O`zbekstan Respublikasi Xaliq bilimlendiriw ministrligi

A`debiyatlar: 
1.

Qaraqalpaq a`debiyati tariyxi. No`kis 1983.

2.

K. Ma`mbetov. Ayyemgi qaraqalpaq a`debiyati., No`kis, 1976.

3.

Qaraqalpaq a`debiyati tariyxi No`kis-1983-jil

4.

K. Ma`mbetov «Erte da`wirdegi qaraqalpaq a`debiyati» No`kis 1992-jil

5.

Nurmuxamedov M. Qaraqalpaq jazba a`debiyatinin` do`reliwi haqqinda. «A`miwda`r`ya»

1968-j
№
6
6.

Mallaev N. Uzbek adabieti tarixi. T. «Uqituvchi» 1976-j

7.

Ayimbetov Q. Xaliq danalig`i No`kis 1988-j

8.

Gumilov L.N. Drevnie tyurki M. Nauka 1967-g

9.

Ma`mbetov K. Qaraqalpaq tolg`awlari. No`kis 1995-j

10.

K. Ma`mbetov «Shig`is a`debiyati tariyxi» No`kis-1993-jil

---

---

- 11 -
TU`RKIY XALIQLARG`A ORTAQ JAZBA A`DEBIY ESTELIKLER. 

ORXON-ENISEY JAZIWLARI (2 saat)
Jobasi: 
1. Orxon-Enisey jazba esteliklerinin` u`yreniliw tariyxi
2. Tu`rkiy xaliqlarg`a ortaq bolg`an Orxon-Enisey jaziwlari tuwrali ilimpazlardin` pikirleri
3. «Kishi jaziw»
4. «U`lken jaziw»
5. «Toniko`k jaziw»
6. Orxon-Enisey jaziwlarinin` tu`rkiy xaliqlar a`debiyatindag`i orni.
Tayanish tusinikleri: 
Orxon-Enesey jaziwlari, Orxon-Enisey jaziwlari tuwrali
ilimpazlardin` pikirleri, Orxon-
Enesey jaziwlarinin` rlar haqqinda mag`li bo`liniwi, Kultegin, Bilke ka`ga`n, Tonikok bahadiwmat
beriw

2.1. Orxon-Enisey jazba esteliklerinin` u`yreniliw tariyxi 
Tu`rkiy tilles xaliqlardin` erte da`wirdegi jazba esteliklerin u`yreniwdi niyet etken ha`r bir adam
Remizov degen oris sayaxatshisinin` XVIII a`sirdin` ekinshi yariminda Mong`olstannin` Orxon
da`r`yasi jag`alarinda bolg`anin, Remizovtin` ol jerdegi qulpi taslarda tu`siniwi qiyin ha`ripler menen
jazilg`an so`zlerdi ko`rgenligi tuwrali mag`liwmatlar menen ushirasadi.
Bul sirli jaziwlar tuwrali shved ofitseri Iogan Stralenberg ha`m ilimpaz Messershmidlerdin` de
xabar bergenligi tuwarli derekler bar. Lekin tilekke qarsi, tasqa oyip jazilg`an bul sirli so`zlerdi sol
waqitlarda hesh kim oqiy aliw mu`mkinshiligine iye bolmag`an.
XIX a`sirdin` birinshi yariminda «Sibir xabarlari» jurnalinda Georgiy Spasskiy dep atalg`an
adamnin` «Enisey estelikleri» degen maqalasi ja`riyalanip, bul jazba estelikler tuwrali dun`ya
ilimpazlari bir qatar mag`liwmatlar aladi.
Bunnan keyin bul jaziwlar fin tiline tiyisli bolsa kerek, dep oylag`an fin filologlari bul
esteliklerdin` atlasin bastirip shig`aradi.
Ko`p waqit o`tpey atirip-aq ja`ne bir oris sayaxatshisi N.M.Yadrentsev ta`repinen
Mong`olstannin` Qosho-Tsaydam u`lkesinen ja`ne bir belgisiz usinday tasqa qashalg`an jaziwlar
tabilg`anlig`i tuwrali derekler ja`riyalanadi.