Oʻzgartkich te

3.2. Moslashtiruvchi transformator koʻrsatkichlarini aniqlaymiz


2lin
U_d  2 U _ sin  , bu yerda m – toʻgʻrilanuvchi fazalar soni.
m
U_2lin  3U_{2 f} ; m=6;

2  U_d 
3U_{2 f} sin ₆ 


^{6 U2 f 6}  2,34U_{2 f}

6

U_{2 f}  _2,34  _2,34 196,58V

Transformatorning ikkilamchi chulgʻamidagi tok I₂ ning qiymati:

5

2
^{I2  1 } ^{Id d }

6

₃I_d  ₃ 1000 A  816,5

Transformatsiya koeffitsiyenti: К_Т  _U1  ^196,58V  0,89

Bu koeffitsiyent asosida transformatorning birlamchi chulgʻamidagi tok qiymatini aniqlaymiz:

I₁  K_Т I₂  726,69 А

Transformator chulgʻamlari quvvatlari:

S₁  3U₁ I₁  3 _KT K_T I₂  S₂  _2,34  ₃ I_d 1,045U_d I_d  1,0454601000  480,7 kVt
S_T  ^{S1  S2}  ^2S1  480,7 kVt

3.3. Filtr koʻrsatkichlarini aniqlash

Katta quvvatli toʻgʻrilagichlar (10 kVt dan yuqori quvvatli) uchun induktiv filtr qoʻllash tavsiya etiladi, chunki yuklanishning qiymati ancha kichik boʻladi.

Larionov sxemasi tepkilik (pulsatsiya) koeffitsiyenti: q_сх  _{m2 1}  _{62 1}  0.057 .


сх
Birlamchi berilgan tepkilik (pulsatsiya) koeffitsiyenti: q^зад  0,03.
Silliqlash koeffitsiyenti: S  _зад  ^0,057 1,9.
сх


460V
Yuklanishning qarshiligi: R_d  _Id  _1000А  0,46 Om .

Filtrning induktivligi:

L_d  ^S _ ^1 R_d  _6314.159 0,46  0,39410^3 Gn.

3.4. Tiristorlarni hisoblash va tanlash:

Tiristordan oʻtayotgan eng katta oʻrtacha tokning qiymati: I_vo'rt  ₃I_d  ₃1000А  333,33 А

Tiristordan oʻtayotgan eng katta tokning qiymati: I_vmax  ₃ I_d  ₃ 1000A 1047,2 А

Tiristorga qoʻyilgan eng katta kuchlanishning qiymati: U_vmax  ₃ U_d  ₃ 460В  481,71 V


Tiristorga qoʻyilgan eng katta teskari kuchlanishning qiymati: U_vоtes  3 2U_d  3 2460V 1126,7 V

Tiristorni tanlash aniqlangan koʻrsatkichlari asosida amalga oshiriladi. Tiristorlarni sovutish tizimisiz qoʻllanishini hisobga olib tiristorning

oʻrtacha tok qiymatini hisoblangan oʻrtacha qiymatidan 3 baravar katta deb olamiz, chunki tirstorlar tabiiy holda sovutilganda ularning tokli yuklanishi qariyib 3 baravar kamayadi (I_vo’rt=1000A).
Tanlangan tiristorimizning tipi – T253-1000. Tiristoning asosiy koʻrsatkichlari:
 tiristorning maksimal kuchlanishi ^U_vmax ^{ 2000 V} ;
 tiristordan oʻtayotgan oʻrtacha tok ^I_vo'rt ^{1000 А};
 oʻta yuklanish ishchi toki (yarim davr ichida tiristorning ochiq holatida oʻtadigan ruhsat etilgan tokning eng katta qiymati)
^I_o'rux ^10000А;
 tiristorning yopiq holatida kuchlanishning kritik oʻsish tezligi


du V
_dt ^{ 500} _mks ;
 T253-1000 tiristor O153-150 sovutkich bilan ham ishlatiladi.

3.5. Tiristorlarning RC-zanjirlarini hisoblash

Kondensatorning sigʻimini aniqlaymiz: i_c  C  _dt , i_c=I_d;
С  _du  _{500106 V s}  210^6 F  2 mkF dt

_Kondensatorning razryadlanish vaqtida tiristordan oʻtayotgan tok: I_max.razryad  I_РП  I_Vmax 10000А1047,2А  8952,8А  I_cm

Rezistorning qarshiligini hsoblash:

481,71V

1

m
R  ^U_Ic^max  _8952,8А  0,054 Om Rezistorni zahira bilan tanlaymiz:

1
R 1,2R  0,33 Om



1
Kondensatorda yigʻilgan energiya:

2
Q  ^{UV max C}  ^(481,71V)2 ^2mkF  0,23 J

Rezistorda ajralib chiqadigan quvvat: f 50 Gs

R
P  Q f  0,23J 50Gs  3,95 Vt

4. Toʻgʻrilagichning boshqaruv tavsifini hisoblash

Yuklanish aktiv-induktiv boʻlganida toʻgʻrilagich uzlukli va uzluksiz rejimlarda ishlashi mumkin.

  
Toʻgʻrilagich tokining uzlukli boʻlishi boshqaruv burchagi α ga hamda yuklanishning aktiv qarshiligi R_d ning induktiv filtr induktivligi L_d ga qiymatlariga bogʻliq.

