Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri
Çoxmədəniyyətli kitabxana dialoqda olan multikultural cəmiyyətə aparan yoldur
Yüklə 6,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri”
- İFLA-nın manifestində multikultural kitabxananın qarşısında duran əsas prinsiplər aşağıdakı kimi dəyərləndirilmişdir
- Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки.
- AZERBAYCAN CUMHURİYYETİ YASAMASINDA MİLLİ VE ETNİK GRUPLARIN ÇOKKÜLTÜRCÜLÜK HAKLARININ DÜZENLENMESİ Anahtar kelimeler
|
Çoxmədəniyyətli kitabxana dialoqda olan multikultural cəmiyyətə aparan yoldur. Çoxmədəniyyətli kitabxana haqqında İFLA-nın manifestində vurğulanır ki, müasir dövrdə insanlar yekcins olmayan çoxmədəniyyətli cəmiyyətdə yaşayır. Dünyada 6000-dən çox müxtəlif dil mövcuddur. Beynəlxalq miqrasiyanın səviyyəsi ilbəil artır, bunun da nəticəsində qarışıq tərkibli “Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri” adlı beynəlxalq konfransın materialları: Bakı – 8-9 sentyabr 2016 - səhifə 418
insanların sayı çoxalır. Qloballaşma, artan miqrasiya, sürətli kommunikasiyalar, yerdəyişmə prosesinin asanlaşması və XXI əsrdə fəaliyyətdə olan digər qüvvələr bir çox millətlərin, o cümlədən əvvəllər vahidmədəniyyətli olan xalqların mədəni müxtəliflik səviyyəsini yüksəldir. “Mədəni müxtəliflik” və ya “Çoxmədəniyyətlilik” terminləri müxtəlif mədəniyyətlərin harmonik birgəyaşayışını və qarşılıqlı əlaqəsini əks etdirir. Burada “mədəniyyət”ə cəmiyyət və sosial qruplara aid olan fərqləndirici əlamətlərin, ruhi-mənəvi və maddi, intellektual və emosional göstəricilərin məcmusu kimi baxılır. İncəsənət və ədəbiyyatdan başqa, o, həyat tərzini, birgəyaşayış bacarığını, dəyərlər sistemini, adət-ənənə və imanı əhatə edir. Mədəniyyət və dil müxtəlifliyi bəşəriyyətin ümumi mirasıdır və onu ümumi maraqlara uyğun olaraq qoruyub saxlamaq lazımdır. O, innovasiyaların, yaradıcılığın və sülh şəraitində birgəyaşayışın mübadilə mənbəyidir. (1.Всеобщая декларация ЮНЕСКО о культурном разнобразии) Buna görə də bütün növ kitabxanalar mədəni və dil müxtəlifliyini beynəlxalq, milli və regional səviyyədə dəstəkləyib inkişaf etdirməyi qarşıya məqsəd qoymalıdır və bununla da mədəniyyətlərarası dialoqu və aktiv vətəndaş mövqeyini qoruyub saxlamalıdır. Belə ki, kitabxanalar müxtəlif maraqlara və cəmiyyətlərə xidmət edirlər. Onlar təhsil, mədəniyyət və informasiya mərkəzləri funksiyasını yerinə yetirirlər. Mədəniyyət və dil müxtəlifliyi aspektində kitabxanalar öz fəaliyyətlərində mədəni xüsusiyyətləri və dəyərləri nəzərə almaqla, hamı üçün əsas hüquq və azadlıqları, informasiya və biliklərə bərabər əlyetərlilik prinsiplərini əldə rəhbər tuturlar [3].
Qlobal cəmiyyətin hər bir üzvünün kitabxana və informasiya xidmətlərindən tam şəkildə istifadə etmək hüququ vardır. Mədəni və dil müxtəlifliyi aspektində kitabxanalar gərək: Cəmiyyətin bütün üzvlərinə mədəni və ya dil müxtəlifliyi cəhətdən hüquqlarını pozmadan xidmət etməlidirlər; onları uyğun dillərdə və rahat şəraitdə informasiya ilə təmin etməlidirlər; Bütün icma üzvlərinin informasiya tələbatlarını nəzərə alan geniş çeşidli material və xidmətlərə əlyetərliliyini təmin etməlidirlər; Cəmiyyətin müxtəlifliyini nəzərə alaraq, öz işçi heyətini elə seçməlidir ki, onlar müxtəlif icmalarla işləyə və onların tələbatını ödəyə bilsinlər. Mədəniyyət və dil müxtəlifliyi çərçivəsində kitabxana və informasiya xidmətləri heç bir hüquq pozuntusuna yol vermədən bütün istifadəçilərə təqdim edilməlidir. Çoxmədəniyyətli cəmiyyətlərdə fəaliyyətləri məhdudlaşdırılmış qruplara: İctimai azlıqlara, köklü xalqların nümayəndələrinə, qaçqınlara, siyasi sığınacaq axtaranlara, müvəqqəti yaşayış yerinə sahib olanlara və işçi-miqrantlara və s. xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Çoxmədəniyyətli kitabxananın qarşısında duran vəzifələrdən danışarkən, informasiya, savadlılıq, təhsil və mədəniyyətə aid olan bir sıra məsələlərə diqqət yetirmək lazımdır. Mədəni müxtəlifliyin müsbət tərəfləri barədə məlumatlılığın artırılması və mədəniyyətlərarası dialoqun təşviqi; Dil müxtəlifliyinin və öz doğma dilinə hörmətin təşviqi; Bir neçə dilin harmonik birgə mövcudluğunun asanlaşdırılması; uşaqlıqdan bir neçə dilin öyrənilməsinin dəstəklənməsi və təbliği; Dil və mədəni irsin mühafizəsi və bütün dillərdə informasiyanın yaradılması və yayılması; Şifahi yaradıcılığın və qeyri-maddi mədəni irsin qorunmasının dəstəklənməsi; Bütün mədəni qrupların üzvlərinin cəmiyyət həyatında iştirakına dəstək; İnformasiya savadlılığının artırılması və informasiya-kommunikasiya texnologiyaların öyrənilməsinin təşviqi Kiberməkanda dil müxtəlifliyinin dəstəklənməsi; Mədəni plüralizm sahəsində biliklərin və qabaqcıl təcrübə mübadiləsinin dəstəklənməsi.[3] Sonda onu qeyd edək ki, milli azlıqların qorunması Azərbaycan rəhbərliyinin apardığı siyasətin əsas istiqamətlərindən biridir. Belə ki, Prezident aparatında milli siyasət üzrə dövlət məsləhətçisinin başçılıq etdiyi xüsusi struktur yaradılmışdır. Analoji struktur Milli Məclisdə də mövcuddur. Konstitusiya və qanunların verdiyi bərabər hüquqlar və imkanlardan istifadə edərək, müxtəlif millətlərin nümayəndələri cəmiyyətin ayrı-ayrı sahələrində məhsuldar işləyərək ölkənin “Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri” adlı beynəlxalq konfransın materialları: Bakı – 8-9 sentyabr 2016 - səhifə 419
inkişafına layiqli töhfələr verirlər. Belə ki, milli azlıqlar Azərbaycan Respublikasının hökumətində və digər dövlət strukturlarında təmsil olunurlar. Respublikanın milli parlamenti – Milli Məclisdə ölkənin bir sıra etnik azlıqları o cümlədən, rus, ləzgi, tat, talış və b. öz nümayəndələri ilə təmsil olunmuşdur. 2010-cu il parlament seçkiləri zamanı ATƏT-in demokratik institutlar və insan haqları üzrə bürosu və müşahidə komissiyası göstərdi ki, Azərbaycanda, dövlət ərazisində yaşayan etnik azlıqların seçkilərdə iştirakı məsələsində heç bir problem yoxdur. Beləliklə, respublikada müxtəlif etnik qrupların mövcudluğu üçün bütün mümkün şərait yaradılmışdır. Lakin burada, bir daha qeyd etmək lazımdır ki, bizim ölkəmizdə mədəni müxtəliflik etnik azıqların sadəcə cəmlənməsi kimi başa düşülmür, Azərbaycan ümummilli həmrəyliyin inkişafı üçün əlverişli mühitdir. Başqa sözlə, etnik, dini və digər mənsubiyyətindən asılı olmayaraq ərazisində məskunlaşan hər bir vətəndaş Azərbaycanın sərvətidir.
