O`zbekstan respublikasi joqari ha`m orta arnawli bilimlendiriw ministrligi

RAH MAT, MEM!
Kechqurun soat o'n birlar, qorong'i tushgan. Gavdali ayol katta va og'ir sumkasini yelkasiga ortib ko'chada ketib bormoqda. To'satdan qorong'ulikdan bir yigitcha paydo bo'ldi-yu, uning orqasidan kelib, sumkasini tortib olmoqchi bo'ldi. Bolakay orqadan sumkani shunday kuch bilan tortdiki, uning qayishi uzilib, yerga tushib ketdi. Lekin sumka shunchalik og'ir, bolakay esa shunday kichik ediki, u muvozanatini yo'qotib, qochish o'miga, oyoqlarini osmonga cho'zgancha, orqasi bilan trotuarga yiqilib tushdi. Bar- vasta ayol keskin qayrilib, bolaning tor jinsi kiygan orqasiga tepdi. Keyin engashib bolani yelkasidan ko'tardi va kuch bilan silkitdi.
- Ey bolakay, sumkamni olib ber, - dedi ayol.
Bola sumkani olish uchun biroz oldinga qadam tashladi.
- Senga uyat emasmi?
Ha, MEM, - deb g'uldiradi bola. Ayol uni awalgidek yoqa- sidan ushlab turardi.
- Nega bunday qilding?
www.ziyouz.com kutubxonasi
- Men*atayin qilganim yo‘q.
- Senga ishonib bo‘pman.
Ulaming yonidan ikk-uch kishi o‘tdi, kimdir ularga qayrilib qarab, yana yo'lida davom etdi, kimdir to'xtab ulami tomosha qila boshladi.
- Agar seni qo‘yib yuborsam - qochib ketasanmi?
- Ha, MEM.
- Unda qo‘yib yubormayman, - dedi ayol.
- Xonim, kechiring, - shivirladi bolakay.
- Aftingga qara, qanday iflos. Nima uyingda hech kim yuzing- ni yuv demaydimi?
- Hech kim yo‘q, MEM.
- Endi kimdir boiadi. Bugun yuzing ham har qachongidan toza boiadi, - deb ayol bolani sudragancha ko‘cha bo'ylab keta boshladi.
Ko'rinishdan bola 14-15 yoshlarda, oriq, nimjon bo‘lib, kros- sovka va jinsida edi.
Afsus, sen mening o‘g‘lim emassan, dedi ayol. Bo‘l- masam ko'rsatib qo'ygan bo'lardim. Menga tegish kerak emasdi. Endi qutila olmaysan. Missis Luella Beyts Vashington Jonsni endi uzoq vaqt unutmaysan.
Bola qoidan chiqishga harakat qilardi. Lekin ayol uni qo'yib yubormay, uyigacha olib keldi. Bolani xonasiga itarib olib kirdi, dahliz bo'ylab tortib, oshxonaga olib o'tdi. Ayol hamon uni qoitig‘i ostidan ushlab turardi.
- Isming nima?
- Rodjer, - javob berdi bola.
- Hozir borib yuzingni yuvasan. Uqdingmi?
Rodjer eshikka qaradi, so'ngra ayolga, yana eshikka... va cha- noqqa bordi.
Meni qamoqqa olib borasizmi? deb so‘radi bola, cha- noqqa engashib.
- Shunday iflos bashara bilan hech qayerga olib bormay-man. Kechki ovqat tayyorlayman. Balki sen ham hali ovqat yema- gandirsan?
- Uyimda hech kim yo‘q, - javob berdi bola.
- Demak, unda birga ovqatlanamiz. Sen och qolgandirsanki, sumkamni o‘g‘irlashga qaror qilibsan.
- Men zamshadan tikilgan ko‘k tufli olishni xohlagan edim,- dedi bola.
www.ziyouz.com kutubxonasi
Bola yuzini yuvib, artindi. Keyin nima qilsam ekan deb o‘gi- rildii Eshik ochiq edi. Dahlizga yugurib chiqish va qochib ketish mumkin.