Agar ^{ } ₂ ^ _m ( ^{ } ₆ ) shart bajariladigan boʻlsa, u holda R_d va L_d larning har qanday qiymatlarida ham tokning uzluksiz boʻlishi sharti bajariladi.
Boshqaruv burchagi α ni oshirib tokning uzluksiz boʻlishini ta’minlash, L_d induktivlikni bir muncha oshirish bilan amalga oshiriladi. ^L_d ^ boʻlishi yuklanish tokining deyarli ideal silliq boʻlishiga olib
keladi.
Uzluksiz va uzlukli tok rejimlarida toʻgʻrilagichning rostlash tavsiflari boshqaruv burchagining α = 90° va α = 120° elektr graduslarida α rostlash oʻqini kesib oʻtadi. Uzlukli tok rejimi boshqaruv burchagining α = 60° qiymatidan boshlanadi.
Uzluksiz tok rejimidagi toʻgʻrilangan kuchlanishning oʻrtacha qiymati:

^{Ud } _2 m ^{2U2 cosd } m ^m

^2U2 ^sin _m^{cos U}do ^cos ; m

Uzlukli tok rejimidagi toʻgʻrilangan kuchlanishning oʻrtacha qiymati: 2 _{1sin( }  ₎
U_d  2U₂ cosd  ² [1sin(  )]U_do 
_{m m m} 2sin _m

Toʻgʻrilagichning uzluksiz (uzluksiz liniya) va uzlukli (shtrixli liniya) boshqaruv tavsiflari 2 – rasmda keltirilgan.

7. Xulosa
Berilgan birlamchi ma’lumotlar asosida toʻgʻrilagichning uch fazali koʻprik sxemasi (Larionov sxemasi) tanlandi va hisoblandi. Kuch sxemasi uchun sovutish tizimi O153-150 boʻlgan T253-1000 tipdagi tiristorlar tanlandi. 2 mkF sigʻimli kondensator, qiymati 0,33 Om boʻlgan rezistordan iborat boʻlgan (quvvati 3,95 Vt) RC-zanjiri hisoblandi.
Transformatsiya koeffitsiyenti ^K_T ^{ 0,89} boʻlgan moslovchi transformatorning asosiy koʻrsatkichlari hisoblandi.
Yuklanish quvvati 10 kVt dan yuqori boʻlgani uchun (bizning misolimizda ^S_T ^{ 480,7 kVt} ) induktivligi ^L_d ^{ 394}m^kGn boʻlgan induktiv filtr tanlandi.
Toʻgʻrilagichning boshqaruv tavsifi hisoblandi va qurildi. Boshqaruv burchagining α = 60° qiymatida boshqaruv tavsifining egilishi boshlanadi va tavsifning nolga teng boʻlishi α = 120° boʻlganida yuzaga keladi.
Boshqaruv burchagining turli qiymatlari uchun toʻgʻrilagichning tashqi tavsiflari hisoblandi va qurildi.
Tiristorlarni boshqarish uchun IFBT asosida boshqaruv tizimining funksional sxemasi yaratildi va ishlash prinsipining bayoni berildi.

Adabiyotlar roʻyxati.

1. Замятин В.Я., Кондратъев Б.В. Moщныe полупроводноковые приборы. Тиристоры. Справочник . M.: Радио и связь, 1988 г.
2. Каталог электронных компонентов. M.: РТК, 2004 г.
3. Turdiev N.SH. Radioelektronika asoslari. Toshkent: Oʻqituvchi, 1992. 256 b.
4. Чиженко С.К. Преобразовательная техника. M.: Энергия, 1988. 5. Электротехнический справочник. T. 1. Под общ. ред.
Грудинского П.Г и др. изд. 5-е, испр. M.: «Энергия», 1975. 776 с.
6. Hoshimov O.O., Saidahmedov S.S. Oʻzgartkich texnikasi va ta’minot manbai. Toshkent: TDTU, 2002. 96 b.
7. Hoshimov O.O., Imomnazarov A.T. Elektromexanik qurilma va majmualarning elementlari. – Toshkent: «OʻAJBNT» Markazi, 2004. 94 b. 8. Imomnazarov A.T. Elektromexanik tizimlarning elementlari.
Toshkent, “Ta’lim”, 2009 y. 159 b.

MUNDARIJA

Kirish 1. Kurs ishi uchun vazifa 2. Talabalar uchun beriladigan birlamchi ma’lumotlar 3. Toʻgʻrilagichning sxemasini tanlash va hisoblash

3.1. Toʻgʻrilagichning sxemasini tanlash 3.2. Toʻgʻrilagich kuch sxemasining tarmoq bilan
moslashtiruvchi transformatorining koʻrsatkichlarini aniqlash
3.3. Filtr koʻrsatkichlarini aniqlash 3.4. Tiristorlarni hisoblash va tanlash 3.5. Tiristorlarning RC-zanjirlarini hisoblash
4 Toʻgʻrilagichning boshqaruv tavsifini hisoblash
5 Toʻgʻrilagichning tashqi tavsiflarini hisoblash
6 Toʻgʻrilagich tiristorlarini boshqarish tizimining
funksional sxemasini ishlab chiqish
7 Xulosa
8 Ilovalar
9 Adabiyotlar roʻyxati