiradi. Mug‘anxon 558-yilda 
jo‘janlarga so‘nggi bor qaqshatqich zarba berib, o‘z davlati hukmronligini Tinch 
okeangacha bo‘lgan hududlarda mustahkamlaydi. Uning amakisi Istami (unga 
«Yabg‘u» – bahodir unvoni ham berilgan) bo‘lsa, bu davrda xoqonlik hududini g‘arbga 
tomon kengaytirib, Yettisuv, Qashqar va boshqa hududlarni egallaydi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODLAR 
563–567-yillar davomida Istami yabg‘u qo‘shinlari eftaliylar davlatiga ketma-ket 
zarbalar berib, O‘rta Osiyo va Kaspiy dengizigacha bo‘lgan yerlarni egallashga 
muvaffaq bo‘ladi. Buning oqibatida Eftaliylar davlati qulaydi. Turk xoqonligi O‘rta 
Osiyo erlarini ishg‘ol etgach, uning hududlari bevosita Eron chegarasiga tutashadi. 
Xoqonlik Eron bilan yaxshi qo‘shnichilik, savdo-sotiq aloqalarini o‘rnatishga intiladi. 
Shu maqsadda Eron shohi Xusrav 1 Anushervonga turk malikasi uzatiladi, Eronga 
elchilar yuboriladi. Biroq Turk xoqonining Eronga ikki bor yuborgan elchilari faoliyati 
muvaffiyatsiz chiqqach, Eronning xoqonlik bilan murosaga bormasligi, uning qat’iy 
dushmanligi ma’lum bo‘ladi. Buning boisi Eron shohining O‘rta Osiyo hududlariga 
da’vogarligida edi. Bu esa, shubhasiz, bir necha bor xoqonlikning Eron bilan urushlar 
olib borishiga sabab bo‘ladi. Istami qo‘shinlari Eron shohi Xisrav I ni yengadi. Eron 
shohlari Turk xoqonligiga 400 ming Vizantiya tillosi hajmida tovon to‘lashga majbur 
bo’ladi[7: 64]. 
Mug‘anxon va uning avlodlari g‘arbda Qora dengizga qadar hududlarni zabt etib 
o‘zlariga bo‘ysundirganlar. Turk xoqonligi 568 – 569-yillarda o‘sha davrning qudratli 
davlati – Vizantiya bilan iqtisodiy va savdo-sotiq aloqalarini o‘rnatishga intilib, so‘g‘d 
savdogari Maniax boshchiligidagi 
elchilarni 

erga 
yuboradi. 
Elchilar 
imperator Yustinian II qabulida bo‘ladi. Shundan so‘ng Vizantiyannig Zemarx boshliq 
elchilari xoqonlik davlatiga keladi. Bu esa shu davlatlar o‘rtasida o‘zaro ishonch va 
savdo-tijorat munosabatlarini o‘rnatishda muhim ahamiyat kasb etgan. Turk xoqonlari 
O‘rta Osiyoda hukmronlik qilsa-da, biroq o‘zlari bu hududga ko‘chib kelmaganlar. Ular 
Yettisuv va boshqa hududlardagi bosh qarorgohlarida qolib, bo‘ysungan hududlarni 
mahalliy hukmdorlar orqali boshqarib, ulardan olinadigan soliq-o‘lponlar va to‘lovlar 
bilan kifoyalanganlar. Bundan ko’rinadiki, Turk xoqonligi davrida bu hududdagi 
mavjud mahalliy davlat tuzilmalari, ularning boshqaruv tizimlari saqlanib, ichki 
siyosat bobidagi mustaqil faoliyatlari davom etgan. Xoqonlik istisno hollardagina 
o‘lkaning ijtimoiy-siyosiy hayotiga aralashgan. Bu narsa ko‘proq tashqi siyosat, xalqaro 
savdo-sotiq masalalariga daxl etardi.

Yüklə 0,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin