O'zbekistonda sement sanqati

2. Sementtosh va betonlarning kimyoviy hamda fizik yemiruvchi
omillar ta`siriga chidamlilgi
 
Sementtoshning chidamliligi deganda, uning tashqi muhitning yemiruvchi 
ta’siriga (chuchuk va mineral suvlar, suv bilan sovuqning birgalikdagi ta’siri, 
shuningdek, katta haroratlar, namlanish va qurishga hamda sementtosh kapillyar va 
g`ovaklarida tuz eritmalarining bug`lanib ketishi natijasida to`planib qolib, boshqa
kristallogidratlarga aylanishiga ) qarshiligi tushuniladi. Chunki portlandsementtosh 
havo ta’siriga juda yaxshi chidaydigan materialdir. Sementtosh havo bilan o`zaro 

---

59 
ta’sir etganda ohak havodagi karbonat angidrid gazidan karbonlanshi yahshiroq 
zichlashadi va chidamli bo`ladi.
Betonning sho`ralashi. Betonni sho`ralashdan qutqarish uchun beton 
inshootlari sirti bitum, lak bilan suvalmoqda, tabiiy tosh, hatto qo`rg`oshin tunuka 
bilan o`ralmoqda. Lekin bular juda qimmat bo`lib, ayni vaqtda, uzoq vaqtga 
chidamaydi. Titratish yo`li bilan ham betonning yuza qismini zichlash mumkin. Bu 
tadbirlarning samarasi kamroq.Chunki ustki himoya qatlami zarb ta`sirida 
shikastlansa, emirilishi osonlashadi.
Magnezial korrozya. Bunday korroziya MgSO
4
dan tasqari bosqa magniy 
tuzlari tasiridanvujudga keladi: 
Ca(OH)
2
+ MgCl
2 
= CaCl
2
+ Mg(OH)
2 
. 
Natijada amorf holidagi magniy gidrat oksid va filtrlovchi suv bilan osongina 
yuvilib ketadigan hamda juda yaxshi eriydigan kalsiy hlorid hosil bo`ladi. 
Mg(OH)
2
suvda oz eriydi. U mustahkam Ca(OH)
2
kristallarini o`ovushmagan 
yumshoq massaga aylanantiradi. Unda bog`lovchilik xossalari yo`q. MgCl
2 
ta’sirida gidrosilikat va gidroalyuminatlar ham parchalanishi mumkin. MgCl
2
ta’siridagi korroziya suvda bu tuzning konsentrasiyasi 1,5-2% dan oshganda 
kuchayadi. Mg
2+
ionlarining miqdori suvda 0,5 g/l ga yetganda bunday suv salbiy 
hisoblanmaydi.