Ayol o‘rindiqda o‘tirardi.
- Men ham yoshligimda ko‘p narsa xohlar edim,- deb ayol jim bo‘ldi. Uzoq sukunat cho'kdi.
- Ha, men ham shunday narsalar qilganmanki, bu haqda ga- pirmaslik ma’qul, o‘g‘lim. Kim bilan bunaqa ishlar bo‘lmaydi dey- san. O'tir, men hozir biror yegulik tayyorlayman.
Xonaning boshqa chetida, to‘siqning ortida gaz plitasi va sovutgich bor edi. Missis Jons o'rnidan turib, har daqiqada qochib ketishi mumkin bo‘lgan bolaga ham, uning yonida turgan sum- kasiga ham e’tibor bermay, to‘siq ortiga o‘tdi. Biroq bola qochi- shni o‘ylamasdi. Buning ustiga u ayol ko‘z qiri bilan kuzatishi mumkin bo'lgan xonaning uzoq burchagiga, sumkadan nariroqqa o‘tirdi. U ayol unga ishonishini xohlardi.
Ayol sovitgichdan yegulik oldi, kakao qaynatdi va stolga qo‘y- di. U boladan qayerda yashashini ham, ota-onasini ham, umuman uni noqulay ahvolga soladigan hech nimani so‘ramadi. Bolaga o‘zi to'grisida gapirib berdi, mehmonxonadagi kechgacha ochiq turadigan sartaroshxonada ishlashini aytib berdi. Bolaga ovqat yeb bo‘lgach, pirog kesib berdi. Ovqatlanib bo‘lgach, dasturxondan turib, o‘n dollarlik kupyurani bolaga uzatdi va dedi:
Ma ol, o‘ntalik, o‘zingga zamshadan tikilgan ko‘k botinka sotib ol. Bundan keyin birovlaming narsasiga ko‘z olaytirma. Yodingda boisin: Harom pulga poyabzal sotib olsang, ular butun umr tovoningni kuydiradi. Ayol uni uzun dahlizdan chiqishgacha kuzatib qo'ydi.
Xayrli tun, bundan keyin o‘zingni yaxshi tut, - dedi ayol eshikdan tashqariga qarab.
Shalog'i chiqqan zinadan yugurib tushib, bola pastdan yuqo- riga qarab, eshik oldida turgan ayolga “Raxmat, MEM” deb, yana nimalardir demoqchi bo‘ldiyu, ammo labi pichirlagani bilan, ovozi chiqmasdi. Bola ovoz chiqarib minnatdorchilik ham bildira olmadi.
Xalqaro ochiq jamiyati institutining “Tanqidiy fikrlaslmi rivojlantirish asoslari” fanlararo dasturi. 78 —82-betlar. www.ziyouz.com kutubxonasi
Savollar:
1. Sizning fikringizcha, Rodjer yana o‘g‘irlik qiladimi? Javoblaringizni izohlang.
2. Matn yuzasidan ikki qismlik kundalik tuzing. (Ikki qismlik kundalik usuli mohiyati: Qog‘oz o'rtasidan uzunasiga chiziq chizi- ladi. Uning chap tomoniga matndan sizga ko'proq ta’sir ko'rsat- gan parcha, yoki hayron qoldirgan timsol, qiziqtirgan, o'ylantirgan yoki ma’qul boimagan fikr yoziladi.
Varaqning o‘n g tomoniga ushbu parcha yoki fikr bo'yicha sharh yozish kerak. Nima uchun ushbu parchani yozib oldingiz? Bu nima haqda o'ylashga, eslashga majbur etdi? Shu yuzasidan qanday savollar tug'ildi?)
Ikki qismli kundalikni quyidagi shaklda tuzish mumkin: