86
4-bob. YURISH QISMI
Yurish qismi quyidagi qismlardan tashkil tongan:
¾ g‘ildirak
va shinalar;
¾ oldi va orqa osmalar.
4.1. G‘ildirak va shinalar
G‘ildirak. G‘ildiraklar avtomobil yurish qismining uzellaridan
biridir. Avtomobilning ilgarilama harakati yo‘l ustida amalga oshadi.
G‘ildirakni harakatlantiruvchi burovchi moment yetakchi ko‘prikka
transmissiya agregatlari orqali uzatiladi. Burovchi moment biror
qo‘shimcha uzel yordamida yo‘l sathi bilan muloqotda bo‘lgandagina
hosil bo‘lgan aks-ta’sir kuchi yordamida avtomobil ilgarilama
harakatlanishga majbur bo‘ladi.
G‘ildiraklar tuzilishi quyidagi rasmda keltirilgan:
53-rasm. Avtomobil
g‘ildiragining tuzilishi.
1-shina; 2-to‘g‘in; 3-stupitsa.
54-rasm. Disk.
G‘ildirakning vazifasi avtomobilni yo‘l bilan bog‘lab uning
harakatlanishini ta’minlash va shu bilan birga yo‘l notekisliklaridan
uzatilayotgan turtkilarni biroz yumshatib kuzovga, kuzovdan tushayot-
gan tik yo‘nalishdagi yuklamalarni esa yo‘lga uzatishdir.
Shinalar vazifasi, profilining ko‘rinishi, o‘lchamlari, konstruk-
siyasi va germetikligini ta’minlash usuli bilan ham turlarga bo‘linadi.
87
Yengil avtomobil shinalari hamma iqlim hududlarida,
yengil
avtomobil, kichik yuk ko‘taradigan yuk avtomobili, mikroavtobuslarda
ishlatiladi. Xuddi shu ekspluatatsiya
sharoiti uchun shinalar yuk
avtomobillari, ularning tirkamalari, yarim tirkamalari, avtobuslarda
ishlatiladi.
Shina profilining ko‘rinishi bo‘yicha (57-rasm)
ular oddiy profilli,
keng profilli, past profilli, o‘ta past profilli, arkasimon, pnevmo-
katoklarga bo‘linadi.
55-rasm. Shinaning qirqimi:
V-shinaning eni;
N-profilning
balandligi; D-shinaning tashqi
diametri; d-to‘g‘inining diametri.
56-rasm. Diognal va radial
