O`zbekistonni rivojlantirish strategiyasi. Fuqarolik jamiyati asoslari

ettinchidan, ijtimoiy foydali mexnatga jalb etish orqali tarbiyaviy ta’sir kursatish choralarini kuchaytirishga karatilgan «majburiy jamoat ishlari» jazosini kiritish nazarda tutilgan.

25. 
    Harakatlar strategiyasini 2.2 bandi haqida ma’lumot bering.
    

Fuqarolarning xuquq va erkinliklarini ishonchli ximoya qilish kafolatlarini taminlash.

Fuqarolarning murojaatlarini o`z vaqtida xal etish, murojaatlarni kurib chiqishda sansalorlik, rasmiyatchilik va befarq munosabatda bulish xolatlariga yul quyganlik uchun javobgarlikning mukarrarligini ta`minlash, shuningdek, bo`zilgan xuquqlarni tiklashning barcha zarur choralarini kurish. Bugungi kunda olib borilayotgan isloxotlarning samarasini yanada oshirish, davlat va jamiyatning xar tomonlama va jadal rivojlanishi uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish, mamlakatimizni modernizatsiya qilish xamda xayotning barcha soxalarini liberallashtirish buyicha ustuvor yo`nalishlarni amalga oshirish borasida salmokdi sa’y-xarakatlar olib borilmokda.

Ushbu xarakatlarning muxim yo`nalishi sifatida Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev tashabbusi bilan 2017 yil yurtimizda «Xalq bilan mulokot va inson manfaatlari yili» deb e’lon kilindi va ushbu yilning asosiy maqsad va vazifalaridan kelib chiqqan xolda, davlat organlarining fuqarolar bilan o`zaro munosabatlari yo`zasidan yondashuvni tubdan kayta kurib chitsish zarurligi ta’kidlab o`tildi

Bugun zamonning o`zi davlatimiz oldiga nafakat sud, shuningdek, boshka xuquqni muxofaza qiluvchi va nazorat etuvchi organlar faoliyatida xam fuqarolarning xuquq va erkinliklarini ishonchli ximoya qilish kafolatlarini yanada samarali ta’minlash vazifasini kuchaytirish talabini kuymovda.

Jumladan, davlat siyosatining asosiy ustuvor yo`nalishlarini amalga oshirish buyicha sud, xuquqni muxofaza qiluvchi va nazorat organlarining muxim vazifalari sifatida jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlarini o`z vaqtida xal etish, murojaatlarni kurib chiqishda sansalorlik va befarq munosabatda bulish xolatlariga yul quyganlik uchun jinoiy javobgarlikkacha bulgan javobgarlikning mukarrarligini ta’minlash, shuningdek, bo`zilgan xuquqlarni tiklash buyicha barcha zarur choralarni kurish belgilangan.

buyicha Xarakatlar strategiyasida sud, xuquqni muxofaza qiluvchi va nazorat etuvchi organlar faoliyatida fuqarolarning xuquq va erkinliklarini ishonchli xlmoya qilish kafolatlarini ta’minlashga karatilgan kuyidagi chora-tadbirlar nazarda tutilgan:

Birinchidan, jismoniy va yuridik shaxslar tomonidan fuqarolik ishlari buyicha sud- larga murojaat qilish jarayonida tulanadigan davlat boji mikdorini kamaytirish.

Ikkinchidan, elektron tartibda sud ishini yuritishning zamonaviy shakl va usullarini joriy etishga karatilgan «O`zbekiston Respublikasining ayrim qonun xujjatlariga o`zgartish va kushimchalar kiritish to`g`risida»gi qonun loyixasini ishlab chiqish.

Uchinchidan, sudlar faoliyatiga oid ma’lumot bilan fuqarolarni ta’minlashni nazarda tutuvchi «Sudlar to`g`risida»gi O`zbekiston Respublikasi Krnuniga o`zgartish va kushimchalar kiritish xakida»gi O`zbekiston Respublikasi qonuni loyixasini ishlab chiqish.

Yukoridagilardan kelib chiqqan kolda, jinoyat kuroli yoki ma’muriy kukukbo`zarlik predmeti sifatida mulkdan foydalanishda mulkdorning aybi bulmagan kollarda mulkni olib kuyish (vaktinchalik olib kuyishdan tashkari) va musodara qilishni takiklash maqsadga muvofiqdir.

26. 
    “Sudlar to’g’risida”gi qonunda odil sudlovni amalga oshirish borasidagi faoliyatga aralashishning mohiyatini tushuntirib bering.
    

Sudyalar mustadilligi tamoyili «Sudlar to`g`risida»gi qonun, Jinoyat-protsessual kodeksi, Fuqarolik-protsessual kodekslarida o`z ifodasini topgan. Kayd etish kerakki, sudyalarning odil sudlovni amalga oshirish borasidagi faoliyatiga biron-bir tarzda aralashishga yul duyilmaydi va bunday aralashuv qonunga muvofid javobgarlikka sabab buladi. Xech kim sudyalar va xalq maslaxdtchilariga tazyik o`tkazish va ma’lum bir ish danday x,al dilinishi lozimligi buyicha kursatma berish xududiga ega emas. Ishning xolisona kurib chidilishiga tusdinlik dilish yodi nodonuniy daror chidarishga erishish madsadida sudyalar va xalq maslaxatchilariga dar danday ta’sir o`tkazish jinoiy javobgarlikka sabab buladi.

O`zbekiston Respublikasida sudyalar mavqeini oshirish buyicha sudya lavozimida bulishning ilk marotaba besh yillik, keyin un yillik muddatini va shundan sung mud- datsiz davrini belgilash xdmda sud raislarining sudyalarga nisbatan intizomiy ish do`zgatishga oid vakolatini tugatish nazarda tutiladi.

O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 21 fevraldagi «O`zbekiston Respublikasi sud tizimi to`zilmasini tubdan takomillashtirish va faoliyati samara- dorligini oshirish chora-tadbirlari to`g`risida»gi PF 4966-son Farmoniga kura, amaldagi sud kotibi lavozimi tugatilib, sudlarning to`zilmalariga sudya katta yordamchisi, sudya yordamchisi lavozimlarining kiritilishi kelgusida sudyalarni odil sudlov bilan bevosita boglid bulmagan vazifalardan ozod dilishga xdmda sudyalar zaxirasining shakllanishiga xizmat qiladi.

Sud xokimiyati - sud tomonidan protsessual koidalarga qat`iy amal kilgan xolda, protsessual va moddiy xuquqni qullash orqali o`zining kompetensiyasiga tegishli bulgan ishlarni xal etish uchun berilgan xokimiyat vakolatidir.

Sudyalarga g`ayriqonuniy tarzda ta’sir o`tkazishga yul qo`ymaslik buyicha ta’sirchan choralar kurish. Utgan yillar davomida sud-xuquq tizimini tubdan islox qilish, jamiyatni demokratlashtirishning tarkibiy kismi sifa- tida sudlarning xolisligi va mustakilligini mustaxkamlash, sudni xokimiyatning xolis, mustakil tarmogi sifatida mustaxkamlash, qonun ustuvorligini, inson xuquq va erkinliklari ishonchli ximoyalanishini ta’minlash buyicha izchil ishlar amalga oshirildi.

27. 
    ” Umumiy yuridiksiya sudlarning ayrimlarini tugatish va qayta tashkil etish to’g’risida”gi qonunni yoriting.
    

Umumiy yurisdiksiya sudlarining faoliyatini yanada takomillashtirish, fuka- rolarning xuquq va erkinliklarini sud orqali ximoya qilish kafolatlarini yanada kuchaytirish maqsadida O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2004 yil 20 fevraldagi «Umumiy yurisdiksiya sudlarining ayrimlarini tugatish va kayta tashkil etish to`g`risida»gi PF-3400-son Farmoni qabul kilinib, umumiy yurisdiksiya sudlarining to`zilmasi, Korakalpogiston Respublikasi fuqarolik va jinoyat ishlari buyicha oliy sudlari, fuqarolik va jinoyat ishlari buyicha viloyatlar xamda Toshkent shaxar sudlari, fuqarolik ishlari buyicha tumanlararo, tuman (shaxar) sudlari, jinoyat ishlari buyicha tuman (shaxar) sudlarining yangilangan to`zilishi tasdiklandi.

Bu, o`z navbatida, kelgusida fuqarolar va tashkilotlarning bo`zilgan xuquqlari va qonun bilan qo`riqlanadigan manfaatlarining ixtisoslashtirilgan sudlar tomonidan ximoya qilinishiga, ularni odil sudlovga bulgan xuquqlaridan foydalanishda kulayliklar yaratilishiga, sud xokimiyatining chinakam mustakilligini ta’minlash, sudning nufo`zini yanada oshirish, sud tizimini demokratlashtirish va takomillashtirishga xizmat qiladi.

Qisqacha aytganda, Davlat dasturida nazarda tutilgan tadbirlarning amalga oshirilishi sudyalarning mustaxilligi va begarazligini ta’minlash barobarida fuqarolarning xuquq va erkinliklari xamda ularning va yuridik shaxslarning qonuniy manfaatlarini sud tartibida ximoya qilish kafolatlarini kuchaytiradi, odil sudlovni amalga oshirishdan ko`zlangan maqsadlarga erishish imkoniyatlarini kengaytiradi.

28. 
    “Xabeas korpus akt” haqida ma’lumot bering.
    

«Xabeas korpus akt» - yuridik koidasi dastlab XV asrda Buyuk Britaniyada paydo bulgan bulib, keyinchalik o`z tarrakkiyoti jarayonida Angliya Parlamenta tomonidan 1679 yil 26 mayda qabul qilingan qonunda mustaxkamlab kuyilgan. SHuni aytish kerakki, «Xabeas korpus» instituta inson xuquqi bilan boglik qator xalqaroo xuquqiy xujjatlarda xam o`z aksini topgan. Xususan, 1948 yil 10 dekabrda qabul qilingan Inson xuquqlari umumjaxon deklaratsiyasining 8-moddasida «xar bir inson unga Konstitutsiya yoki qonun orqali berilgan asosiy xuquqlari bo`zilgan xollarda nufo`zli milliy sudlar tomonidan bu xuquqlarning samarali tiklanishi xuquqiga ega» ekanligi mustaxkamlab kuyilgan.

«Xabeas korpus» institutining O`zbekiston Respublikasi jinoyatlarni kurib chiqish protsessiga boskichma-boskich joriy qilinishi sudga kadar ish yuritishda fuqarolarning Konstitutsiya va qonunlarda mustaxkamlab kuyilgan xuquq va erkinliklari daxleiz- ligini, ulardan sud qarorisiz maxrum qilishga yoki ularni cheklab kuyishga xech kim xakli emasligini mustaxkamlovchi konstitutsiyaviy prinsipni tulik amalga oshirish imkonini beradi.

29. 
    O’zbekiston Respublikasining rivojlantirishning 5 ta ustuvor yo’nalishini 1 bandinin yoritib berin
    

30. 
    O’zbekiston Respublikasi Xarakatlar strategiyasining 2-yo’nalishini nechta banddan iborat va mazmunini yoritib bering.