Bunları unutmaq olmaz!
1813-1828-ci illərə qədər Azərbaycan dövlətinin sahəsi təхminən 410 min kv.km. оlmuşdur.
1813-1828-ci illərdə işğal еdilmiş Azərbaycan əraziləri: İran əsarəti altındakı Cənubi Azərbaycan
əraziləri: -sahəsi təхminən 280 min kv.km. оlmuşdur.
Rusiya əsarəti altındakı Şimali Azərbaycan-sahəsi təхminən 130 min kv.km. оlmuşdur.
1918-ci ildə Rusiyanın təzyiqi ilə еrmənilərə vеrilmiş İrəvan хanlığı-sahəsi 9 min kv.km.
оlmuşdur.
Rusiya əsarəti altındakı Dərbənd хanlığı –sahəsi 7 min kv.km. оlmuşdur.
1918-1920-ci illərdə Azərbaycan Dеmоkratik Rеspublikasının qurulduğu ərazinin sahəsi-təхminən
114 min kv.km. оlmuşdur.
Еrmənistan Sоvеt Sоsialist Rеspublikasının qismən nəzarətinə vеrilən Zəngəzur, Göyçə, Şərur,
Dərələyəz, Dilican və Gürcüstan SSRİ-nin qismən nəzarətinə vеrilən Bоrçalı-birlikdə sahəsi 27,4
min kv.km. оlmuşdur.
1920-1991-ci illərdə SSRİ əsarəti altında qalmış Azərbaycan SSR-nin ərazisi 86,6 min kv.km.
оlmuşdur.
Ermənistanda yaşamış azərbaycanlıların kütləvi şəkildə sonuncu deportasiya əməliyyatı 1988-ci
ilin aprelində başlayıb. Ermənistanda yaşayan azərbaycanlılar öncə hissə-hissə, noyabrın sonu, de-
kabrın birinci ongünlüyündə isə kütləvi şəkildə deportasiyaya məruz qalıblar. Əməliyyat nəticəsində
Ermənistan Respublikasında 8 min kvadrat kilometrlik ərazidə (172 yaşayış məntəqəsi) kompakt
şəkildə yaşayan 200 mindən çox azərbaycanlı illərlə yaşadığı torpaqlardan didərgin düşüb.
75
Mühənd işi. Texnika
75
illiyi
VALENTİNA TEREŞKOVA
1937
MART
Valentina Vladimirovna Tereşko-
va 1937-ci il mart ayının 6-da Yaros-
lavl vilayətinin Tutayev rayonunun
Maslennikovo kəndində kolxozçu
ailəsində anadan olmuşdur. 1960-cı
ildə Yaroslavl Yüngül Sənaye Texni-
kumunu, 1969-cu ildə N.Y.Jukovski
adına Hərbi-Hava Mühəndisləri Aka-
demiyasını bitirmişdir.
1955-1960-cı illərdə Yaroslavlın
“Krasnı Perekop” texniki parça kom-
binatında işləmişdir. Yaroslavl aerok-
lubunda paraşüt idmanı ilə məşğul
olmuş, 1962-ci ildən kosmonavtlar
dəstəsində çalışmışdır.
1963-cü il iyunun 16-19-da “Vos-
tok-6” gəmisində kosmosda uçuşda
olmuş, 70 saat 41 dəqiqə müddətində
yer ətrafına 48 dövrə vurmuşdur.
Tereşkova 1963-cü ildə Sovet İtti-
faqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüş-
dür.
Valentina Tereşkova 1963-cü ildə
Lenin ordeni ilə, 1971-ci ildə Okt-
yabr İnqilabı Ordeni, 1987-ci ildə İc-
timai fəallığına görə Qırmızı Əmək
Bayrağı ordeni, Xalqlar Dostluğu or-
deni, 2003-cü ildə Beynəlxalq elmi,
mədəni və ictimai əlaqələrin inki-
şafı və möhkəmləndirilməsi sahə-
sindəki xidmətlərinə görə Şərəf
ordeni, 2007-ci ildə Milli Kosmo-
navtikanın inkişafını öz xidmətləri ilə
zənginləşdirdiyinə görə “Vətən qar-
şısında xidmətlərinə görə” II dərəcəli
orden, uzun illər məhsuldar ictimai
və dövlətçilik fəaliyyətinə görə, kos-
mik uçuşun həyata keçirilməsinin
45 illiyi münasibətilə idarə olunan
kosmonavtikanın inkişafını şəxsi
təcrübəsi
ilə
zənginləşdirdiyinə
görə,
kosmonavtikanın
inkişa-
fında, beynəlxalq elmi, mədəni
əlaqələrin
möhkəmləndirilməsində
xidmətlərinə və uzunmüddətli vic-
danlı əməyinə görə, Rusiya Federa-
siyası Hökumətinin Fəxri Fərmanı
(16 iyun 2008, 12 iyun 2003, 3 mart
1997) –2009-cu ildə 2008-ci il huma-
nitar fəaliyyət sahəsində əldə etdiyi
nailiyyətlərə görə Rusiya Federasiyası
Dövlət mükafatı ilə təltif edilib.
Doğma Maslennikova kəndinin bir
neçə kilometrliyində xatirəsinə həsr
olunmuş “Kosmos” muzeyi fəaliyyət
göstərir.
Valentina Tereşkova Rusiya, Qaza-
xıstan, Belorusiya, Fransa, Böyük Bri-
taniya, İtaliya, Bolqarıstan və s. kimi
ölkələrin fəxri vətəndaşı adına layiq
görülmüş əfsanəvi bir qadındır.
Ə d ə b i y y a t
Paşayeva, Q. Tarixin
gizlətdiyi sirlər [Mətn]: Yerə
göydən baxan ilk qadın:
Valentina Tereşkova // Paşa-
yeva, Q. Tarixə adını yazan
qadınlar: 3-cilddə.- Bakı,
2011. - .C.II .- S.317-336:
İ n t e r n e t d ə
www.ru.wikipedia.org
6
Kosmonavt
76
Kimya.Biologiya.Tibb
90
illiyi
ZƏHRA SALAYEVA
1922-2005
MART
Zəhra Məmməd qızı Salayeva 1922-
ci il mart ayının 15-də Bakı şəhərində
anadan olmuşdur.
Tibb elminə böyük həvəs göstərən
Zəhra xanım 1939-cu ildə Azərbaycan
Tibb İnstitutunun müalicə-profilaktika
fakültəsinə daxil olur və 1943-cü ildə
oranı fərqlənmə diplomu ilə bitirir.
Həmin ildən institutun Sinir xəstəlikləri
kafedrasında ordinator vəzifəsinə təyin
edilir və bir qədər sonra kafedranın as-
sistenti vəzifəsinə qədər yüksəlir.
1953-cü ildə Zəhra xanım Azərbaycan
Tibb İnstitutunda “Azərbaycanda ney-
romalyariya” mövzusunda dissertasiya-
nı müvəffəqiyyətlə müdafiə edərək tibb
elmləri namizədi alimlik dərəcəsi alır.
1967-ci ildə Zəhra xanım sinir
xəstəlikləri üzrə professor, N.Nərimanov
adına Azərbaycan Dövlət Tibb İnsti-
tutunun Sinir xəstəlikləri kafedrasının
müdiri vəzifəsinə seçilir və bu vəzifədə
1989-cu ilə qədər fəaliyyət göstərir.
Professor Zəhra xanım Salayeva
160-a qədər elmi əsərin, 3 monoqrafi-
yanın, Azərbaycanda nevropatologiya
və neyrogenetika üzrə 4 dərsliyin və
bir neçə metodik tövsiyənin müəllifidir.
Zəhra xanım Azərbaycanda neyroin-
feksiyanın öyrənilməsi sahəsində Sinir
xəstəlikləri kafedrasının ənənələrini
davam etdirərək baş beynin iltihabı
xəstəliklərinin daha tez-tez rast gə-
linən formalarını özündə əks etdirən
“Ensefalitlər” adlı iş və “Xoreya haq-
qında nə bilmək lazımdır?” adlı kitab-
ça nəşr etdirmişdir. Baş beynin damar
patologiyasının təbabətində mühüm bir
problem olduğunu nəzərə alan Zəhra
xanım bu sahədə də bir sıra işlər gör-
müşdür ki, onlardan biri də “Beyin da-
marlarının xəstəlikləri və profilaktikası”
adlı əsəridir.
Professor Salayeva dəfələrlə ümumit-
tifaq nevropatoloqlar və psixiatrlar elmi
cəmiyyətinin rəyasət heyətinin üzvü
seçilmişdir. O, “Böyük Tibbi Sovet En-
siklopediyasının” redaktorlarından biri,
“Nevropatologiya və psixiatriya” jur-
nalının, “Azərbaycan Tibb Jurnalının“,
“Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası-
nın” redaksiya heyətlərinin, Azərbaycan
Elmlər Akademiyasının terminoloji
şöbəsinin üzvü, Respublikanın Tibbi
Genetika Cəmiyyətinin sədri olmuşdur.
Zəhra xanım Qafqaz regionunda ilk dəfə
təşkil olunan İnsultla Milli Mübarizə
Assosiasiyanın yaradıcısıdır.
Zəhra xanım Salayeva Azərbaycanda
və müxtəlif xarici ölkələrdə keçirilən
Beynəlxalq konqreslərin, qurultayların
iştirakçısı olmuş, əmək fəaliyyətinə görə
“Fədakar əməyə görə” medalı, “Səhiyyə
əlaçısı” nişanı və Azərbaycan Səhiyyə
Nazirliyinin Fəxri fərmanları ilə təltif
olunmuşdur. 1981-ci ildə professor Sa-
layeva Azərbaycan Respublikasının
Əməkdar elm xadimi adına layiq görül-
müşdür.
Azərbaycanın görkəmli nevropato-
loqu, tibb elmləri doktoru, professor
Zəhra Məmməd qızı Salayeva 2005-ci il
noyabr ayının 28-də vəfat etmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Ensefalitlər [Mətn]: [kitab-
çada beyin iltihabının bəzi
formaları, onların gedişi,
müalicə və profilaktikası
məsələləri işıqlandırılmış-
dır] /Z.Salayeva.- Bakı:
Azərnəşr, 1982.- 192 s.
Nevrologiyadan prak-
tiki məşğələlər [Mətn]:
[Tibb İnstitutu və orta
tibb məktəbləri üçün dərs
vəsaiti] /Z.Salayeva.- Bakı,
1980.- 84 s.
Sinir xəstəlikləri [Mətn]:
[Tibb İnstitutu tələbələri
üçün dərs vəsaiti]
/Z.Salayeva.- Bakı: Maarif,
1983.- 282 s.
Nevroloji semiologiya
[Mətn]: [məlumat kitabı]
/Z.Salayeva, G.Hacıyev.-
Bakı: Azərnəşr, 1982.-192 s.
İ n t e r n e t d ə
www.medekspert.az
www.insult-az.com
15
Həkim
77
Kimya.Biologiya.Tibb
60
illiyi
PAŞA QƏLBİNUR
1952
MART
Paşa İsmayıl oğlu Musayev (Paşa
Qəlbinur) 1952-ci il mart ayıınn 30-da
Şəmkir rayonunun Çinarlı qəsəbəsində
qulluqçu ailəsində anadan olmuşdur. 1968-
ci ildə Müşfiq adına kənd orta məktəbini
qızıl medalla bitirmişdir. 1968-ci ildə
N.Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət
Tibb İnstitutunun Müalicə-profilaktika
fakültəsinə daxil olmuşdur. 1975-ci ildə
təhsilini başa vurduqdan sonra 1975-1977-
ci illərdə Gəncə şəhər Göz Xəstəxanasında
və 1 saylı uşaq poliklinikasında həkim-
okulist işləmişdir. O, 1977-1978-ci illərdə
N.Nərimanov adına Tibb İnstitutunun göz
xəstəlikləri kafedrasında baş laborant ol-
muşdur.
1978-1981-ci illərdə İ.M.Seçenov adı-
na 1-ci Moskva Tibb İnstitutunun Göz
xəstəlikləri kafedrasının nəzdində əyani
aspiranturada təhsil almışdır. 1981-1988-
ci illərdə N.Nərimanov adına Tibb İnstitu-
tunun göz xəstəlikləri kafedrasında assis-
tent, həm də ictimai peşələr fakültəsində
dekan müavini işləmişdir. 1988-ci ildən
həmin kafedranın professoru, 1991-ci
ildən kafedra müdiridir.
Ədəbi fəaliyyətə 1978-ci ildə “Ul-
duz” jurnalının 4-cü sayında çap etdirdi-
yi “Xal”, “Ay gecəyə hicran sıxır”, “Mən
ilhamı gözlərimlə görmüşəm” şeirləri ilə
başlamışdır. “Gözlər” adlı ilk şeirini 13
yaşında ikən yazmışdır. Dövri mətbuatda
vaxtaşırı çıxış edir. “Gənclik” respublika
ədəbi birliyinin üzvüdür.
Paşa Qəlbinur tibb elminə dair yüzdən
çox elmi əsərin, on elmi kəşfin müəllifidir.
On mindən çox cərrahiyyə əməliyyatı
aparmış P.Qəlbinur Brüsseldə (Belçika)
51-ci Ümumdünya İxtiralar salonunda
“Brüssel Evrika 2002” sərgisində “Of-
talmologiyada yeni dərman prepara-
tı Aktirol”un kəşfı Böyük qızıl medala
və Belçika Maliyyə Nazirliyinin xüsusi
prizinə layiq görülmüşdür. 2002-ci ildə
onun rəhbərliyi altında bacısı Sevinc və
tələbəsi Olqa Stroyeva ilə birlikdə yeni
dərman preparatını hazırlamışdır.
P.Qəlbinur 1989-cu ildən Azərbaycan
Alimlər İttifaqı İdarə Heyətinin 1997-
ci ildən Amerika və Dünya Türk
Cümhuriyyətləri Oftalmoloji Birliyi-
nin idarə heyətinin üzvüdür. 1996-cı
ildən Azərbaycan üzrə Nobel İnforma-
siya Mərkəzinin nəzdində Fiziologiya
bölməsinin ekspertidir. 2001-ci ildə Dün-
ya Türk Cümhuriyyətləri Oftalmoloji Bir-
liyi Bilimsəl qurumunun həmsədri seçil-
mişdir.
1999-cu ildə Yusif Məmmədəliyev
adına mükafata, 2000-ci ildə “İman”
izzət və iltifat diplomuna layiq görül-
müşdür. ABŞ-ın Biblioqrafiya İnstitutun-
da keçirilən “2000 alim və intellektual”
seçimində “İlin adamı” mükafatına layiq
görülmüşdür. 1996-cı ildən “Araz” ali
ədəbi mükafatın laureatıdır.
Aybəniz Əliyevanın 1996-cı ildə yaz-
dığı “Paşa Qəlbinur”, A.Məmmədovun
1999-cu ildə yazdığı “Qəlbinur poeziyası
XXI əsrin astanasında” kitabları ona həsr
edilmişdir. “ Paşa Qəlbinur-50” biblioqra-
fik məlumat kitabı hazırlanıb nəşr edilmiş-
dir. Dəfələrlə xarici ölkələrdə konfrans və
elmi simpoziumlarda olmuşdur. 2008-ci
ildən Dünya Azərbaycanlıları Konqresi-
nin həmsədridir.
Ə d ə b i y y a t
Ağlıma gələnlər başıma
gəldi [Mətn] /P.Qəlbinur. -
Bakı: Ozan, 2003.- 656 s.
Hacıyev, T. Qələmlə bıçağın
ünsiyyəti [Mətn] /T.Hacıyev
//Ədəbiyyat qəzeti.-2010.-26
noyabr.- S. 5-6.
Qəlbinur Paşa – 50
[Mətn]: metodik vəsait
/M.F.Axundov adına Milli
Kitabxana.- Bakı, 2002.
Paşa Qəlbinur [Mətn]:
biblioqrafik göstərici /tərt.
Elica Atalı.- Bakı: “Mars
Print”, 2005.- 401s.
Səmədli, V. Dağların
toyuna gedən şair [Mətn]
/V.Səmədli //Təzadlar.-
2010.-30 sentyabr.- S.15.
İ n t e r n e t d ə
www.az.wikipedia.org
www.google.az
30
Həkim
78
Musiqi.Opera.Balet
65
illiyi
ŞƏFİQƏ EYVAZOVA
1947
MART
Şəfiqə Alxas qızı Eyvazova 1947-
ci il mart ayının 9-da Bakıda anadan
olmuşdur.
O, 1971- ci ildə Azərbaycan Dövlət
Konservatoriyasını bitirmişdir.
Şəfiqə xanım 1963-1976-cı illərdə
Azərbaycan Teleradio Verilişləri Şir-
kətinin Xalq Çalğı Alətləri Orkestri və
Ə.Dadaşovun rəhbərlik etdiyi ansamb-
lın solisti olmuşdur.
Şəfiqə xanım 1965-ci ildən solo
konsertlərlə çıxış etmişdir. Onun re-
pertuarına “Rast”, “Cahargah”, “Ra-
hab”, “Şur”, “Şüştər” və s. muğam-
lar, Azərbaycan və xarici ölkə
bəstəkarlarının əsərləri daxildir.
Şəfiqə Eyvazova SSRİ xalqlarının
folklor musiqisi festivalında (1978-
Bişkek; 1979-Moskva), musiqişü-
nasların Beynəlxalq simpoziumunda
(1987-Səmərqənd), eləcə də YUNES-
KO xətti ilə ABŞ-da keçirilən “Şərq
xalqlarının musiqi folkloru” festivalın-
da (1988, A.Qasımov və R.Quliyevlə
birgə) iştirak etmişdir.
O, 1967-ci ildən A.Zeynallı adı-
na Azərbaycan Dövlət Musiqi
Məktəbində müəllim kimi çalışır.
Ş.Eyvazova həmçinin 1974-cü ildən
Bakı Musiqi Akademiyasında dərs de-
yir. Azərbaycan Milli Konservatoriya-
sının professorudur.
O, bir çox xarici ölkələrdə (ABŞ,
İsveçrə, Almaniya, Fransa, Polşa, Bel-
çika, İtaliya, Əfqanıstan və s.) qas-
trolda olmuşdur. Ş.Eyvazova 2003-cü
ildən Türkiyənin “Tekfen-Kara Dəniz”
simfonik orkestrinin solistidir. Onun
ifasında “Şur”, “Şüştər”, “Rahab”
və bir çox muğamların lent yazıları
Azərbaycan Radiosu və Televiziyası-
nın Qızıl Fondunda saxlanılır.
2000-ci ildə “Azərbaycan Xalq ar-
tisti” adına layiq görülmüşdür.
Ə d ə b i y y a t
Eyvazova Ş. Kamana 5-ci
sim lazımdırmı? [Mətn]:
[Xalq artisti Şəfiqə Eyva-
zova ilə söhbət] /Şəfiqə
Eyvazova; söhbəti apardı
Q.Ulduzə //Ekspress.-
2009.- 24 may.- S.31.
Eyvazova Şəfiqə Alxas qızı
[Mətn] //Azərbaycan Qadını
Ensiklopediyası.- Bakı,
2002.- S.92.
Özü də kaman kimi [Mətn]:
[görkəmli kaman ustası
Ş.Eyvazova haqqın¬da] //
Dəyişikliklərə cəsarəti çatan
xanımlar.- Bakı, 2008.-
S.97-98.
Şəfiqə Eyvazova: ustad
sənətkarlarımız [Mətn] //
Mədəni-maarif.- 2007.-
№8.- S.45.
İ n t e r n e t d ə
www.adam.az
www.mugam.musigi-dunya.
az
9
Kamança ifaçısı
79
Musiqi.Opera.Balet
85
illiyi
MSTİSLAV ROSTROPOVİÇ
1927-2007
MART
Mstislav Leapoldoviç Rostropoviç
1927-ci il mart ayının 27-də Bakıda
musiqiçi ailəsində anadan olmuşdur.
O, 4 yaşında violonçel və pianoda ifa
etməyi öyrənib, 8 yaşında isə ilk dəfə
tamaşaçılar qarşısında çıxış etmişdir.
M. Rostropoviçin 9 yaşı olan-
da onun ailəsi Bakıdan Moskvaya
köçmüşdür. 1943-cü ildə o Moskva
Dövlət Konservatoriyasına daxil ol-
muşdur. Müharibədən sonrakı illərdə
M.Rostropoviç ən məşhur sovet
musiqiçilərindən biri olmuşdur.
1969-cu ildə Mstislav Leapoldoviç
yazıçı Aleksandr Soljenitsını müdafiə
etdiyinə görə hakimiyyətin təqibinə
məruz qalmış – 70-ci illərin sonun-
da həyat yoldaşı Qalina Vişnevski ilə
birlikdə SSRİ-dən sürgün edilib və
sovet vətəndaşlığından məhrum edil-
mişdir.
M.Rostropoviç 1962-ci ildə dirijor
kimi debütünü etmişdir. Kamera musi-
qiçisi və pianist kimi bir sıra ansamb-
llarda çıxış etmişdir. 1977-ci ildən
Vaşinqton Milli Simfonik Orkestrinin
rəhbəri və baş dirijoru olmuş və 17 il
bu orkestrə rəhbərlik etmiş, müxtəlif
konsert proqramları ilə dünyanın bir
çox ölkəsində çıxış etmişdir.
O, məşhur dirijor və violonçel ifa-
çısı olmaqla yanaşı, ictimai xadim,
insanların hüquq və mənəvi azadlıq-
larının müdafiəçisi kimi tanınmışdır.
M.Rostropoviç xeyriyyəçilik tədbirləri
ilə də məşhurlaşmışdır. O, uşaqlara
tibbi yardım göstərən “Vişnevskaya-
Rostropoviç Xeyriyyəçilik Fondu”nun
prezidenti olmuşdur.
Maestro dünyaya göz açdığı
Azərbaycanın musiqi həyatında da fəal
iştirak etmişdir. Musiqiçi hər il Bakıya
gəlir və tələbələr üçün master-klaslar
verirdi, xəstə uşaqların, musiqiçilərin
və qaçqınların dəstəyi üçün xeyriyyə
aksiyaları keçirirdi. Azərbaycana qarşı
xidmətlərinə görə Rostropoviç ölkənin
bir neçə ali mükafatları ilə təltif edi-
lib. Mstislav Rostropoviç 1998-ci il
13 iyunda “Şöhrət” ordeni, 2002-ci il
mart ayında “İstiqlal” ordeni, 2007-ci
il 28 martında isə “Heydər Əliyev” or-
deni ilə təltif edilmişdir.
SSRİ Xalq artisti Rostropoviç bir
çox ölkələrin mükafatlarına da layiq
görülmüşdür. M.Rostropoviç dünya-
nın 50-dən artıq universitetinin fəxri
doktoru, dövlət və beynəlxalq müka-
fatları laureatı adına layiq görülmüş-
dür. Həmyerlimiz 22 dəfə Qremmi
mükafatına layiq görülüb. O, həmçinin
Yaponiya, Böyük Britaniya, Fransa,
Amerika Birləşmiş Ştatları da daxil
olmaqla 44 dövlətin ordenini almışdır.
Dünya şöhrətli musiqiçi, məşhur
violonçel ustası Mstislav Rostropoviç
27 aprel 2007-ci il aprel ayının 27-də
Moskvada vəfat etmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Allahverdiyeva, A.
Rostropoviçlər kimdir?
[Mətn] /A.Allahverdiyeva
//Respublika.- 2001.- 2
noyabr.
Kərimova, K. Bir-birinə
layiq ata və oğul [Mətn]
/K.Kərimova // Xalq qəzeti.-
2001.- 28 fevral.
Mstislav Rostropoviç
[Mətn]: Bir ürəyin iki par-
çası: 75 illiyi münasibətilə
//Azərbaycan.- 2002.- 23
mart.- S.3.
Şərif, A. Mstislav Rostropo-
viçin 80 illiyinə ithaf olunur
[Mətn] /A.Şərif //525-ci
qəzet.- 2007.-7 aprel. -S.20.
İ n t e r n e t d ə
www.az.wikipedia.org
www.google.az
27
Dirijor
80
Teatr.Kino.Estrada.Sirk
85
illiyi
NODAR ŞAŞIQOĞLU
1927
MART
Nodar Şaşıqoğlu İzzətoviç 1927-ci
il mart ayının 13-də Batumi şəhərində
anadan olub. Milliyyətcə acardır.
Orta təhsilini Tbilisidə almışdı.
Tale ona aktyorluq istedadı bəxş et-
mişdi. Bəlkə də bu istedad ona dayı-
sı, Azərbaycan teatrının ulduzlarından
biri, aktyor Ülvi Rəcəbdən keçmişdi.
Nodar Şaşıqoğlu 1950-ci ildə Mosk-
va Teatr Məktəbini bitirmiş, Leninqrad
Akademik Dram Teatrında işləmişdir.
O illərdə Nodar bir çox tamaşalarda,
o cümlədən, “Nikbin faciə” tamaşa-
sında Aleksey (V.Vişnevski), “Sevil-
ya ulduzu”nda Sanço Ortis (Lope de
Veqa), “Mariya Tüdor”da Cilberti
(V.Hüqo) rollarında oynamışdır.
N.Şaşıqoğlunun kino yaradıcılığı
Azərbaycanın adı ilə bağlıdır. O, ilk
olaraq öz doğma Acariyasında yox, bu
gün özünün doğma vətəni adlandırdı-
ğı Azərbaycanda teatr və kino aktyoru
kimi tanınmışdır.
Nodar müəllimin yaradıcılıq bi-
oqrafiyası həm də Rusiya ilə bağlı
olmuşdur. O, Sankt-Peterburq, Mosk-
va teatrlarında çalışmışdır. Amma
“Azərbaycanfilm” kinostudiyasının
dəvəti ilə mütəmadi olaraq filmlərə
çəkilmişdir.
O, 1955-ci ildə Tofiq Tağızadə
“Uzaq sahillərdə” filmini çəkərkən
Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Mehdi
Hüseynzadə roluna aktyor Nodar
Şaşıqoğlunu dəvət edir. Nodar Şaşı-
qoğlunu ilk dəfə kino üçün kəşf edən
rejissor Tofiq Tağızadə sonralar bu
seçimində yanılmadığına əmin olmuş-
du. Mehdi bizim kinomuzun çox uğur-
lu qəhrəmanlarındandır. Onun filmdə
ifası isə Nodar Şaşıqoğluna əsl şöhrət
qazandırdı.
1961-ci ildə ekranlara çıxan
“Səhər” filmində ona Əzizbəyovun
rolu həvalə edilmişdi. O, bu rolu da
özünəməxsus şəkildə ifa etmişdi.
“Leyli və Məcnun” filminə onu
rejissor Lətif Səfərov dəvət etmişdi.
Məcnun rolunu yaratmaq aktyordan
güclü istedad, səriştə tələb edirdi. No-
dar Qeysin (Məcnun) rolunu oynama-
ğa ilkin olaraq ehtiyat etsə də, sonradan
rolun bütün çalarlarını mənimsədi və
Məcnunu məharətlə yaratdı. Məcnun
onun ifasında əsl aşiq, öz qəlbini, ru-
hunu Leyliyə vermiş divanədir.
N. Şaşıqoğlunun yaradıcılığı dövlət
tərəfindən yüksək qiymətləndirilib.
Dəfələrlə müxtəlif təltiflər, mükafat-
lar alıb. O, 1983-cü ildə Azərbaycanın
Xalq artisti fəxri adına layiq görül-
müşdür.
Azərbaycanın Xalq artisti Nodar
Şaşıqoğlu 2007-ci ildə Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı
ilə Azərbaycan Respublikasının ən
yüksək mükafatı - “Şöhrət” ordeni ilə
təltif olunmuşdur.
Ə d ə b i y y a t
Kinomuzun canlı əfsanəsi
Nodar Şaşıqoğlu [Mətn]:
“Vaxtilə Azərbaycanda
çəkilməyimə qadağa qo-
yulmuşdu” /müsah. apardı
Samir //Həftə içi.- 2009.- 11-
13 aprel.- S.7.
Aytək. Nodar Şaşıqoğlunun
doğum gününə [Mətn]:
[Azərbaycan Dövlət Rus
Dram Teatrının aktyoru
Nodar Şaşıqoğlu haqqında]
/Aytək //Mədəniyyət.- 2009.-
1 aprel.- S.10.
Дадашева, А. Юбилей
популярного актера
[Текст]: [80-летие
народного артиста
России и Азербайджана
Нодара Шашыгоглу]
/А.Дадашева //Бакинский
рабочий.- 2007.- 29
марта.- С.4.
Распоряжение
Президента
Азербайджанской
Республики о награждении
орденом “Слава”
Н.Шашыгоглы [Текст]
//Бакинский рабочий.-
2007.- 13 марта.- С.1.
Dostları ilə paylaş: |