Ədəbiyyat 1. Nəcəfov Etibar – professor, Bakı Slavyan Universiteti. Müxtəlif Ölkələrdə Multikulturalizm Siyasətinin Müqayisəli Təhlili http://bakuforum.az/az/multikulturalizm- nailiyyetler-ve-problemler 2. Kunina İrina – Bakı Slavyan Universiteti. Qafqazda multikulturalizm: Azərbaycan modeli http://bakuforum.az/az/multikulturalizm-nailiyyetler-ve-problemler/?fid=2258 3. Библиотечное обслуживание мультикультурных сообществ: Руководство по библиотечному обслуживанию.-2-е изд., пересмотр.- ИФЛА, 1998.-
Режим доступа: http://www.ifla.org 4. [Электронный ресурс ]- Режим доступа http://www.sempra.com. [Электронный ресурс ]- Режим доступа http://www.ifla.org 5. Проект Федерального закона «О внесении изменений и дополнений в Закон Российской Федерации «Основы
законодательства Российской Федерации о культуре» [Электронный ресурс] - Режим доступа Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки. 6.Мультикультурализм и проблемы библиотечного обслуживания населения: научный семинар в РГБ // Библиотековедение. № 4, 2003, с.13-21; № 5, 2003, с. 9-17 7. Библиотечное обслуживание в условиях многообразия культур народов России: Сб.науч.статей /Рос.гос. б-ка, Рос.национал.б-ка; [Сост. И.И. Ганицкая и др.].- М.: Пашков дом, 2006.-136 с 8. Ахунова З.И. Библиотека и межкультурный диалог в контексте концепций мультикултурализма // Омский
Научный Вестник.- 2012.-№1(106) http://cyberleninka.ru/article/n/biblioteka-i-mezhkulturnyy-dialog-v-kontekste-kontseptsii- multikulturalizma 9. Чаднова И.В. Проблемы мультикультурного обслуживания в публичных библиотеках // Вестник БАЕ.-2007.- №3.- С.32-34
Narmina Abdullayeva MULTICULTURAL INFORMATION SERVICE AS A PRIORITY DİRECTİON OF INNOVATIVE POLICY OF LIBRARIES
Summary
In the article is studied cross-cultural communication problems in contemporary society, and supporting the organization of these communications, the role of libraries in the regulation of relations between the two nations are determined, examined the importance of the principles of multi-ethnic, multicultural libraries that serve a population.
“Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri” adlı beynəlxalq konfransın materialları: Bakı – 8-9 sentyabr 2016 - səhifə 420
Asəf Qənbərov, Din Sosiologiyası ixtisası üzrə Magistr Bakı İslam Universiteti, müəllim asafganbarov@hotmail.com
Çokkültürcülük politikası, günümüzde bütün dünyada geniş tartışma konusu olmaktadır. Birçok Avrupa ülkesinde bu politikalar uygulandığı halde, bazıları buna karşı çıkmaktadır. İster siyasi teorilerde, isterse bu politikanın uygulanmasında tek örnek olmadığına göre, bu konuda fikirler de çok tartışmalıdır. Cokkültürçülüğü doğru anlamak için, bu politikanın toplumsal bağlamını dikkate almak çok önemlidir. Nitekim, dünya ülkelerinin büyük çoğunluğu tek milletli değil, çokmilletli ve çeşitli etnik gruplardan oluştuğunu görmekteyiz. Milli ve etnik cöğulculuk tarihin her döneminde mevcut olmuştur. Çokkültürcülük siyaseti de bir anlamda, bu çeşitliliği korunması ve geliştirilmesini sağlayan liberal-demokratik siyasettir [7, s. 102].
Buna göre cokkültürçülük, etnik ve dini azlıkların haklarının düzenlenmesi siyaseti olarak görüle bilir. Çokkültürçülük politikasını, sadece demografik çeşitlilik gibi anlamak doğru değildir. Cünkü bu, toplumun özelliği değildir. Yani toplumun çeşitli alt gruplardan oluşması, burada çokkültürcülüğün mevcutluğunu göstermez. Çokkültürcülük bu farklılığın tanınması ve devlet tarafından teşvik edilmesi politikasıdır [8, s. 16]; [4, s. 263]. Kanadalı bilim adamı Will Kimlicka, (1962-) “Multicultural Citizenship” və “Contemporary Political Philosophy” adlı kitaplarında azlıkların taleplerine göre çeşitli cokkültürcülük modellerini tartışmaktadır. Kymlicka milli azlıklar, etnik azlıklar ve marjinal gruplar olmak üzere üç çeşit azınlık haklarından bahseder [10, s. 349-355;11, s. 27-32]. Çokkültürcülük bu hakların sağlanması ile igilidir. Kimlicka liberal teori içerisinde kalmakta kararlıdır. Ama diğer Kanada`lı siyaset filosofu CharlesTaylor, “tanınma politikası” adlandırdığı cemaatçi çokkültürçülük politikası modelinde daha çok grup haklarının önceliğini savunmaktadır. Taylor`a göre kişinin kimliği grup içinde oluşmakta ve onu grupdan ayrı düşünmek mümkün değildir [6, s. 55]. Azerbaycan`da iktidarda olan Yeni Azerbaycan Partisi(YAP)-nin çokkültürcülük politikası söylemini gündeme getirmesi çok yenidir. Hükumet 2010 yıllarından başlayarak Azerbaycan devletinin cokkültürcü bir politika yürüttüğünü ve bu politikanın başka devletler için de örnek ola bileceğini ileri sürmektedir. Fakat bu konuda söylenenleri yorumladığımızda görmekteyiz ki, burada kast edilen durum aslında toplumsal yapının çeşitili etnik gruplardan oluştuğunu ve bunların arasında höşgörü ortamının mevcutluğu vurgulanmaktadır. Daha açık söylersek Azerbaycan`da çokkültürcü politika değil, çökkültürlü toplum yüceltilmektedir. Bakü Beynelhalk Multikulturalizm Merkezi`nin başkanı
Prof. Kamal
Abdullayev, bir
konferansda Azerbaycan`daki multikulturalizmden bahsederken şunları söylemektedir:
Bakü`de 2010 yılında geçirilen II Uluslararası Humanitar Forumu`nun açılış töreninde konuşan Azerbaycan Cumhuriyyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev şunları söylemiştir:
Bu alanla ilgili Azerbaycan`da Uluslararası Multikulturalizm Merkezi tesis edilmiştir. Bu merkezin başka ülkelerde de merkezleri açılmış ve işbirliğini sürdürmektedirler. Ayrıca Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından 2016 Ocak ayında Azerbaycan`da çokkültürcülük “Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri” adlı beynəlxalq konfransın materialları: Bakı – 8-9 sentyabr 2016 - səhifə 421
geleneğinin korunması, daha da geliştirilmesi ve yayılması amacıyla bir Kararname imzalanarak 2016 senesini multikulturalizm yılı ilan edilmiştir. Günümüzde bu konuda çoklu konferanslar ve yayınlar yapılmaktadır. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından ilan olunmuş “Multikulturalizm yılı” kapsamında 2016 yılı Ocak ayının 15`de Bakü`de Haydar mescidinde “Vehdet Namazı” şiarı ile Sii ve Sünni Müslümanlar bir yerde Cüma namazı kılmışlar. Bu tarihten itibaren Haydar Mescidinde cüma namazlarının bir yerde kılınması gelenek haline gelmiştir. Azerbaycan Hükumeti bu olayı Azerbaycanın Multikulturalizm ve Tolerantlık örneği olarak tüm dünyada yaymanın önemli olduğunu ve bu tecrübenin örnek alınması gerektiğini vurgulamaktadır. Fakat bu durum devlet güdümlü bir din yaratmanın ve devletin dine aşırı müdahalesi eleştirilerini de gündeme getirmektedir. Azerbaycan’da etmik ve dini azınlıkların haklarının sağlanması Anayasa`nın ilgili maddelerinde düzenlenmektedir. Burada kısaca din ve devlet ilişkilerinin niteliğine bakmanın yararlı olacağını düşünmükteyiz. Azerbaycan`da din-devlet ilişkilerinin hukuki temelleri ve dını itikat özgürlüğü hakkında yasama, Azerbaycan Cumhuriyyeti Anayasası`ndan, Azerbaycan Cumhuriyyetinin katıldığı uluslararası insan hakları sözleşmelerinden (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi) ve Azerbaycan Cumhuriyyeti Dini İtikat Hakkındakı Kanundan oluşmaktadır. Dini İtikat Hakkında Kanunlarda uluslararası sözleşmelerle örtüşmeyen farklılıklar ortaya çıktıkta, mevcut hukuki düzenlemelere göre uluslararası sözleşmelere öncelik tanınmakatadır [2, madde 31]. Azerbaycan Anayasasında “dinin devletten ayrılığı” ilkesi açıkça ifade edilmiştir. 1995 yılında kabul edilen Azerbaycan Cumhuriyyeti Anayasının iligili 18. maddesi dinin devletle ilişkisini şu çerçevede düzenlemektedir [3, s. 11]: 1. Azerbaycan Cumhuriyeti'nde din devletten ayrıdır. Kanun önünde tüm dini inançlar eşittir. 2. İnsan onurunu küçük düşüren ve insancıl ilkelerle çelişen dinlerin (dini hareketlerin) yayılması ve propogandası yasaktır. 3.
Azerbaycan Anayasası laiklik ilkesini de prensip olarak kabul etmiştir. Fakat laiklik kavramının yerine ise “dünyevilik” kavramını kullanmıştır. Buna göre, “Azerbaycan devletinin, demokratik, hukuki, dünyevi ve üniter bir Cumhuriyet" olduğu karara bağlanmıştır [1, mad. 7.1]. Anayasada ve diğer kanunlarda laiklik ilkesinin her hangi bir resmi açıklamasa rastlamamaktayız. Buna rağmen devletin din politikasını yürüten resmi kurum olan Dini Kurumlarla İş üzere Devlet Komitesi tarafından yayınlanan Cemiyet ve Din qazetesi “Dünyevilik nedir? Başlıklı makalede söyle bir tanım vermiştir: Dünyevilik, devletin ulusal politikalarda ve yasamada her hangi bir dini
Anayasada vurgulanan laiklik ilkesinin dini dışlamadığını, tam aksine devletin vatandaşların milli ve manevi gelenek ve değerlerine karşı kayıtsız olmadığını ifade etmişlerdir. Buna bağlı olarak hazırlanan “dini itikat özgürlüğü hakkındakı kanundaki düzenlemeler bu yapıya uygundu. Günümüz Azerbaycanında din devlet ilişkilerinin son şeklini bu kanun düzenlemektedir. Dini devletten ayrı olduğuna vurgu yapan mövzubahis kanunda, dini değerlerin Azerbaycanın tarih boyu şekillenmiş bir değerler mecmuu olduğu da ayrıca vurgulandı. Devletin eğitim sisteminin niteliğini tanzim eden anasaya maddesinde de “dünyevilik” prensibi öne çıkarılmıştır. Nitekim anayasanın 18. madde (III)’ine göre: “Devletin eğitim sistemi dünyevi nitelikte olduğu belirtilmiştir. Azerbaycanın bağımsızlığını kazandığı ilk illerde (1992) kabul edilen Din ve İnanç Özgürlüğü Hakkında Kanun`da dinler arası eştilik ilkesi yerini bulmuştur. Bu yasanın 5. (III) maddesinde şu şekilde ifade edilmektedir: Bütün dinler ve dini kurumlar kanun önünde eşittir. Bir din veya dini kurumun, diğerleri aleyhinde herhangi bir üstünlük kurmasına izin verilmez. Bağımsızlığını ilerleyen yıllarında (1995) kabul edilen Azerbaycan Cumhuriyyeti Anayasanın 18. (I) maddesinde “bütün dini inançların kanun karşısında eşit olduğu”, her hangi bir dini kurumun özel imtiyaza sahip olmadığı belirtilmiştir. Anayasasının 25. Maddesinde de “Eşitlik hukuku” ayrıntılı şekilde ele alınmış ve vatandaşlarının dini yönden de dahil olmak üzere, diğer özelliklerine göre de hiçbir ayrımcılığa tabii tutulamamasını güvence altına almaktadır. Eşitlik ilkesi “Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri” adlı beynəlxalq konfransın materialları: Bakı – 8-9 sentyabr 2016 - səhifə 422
çerçevesinde anayasa`sının söz konusu maddesi, devletin tüm vatandaşlara eşit müamele etmesini açık bir biçimde temellendirilmiştir [3, s. 11]: 1. Herkes kanun ve yargı karşısında eşittir. 2. Erkek ve kadınların aynı hukukları ve özgürlükleri vardır. 3. Devlet herkesin ırkına, milliyetine, dinine , diline, cinsiyetine, kökenine, ekonomik ve sosyal durumuna, mesleğine, siyasi inancına; siyasal partilere, sendikalara ve diğer sosyal birliklere üyeliğine bakmaksızın haklarının ve özgürlüklerinin eşitliğini temin eder. İnsan ve vatandaş hukuklarını ve özgürlüklerini ırki, milli, dini, dil, cinsiyet, köken, inanc, siyasi ve sosyal mensubiyyetine göre sınırlandırmak yasaktır. Azerbaycan’da halkın yüzde 96’nı Müslümanların teşkil olmasına rağmen, devlet tüm dinlere aynı tutumu sergilemektedir. Devlet Başkanı, göreve başlarken Anayasayla birlikte Kurani-Kerim üzerine yemin etmekle beraber, diğer dinlere karşı da ayrımcılık yapılmamaktadır. Ramazan ve Kurban Bayramlarında olduğu gibi diğer din mensuplarını da dini bayramları münasebetiyle tebrik etmektedir. Eşitlik prensibi, devletin dinle olan münasebetlerinde temel ilke kabul edilmektedir. Devletin resmi bir dini yoktur. Bununla birlikte devlet, dinle ilgili konulara, vatandaşların dini taleplerine ilgi duymakta, ilgili kurumlar vasıtasıyla dini sorunları çözme yoluna gitmektedir. Devlet çeşitli dini kurumların sosyal hizmetler ve dinle bağlı sosyal projelere finansal destek sağladığında da eşitlik ilkesine bağlı kalmaktadır. Nitekim devlet, dini kuruluşlara arasında hem islami hem de gayri-islami (hıristiyan ortodoks kilisesi ve yəhudi icmalarına) icmalara eşit oranda finansal destek vermektedir. İslami olmayan ibadet mekanlarına gelince, 1997 yılında Gürci Yəhudilerinin Sinagogu tamir edilmiş, 2003 yılında Bakü`de, Avrupa`nın ün büyük Yəhudi Mabedi adını almış Sinagog açılmış, 2007 yılında ise Bakü`de Hıristian Pravoslav Kilisesinde onarım restorasyon çalışmaları yapılmıştır. Ayrıca Bakü`de yaşayan Yəhudi çocuklar için “Habad-Or-Avner” Eğitim Merkezi “Haydar Aliyev Fonu” ve “Or-Avner” Uluslar arası Fonu tarafından inşa edilmiştir [5, s. 71]. Azerbaycan Anayasası 21. Maddesi Azerbaycan dilini devlet dili olarak belirlemiştir. Fakat bununla beraber Azerbaycan Cumhuriyyetinin, halkın konuştuğu başka dillerin özgürce kullanılmasını ve gelişmesini sağladığını da açık biçimde belirtmiştir. Burada devletin başka dillerin kullanılmasını ve gelişmesini sağladığını ifade etmesi, “pozitiv özgürlük” olarak liberal multikulturalizme uygun altyapını oluşturmaktadır. Anayasanın 45. Maddesi ise vatandaşların anadili ile ilgili durumları düzenlemektedir. Buna göre, herkesin anadilini kullanma hakkı ve herkesin istediği dilde eğitim alma ve yaratıcı faaliyetlerde bulunma hakkı vardır. Ayrıca bu maddeye göre, hiç kimse anadilini kullanma hakkından mahrum edilemez. “Azerbaycan Cumhuriyyetinde devlet dili hakkında” Kanunun 5.2. maddesi, Azerbaycan`da başka dillerde konuşan azınlıkların kendi ana dillerinde eğitim kurumlarını tesis etmelerine yasal zemin yaratmaktadır [9, s. 57]. Multikulturalizmin temel ilkelerinden biri de özel kimliklerin tanınması olgusudur. Bu kapsamda Azerbaycan Anayasasının (Madde 44. Millî Mensubiyet Hakkı) özel kimlikleri anayasal çerçevede teminat altına aldığını görmekteyiz. I.Herkes millî mensubiyetini koruma hakkına sahiptir. II.Hiç kimse millî mensubiyetini değiştirmeye zorlanamaz. Azerbaycan`da dini azınlıklar arasında bulunan Ortodox Hıristiyanlar ve Dağ Yəhudileri genellikle Azerbaycan Hükumeti tarafından “geleneksel dinler” kapsamında ele alınmaktadır. Bu dinlere mensup olanlar her hangi özel bir dini kısıtlama ile karşılakmamaktadırlar. Çöğunluk müslüman dini kurumlar ve dindarlarla aynı yasalara uymakla yükümlüdürler. Daha önce de bahsettiğimiz gibi Azerbaycan Hükumeti Hıristiyan ve Yəhudi ibadet evlerinin bakım ve onarım çalışmalarına finansal yardım yapmakta ayrımcılık yapmamaktadır. 2007 yılında Hıristiyan Pravoslav Kilisesinin restorasyonu, Bakü Yəhudi çocukları için açılan eğitim merkezleri, 1997 yılında gürcü Yəhudilerinin Sinagogunun devlet bütçesinden karşılanarak tamir edilmesini geleneksel azınlık dinlerine gösterilen höşgörünün açık göstergesidir. Azerbaycan bağımsızlığını kazandıktan sonra bölgede yaşayan Yəhudi Cemaatleri, uluslar arası Yəhudi Teşkilatları ile
|