Samarqand davlat arxitektura-qurilish

sohaviy, hududiy va sohalararo AATlar ajratiladi. Ular bir vaqtning o’zida tashkiliy
boshqaruvning, ammo keyinchalik iyerarxiyaning yuqoriroq darajasi tizimlari bo’ladi:
- Sohaviy AATlar sanoat va agrosanoat majmualari tarmoqlarida, qurilishda,
transportda faoliyat yuritadi. Bu tizimlar tegishli muassasalarning boshqaruv apparatlariga
xizmat qo’rsatish masalasini hal qiladi;
- Hududiy AATlar ma’muriy-hududiy tumanlarni boshqarish uchun mo’ljallangan.
Hududiy tumanlarning faoliyati mintaqada boshqaruv vazifalarini sifatli bajarish, hisobotni
shakllantirish, mahalliy davlat va xo’jalik idoralariga tezkor ma’lumotlarni berishga yo’nal-
tirilgan;
- Sohalararo AATlar milliy iqgisodiyotni boshqarishning xizmat idoralarining
ixtisoslashtirilgan tizimlaridir. O’z tarkibida qudratli hisoblash texnikalari majmualariga ega
bo’lgani bois, sohalararo ko’p bosqichli AATlar iqtisodiy va xo’jalik bashoratlari, davlat
byudjetini ishlab chiqishni ta’minlaydi, xo’jalikning barcha bo’g’inlari faoliyati natijalarining
nazorati va tartibga solinishi, hamda resurslar mavjudligi va taqsimlanishining nazoratini amalga
oshiradi.
Iqtisodiyot va boshqaruv faoliyati sohasida axborotlashtirishning zamonaviy rivojlanishi
tashkiliy, texnik va texnologik jarayonlarni hal qilishga yagona yondoshishni talab qiladi. AAT
va axborotlashtirish jarayonlarining faoliyat yuritishi va tashkil qilinishining natijalarini
belgilovchi a s o s i y o m i l l a r  quyidagilardan iborat:
- Mutaxassisning axborotlarni avtomatlashtirilgan holda ishlab chiqish va qarorlar qabul qilish
tizimida faol ishtirok etishi;
- Axborot faoliyatini biznesning turlaridan biri kabi qabul qilish;
- Aniq iqtisodiy obyektda amalga oshirilayotgan jarayonlarning zamonaviy dasturiy - texnik,
texnologik platformalarga asoslanganligi;
- Foydalanuvchilarning talablariga muvofiq axborotlashtirish sohasida ilmiy va amaliy
ishlanmalarni yaratish va tadbiq etish;
- Tashkiliy va vazifaviy o’zaro hamkorlik, uning matematik modeli, tizimli va dasturiy
ta’minlanishini shakllantirish;
- Boshqaruv sohasida samaradorlikning berilgan mezonlarini hisobga olish bilan aniq amaliy
vazifalarni qo’yish va hal qilish.
AATni umumiy maqsadga erishish uchun mutaxassislar, hisoblash vositalari va boshqa
texnikalar, matematik usullar, modellar, aniq mahsulotlar, ularning bayoni hamda ko’rsatib
o’tilgan tarkibiy qismlarning o’zaro hamkorligi usul va tartiblarining tashkil qilingan majmui
sifatida belgilab, hozirgi kunga qadar mutaxassis amaliy bo’g’in va boshqaruvchi subyekt bo’lib

---

qolmoqda. Ammo kompyuter muhitida ishlovchi hozirgi mutaxassislar o’ttiz yil oldingi, axborot
hisoblash markazlari sharoitida markazlashtirilgan holda ishlab chiqilgan texnologiyalar ustunlik
qilgan davrda mehnat qilganlaridan farq qiladi. Eng avvalo hozirgi sharoitda faoliyat
yuritayotgan zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarida, avvalda bo’lganidek,
tizimdan foydalanuvchi, iqtisodchi, vazifalarni qo’yuvchi, operator, dasturchi, xizmat
ko’rsatuvchi texnik xodimlarning vakillari o’rtasida aniq farqlar yo’q. Bundan tashqari, AAT
ishlab chiqaruvchisi va foydalanuvchisi o’rtasida yaqin vazifalarga qadarlik yengib o’tib
bo’lmaydigan «devor» qulagan. Hozirda tayyor instrumental dasturiy vositalar mavjudki, ular
izohlash usuli bilan shaxsiy dasturiy - yo’naltirilgan mahsulotlar - amaliy dasturlar paketlarini
tezda ishlab chiqishga imkon beradi. Buning uchun eng avvalo o’z sohasining yaxshi mutaxassisi
bo’lishi kerak. Foydalanuvchiga yordam berish uchun obyektli-yo’naltirilgan yondoshish borgan
sari faolroq tadbiq etilmoqda, u mutaxassisga AAT tadbiq etilgunga qadar birlamchi
hujjatlarning turli-tumanliklari bilan ishlashga imkon beradi.