8.4. Yumaloq, kvadrat, tasma va list materiallarni qirqish Yumaloq materialni qirqish. Kichik diametrli metallar qularra bilan, katga
diametrli o`q, val va shunga o`xshash metall zagotovkalari vintqirqar
dastgohlarda hamda g`ildirakli arralar yordamida qirqiladi.
Zagotovkaga kernlab iz tushirib, uni giraga gorizontal holatda qisiladi va uch
yokli prizma egov bilan katga bo`lmagan ariqcha ochiladi. Polotnoga
mineralmoy surkabo`yiqdanarralanadi. Zagotovkani butunlay qirqish
sindirmay qoldirish mumkin. Agar zagotovkaning toretsiga dastgohsa ishlov
beriladigan bo`lsa (egovlash va b.) uning ikkito`rt tomonidan kesiq hosil qilib,
so`ngra giraga qisilgan holatda bolg`a zarbasi bilan sivdiriladi tomonidan
boshlash maqsadga muvofiq (123-rasm, b). Polotnoni burib qirqish usuli arra
ramkasi kirib boraolmaydigan uzun materiallarni qirqishda qo`llaniladi (123-
rasm, ye). Ammo, polotnoni
qirqishda uni kallak yon kesigiga
o`rnatib 90° burchak osgsdaburaladi.
Bunday
vaziyatda
arra
tishlari
metaldsagi
ariqchadan
qiyalab
ketishining oldini olish maqsadida uni
ehtiyotlik bilan arralash kerak. Yopiq
kontur
bilan
chegaralangan
zagogovkalarni qirqishda ham bu
usulni qo`llashmumkin (123-rasm, g). Yupqa list va profil metallarni qirqish.Yupqa
listdan tayyorlangan zagotovka va detallarni yog`och
Qirqishni boshlashda chap qo`l bosh barmog`ining
tirnog`ini zagotovkaga qo`yib, arra polotnosini tirnoqqa
jipslanadi (122-rasm, a). Arrani faqat o`ng qo`l bilan
ushlash kerak.
Kvadrat kesimli detalni qirqishuchun gira jag`iga
mahkamlab, arrani biroz qiya holda harakat qildirib dastlabki
ariqcha ochib olinadi.Shundan keyin arrani gorizontal holatda
ushlab zagotovka arralanadi (122-rasm, b).
Zagotovkalarni chuqur qirqish uchun ikki qo`l bilan
arralanadi, bu holda chap qo`l bilan dastgoh ramkasini
bosib, o`ng qo`lda arrani ilgarilama qayta harakat qildiriladi
(123-rasm, a).
42
bruslar orasiga qavatlab taxlab gira jag`lariga qisiladi va ularni bruslar bilan
birgaliqda qirqiladi (124-rasm, a).
