Redaksiya heyəTİ: Baş redaktor: K. M. Tahirov

Ə d ə b i y y a t
Hophopnamə [Mətn] : 2 
cilddə / M.Ə.Sabir; tərt., 
izahların və lüğətin müəl.: 
filol. e.d., prof. Məmməd 
Məmmədov.-  Bakı : Şərq-
Qərb, 2004.
Cəfər, Ə. Mirzə Ələkbər 
Sabir şeirinin qafiyə lüğəti 
[Mətn] / Ə.Cəfər.- Bakı : 
Qanun, 2005.-130 s. 
Избранные произведения 
[Текст] /М.А.Сабир. - Л.: 
Сов.писатель, 1983.- 303 
с.
Керимова, Е. Внутренний 
мир М.А.Сабира [Текст]:/ 
Е.. Керимова, филос. 
очерк. - Баку, 1999.- 47 с.
Мирахмедов, А. Плачуший 
смех [Текст]: жизнь и 
творчество М.А.Сабира 
/пер. В.Богуславского.- 
Москва: Художественная 
литература, 1989.- 317 с.
30
Şair

113
Xarici ədəbiyyat 
135 
illiyi
170 
illiyi
MƏHƏMMƏDƏLİ XAN  
SADİQ OĞLU TƏRBİYƏT  
1877-1940
MA
Y
 Mirzə Məhəmmədəli xan Sadiq oğlu 
Tərbiyət  1877-ci  il  may  ayının  26-da 
Təbrizdə  anadan  olmuşdur.  O,  Təbrizdə 
yeni  tipli  “Tərbiyət”  mədrəsəsi  və  eyni 
adlı kitabxana açmış, “Gəncine yi fünun” 
jurnalını nəşr etdirmiş, “İttihad” qəzetinin 
redaktoru olmuşdur. 
M.Tərbiyət  Yaxın  Şərq  və  Avropa 
ölkələrinə səfər etmiş, bir müddət Bakı-
da iranlıların “İttihad” məktəbində müdir 
işləmişdir.
O,  İran  inqilabının  fəal  iştirakçısı 
olmuş,  onun  məğlubiyyətindən  sonra 
Berlində və İstanbulda mühacirətdə yaşa-
mışdır.
M.Tərbiyət  1921-ci  ildə  vətənə  qa-
yıtmış,  Cənubi  Azərbaycan  Maarif 
İdarəsinin  rəisi,  Təbrizin  bələdiyyə  rəisi 
olmuş, bir neçə dəfə İran Milli Məclisinə 
deputat seçilmişdir. 
“İran  və  fars  mətbuatı  dəftərindən 
səhifələr”  əsərində  XX  əsrə  qədərki 
Cənubi  Azərbaycan  mətbuat  və  mətbəə 
tarixi işıqlandırılır.
Onun qədim dövrlərdən XX əsrin 30-
cu illərinədək yazıb-yaratmış Azərbaycan 
şair, yazıçı, rəssam, nəqqaş, xəttat, musi-
qiçi, alim, jurnalist, və digər mədəniyyət 
xadimləri haqqında geniş məlumat veril-
miş  “Danişmandani  Azərbaycan”  əsəri 
Azərbaycan  ədəbiyyatı  və  mədəniyyəti 
tarixinə dair mühüm mənbədir.
M.Tərbiyətin  Cənubi  Azərbaycanın 
coğrafiyasına dair əsərləri də var. O, ərəb, 
fars, fransız və ingilis dillərini mükəmməl 
bilirdi. Firdovsinin 1000 illik yubileyində 
Bakıda olmuşdur.
Alim,  maarifçi  demokrat,  ictimai  xa-
dim Mirzə Məhəmmədəli xan Sadıq oğlu 
Tərbiyət 1940-cı il yanvarın 17-də vəfat 
etmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Mirzə Məhəmmədəli xan 
Sadıq oğlu Tərbiyət [Mətn] 
//Azərbaycan Sovet Ensiklo-
pediyası: 10 cilddə.- Bakı , 
1986.- IX cild.- S.254-255.
26
SERETELLİ GEORGİ 
YEFİMOVİÇ 
1842-1900
Seretelli  Georgi  Yefimoviç  1842-ci 
il  may  ayının  26-da  Gürcüstan  SSR-nin 
Saçxere rayonunun Qorisa kəndində ana-
dan olub. 1860-cı ildə Peterburq Univer-
sitetinin Fizika-riyaziyyat fakültəsinə da-
xil olmuşdur. Universitet illərində tələbə 
iğtişaşlarında iştirakına görə həbs oluna-
raq, bir neçə ay Kronştadt qalasında sax-
lanılmışdır.
O,  1863-cü  ildə  vətənə  qayıtmış 
və  1860-70-ci  illər  gürcü  inqilabi-
demokratik  hərəkatının  “Meore-dasi”nin 
fəal  xadimlərindən  olmuşdur.  1893-cü 
ildən nəşr etdirdiyi “Kvali” qəzeti 1897-
ci ildən “Mesame-dasi”nin orqanı idi.
Yazıçı  “Qulkan”,  “İlk  addım”  ro-
manlarında,  povest  və  hekayələrində 
gürcü  həyatının  sosial  ziddiyyətlərini, 
təhkimçiliyin  iflasını  realistcəsinə  təsvir 
etmiş,  əməkçi  xalqa  dərin  rəğbətini 
göstərmişdir. 
Gürcü yazıçısı, publisist, tənqidçi, ic-
timai xadim 1900-cü il yanvar ayının 24-
də vəfat etmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Əsərləri [Mətn]: Asmat /
Seretelli Georgi Yefimoviç; 
tərc. ed. Ə.Aslanov.- Bakı: 
Azərnəşr,1951.- 100 s.
 Hekayələr [Mətn] /Se-
retelli Georgi Yefimoviç; 
tərc. ed. R.Şıxəmirov; red. 
R.Salamova.- Bakı: Gənclik, 
1976.- 94 s.
Publisist
Gürcü yazıçısı

114
Tarixdə bu gün
ŞUŞASIZ 20 il
1992
MA
Y
Ərazisi – 0.29 min kv.km
Əhalisinin sayı – 29,0 min nəfər
İnzibati mərkəzi – Şuşa
İşğal tarixi – 8 may 1992
1992-ci  il  may  ayının  8-nə  keçən 
gecə erməni birləşmələri Şuşa şəhərinin 
işğalı  ilə  başa  çatan  əməliyyat  keçir-
di.  Erməni  hərbi  birləşmələri  keçmiş 
sovet  ordusunun  366-cı  alayının  40 
zirehli  texnikasının  bilavasitə  iştirakı 
və köməyi ilə səhər saat 6-dək şəhəri 
kütləvi  şəkildə  artilleriya  atəşinə  tut-
du.  Uzun  sürən  artilleriya  atəşindən 
sonra düşmənin minə yaxın əsgəri üç 
tərəfdən şəhərə hücuma keçdi və Şuşa 
işğal edildi.
Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  Şuşaya 
hücumdan bir neçə saat öncə Tehran-
da  İran  Prezidentinin  vasitəçiliyilə 
Ermənistan  və  Azərbaycan  dövlət 
başçıları Qarabağ münaqişəsinin dinc 
yolla həllinə dair saziş imzalamışdı.
Azərbaycanın  dilbər  guşəsi,  musi-
qi, mədəniyyət ocağı olan Şuşa şəhəri 
dünyanın  bəzi  aparıcı  dövlətlərinin 
məzlum xalq kimi tanıdıqları, əslində 
nəinki xalqımıza, bütün insanlığa qar-
şı terror siyasəti həyata keçirən məkrli 
ermənilər tərəfindən işğal olunub. 289 
kvadrat  kilometr  ərazisi  olan  Şuşa 
şəhərində həmin dövrdə 24.900 əhali 
yaşayıb.  İşğalı  zamanı  200-ə  yaxın 
insan  qətlə  yetirilib,  600  nəfər  yara-
lanıb, 150 nəfər əlil olmuş, 552 körpə 
yetim qalmış, 20 mindən artıq əhali isə 
məcburi köçkün vəziyyətinə düşmüş-
dür.
İşğal nəticəsində Şuşadakı bir sıra 
tarixi-mədəniyyət  abidələri  düşmən 
tərəfindən  talan  edildi.  Beş  minə  ya-
xın  eksponatı  olan  Şuşa  Tarix  muze-
yi,  Dövlət  Xalça  muzeyinin  filialı  və 
Xalq Tətbiqi Sənəti muzeyi, Qarabağ 
Dövlət Tarix muzeyi, həmçinin Laçın 
rayonundakı Ağoğlan  məbədi,  dünya 
əhəmiyyətli arxeoloji abidə sayılan pa-
leolit dövrünə aid Azıx mağarası, Xo-
calıdakı Əsgəran qalası, Kəlbəcər tarix 
muzeyinin və digər mədəniyyət ocaq-
larının, rəsm qalereyalarının bənzərsiz 
ekspozisiyaları dağıdılıb və talan olu-
nub,  müqəddəs  məbəd  və  məscidlər 
təhqir  edilib,  kitabxanalar  yandırılıb, 
misilsiz  əlyazma  nümunələri  məhv 
edilib. 
Bu  siyahıya  Xan  mağarası,  Qa-
xal  mağarası,  Şuşa  qalası  da  olmaq-
la  bütövlükdə  279  dini,  tarixi  və 
mədəni  abidə  daxildir.  Ermənilər 
Azərbaycana  məxsus  olan  bir  çox 
abidənin məhv edilməsinə və ya onla-
rın  erməniləşdirilməsinə  nail  olublar. 
Onlar  Şuşada  7  məktəbəqədər  uşaq 
müəssisəsini, 22 ümumtəhsil məktəbini, 
mədəni-maarif,  kənd  təsərrüfatı  tex-
nikumlarını,  8  mədəniyyət  evini,  14 
klubu, 20 kitabxananı, 2 kinoteatrı, 3 
muzeyi, Şərq musiqi alətləri fabrikini 
dağıdıblar.
Artıq Şuşanın işğalından 20 il ötür.
Yəqin ki, bu illərin üstünə illər əlavə 
olunmayacaq.  Allah  bütün  şəhidlərə 
rəhmət eləsin!
Ə d ə b i y y a t
Haşimi, Abdulla Əmir. Bir 
neçə söz [Mətn] /Abdulla 
Əmir Haşimi .- Germany; 
Stockholm :[s.n.], 2009. 
-134 s
Nərimanoğlu, M. Şuşa 
qalalar şəhəri, muzeylər 
məskəni idi: Şuşanın 
işğalından 18 il keçir 
[Mətn] /M.Nərimanoğlu 
//Azərbaycan.-2010. -7 
may.-S. 11.
Şirinova, A. Şuşasız 19 
il... : Şuşada 480 nəfər 
soydaşımız qətlə yetirilib, 
600 nəfər yaralanıb, 22 min 
nəfər didərgin düşüb [Mətn] 
/A.Şirinova //Xalq cəbhəsi 
.-2011.- 7 may .- S. 10.
Uğur. Düşmən tapdağı 
altında qalan Şuşa: Bura 
Azərbaycan türklərinin 
sevimli şəhəri, yurd yeri 
olub, yenə də olacaq... //
Xalq cəbhəsi.- 2011.-6 may.- 
№80.- S. 14.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.az.wikipedia.org
www.voanews.com
8

115
Tarixdə bu gün
LAÇININ İŞĞALINDAN 20 İL ÖTÜR
1992
MA
Y
Ərazisi – 1,84 min kv.km
Əhalisinin sayı – 73,1 min nəfər
İnzibati mərkəzi – LAÇIN
İşğal tarixi – 18.05.1992 
Bu gün Azərbaycanın strateji cəhətdən 
mühüm əhəmiyyət kəsb edən Laçın rayo-
nunun işğalından 20 il keçir. 
1992-ci il may ayının 18-də erməni iş-
ğalçıları rayonun yüzlərlə mədəni-məişət 
obyektini,  onlarla  qəsəbə,  kənd  və  tari-
xi  abidələrini  dağıdaraq  talan  edib.  İş-
ğal  nəticəsində  63  min  341  Azərbaycan 
vətəndaşı  öz  yurdundan  didərgin  düşüb. 
1835  kvadrat  kilometr  ərazisi  olan  ra-
yonun  121  kəndi  var.  İşğal  zamanı  300-
dən artıq hərbi və mülki şəxs həlak olub 
və itkin düşüb. İşğal altında 8950 bina, o 
cümlədən 7 sənaye və tikinti müəssisəsi, 
471 xidmət idarəsi, 154 məktəb, yüzlərlə 
tarix-mədəniyyət abidəsi qalıb.
1992-ci  il  mayın  8-də  Şuşa  şəhəri 
Ermənistan  tərəfindən  işğal  olunduqdan 
sonra  erməni  silahlı  qüvvələri  intensiv 
şəkildə ağır artilleriyadan rayon mərkəzini 
atəşə tutub.
Şuşa  şəhərinin  Turşsu  deyilən 
ərazisindən və Ermənistan istiqamətindən 
hücuma  keçən  düşmən  mayın  18-də  La-
çını  işğal  edib.  Əhəmiyyətli  geostrate-
ji  mövqeyə  malik  olan  Laçının  işğalı 
Azərbaycan  iqtisadiyyatına  ciddi  ziyan 
vurub. 
Təbii sərvətlərlə zəngin olan Laçın ra-
yonunda Turşsu, Qaladərəsi, Ağanus, Xır-
manlar, Tiqiq, Turş-tiqiq, Nurəddin, Nağ-
dalı, Hacıxanlı kimi müalicəvi əhəmiyyətli 
bulaqlar mövcuddur.
Ekologiya  və  Təbii  Sərvətlər  Nazir-
liyinin  rayonun  işğalı  ilə  bağlı  yaydığı 
məlumatda  bildirilib  ki,  Laçın  rayonu 
ərazisində  ümumi  ehtiyatları  1124  ton 
olan  3  civə  (Narzanlı,  Çilgəzçay,  Sarı-
bulaq),  ehtiyatları  4457  min  ton  olan  və 
əhəng istehsalına yararlı Laçın əhəngdaşı, 
ehtiyatları 2533 min kubmetr olan və is-
tismara cəlb edilən üzlük daşı istehsalına 
yararlı  Qoçaz  mərmərləşmiş  əhəngdaşı, 
mişar daşı istehsalına yararlı 2 tuf (Ağoğ-
lan, Əhmədli), 2 əlvan bəzək daşı, vulkan 
külü və digər təbii sərvətləri var.
Laçın  rayonundakı  Qaragöl  Dövlət 
Təbiət Qoruğu və Dövlət Təbiət Yasaqlı-
ğı da hal-hazırda işğal altındadır. Ümumi 
sahəsi 240 hektar olan qoruqda 68 növdən 
və 27 ailədən ibarət bitki örtüyü var. 1961-
ci  ilin  noyabr  ayında  heyvan  və  quşları 
qoruyub  saxlamaq  və  artırmaq  məqsədi 
ilə  yaradılan  Dövlət  Təbiət  Yasaqlığının 
ərazisində cüyür, qaya keçisi, çöl donuzu, 
ayı,  turac,  kəklik,  qaratoyuq  kimi  nadir 
fauna  növləri  məskunlaşıb.  1989-cu  ildə 
yasaqlıqda aparılan yoxlama zamanı dağ-
keçisi (bezoar keçisi) 96, qaban 360, cü-
yür 320, ayı 110 baş, eləcə də çoxlu sayda 
canavar,  porsuq,  dələ,  qırqovul,  kəklik 
qeydə alınıb.
 İşğalçı dövlət beynəlxalq hüquq nor-
malarına,  zəbt  olunan  Azərbaycan  tor-
paqlarından  Ermənistan  qoşunlarının 
qeyd-şərtsiz  çıxarılmasına  dair  BMT-nin 
qətnamələrinə məhəl qoymayaraq hazırda 
Laçında qanunsuz məskunlaşma aparır. 
Bu gün onların hər biri Qarabağın iş-
ğal  altından  qurtulacağı  günü  gözləyir. 
Onların hər biri illər əvvəl uzaq düşmüş 
istəklərinin,  arzularının  cücərəcəyi  anla 
yaşayırlar. 
Qarabağa  böyük  qayıdışın  olacağına 
hamımız inanırıq.
Ə d ə b i y y a t
Ağamirzə, T. Ermənilər 
həmişə Laçına yiyələnmək 
arzusunda olmuşlar //Vətən 
səsi.- 2011.-13 may.-S.3
Cəbrayılov, R. Laçınlılar 
tezliklə yurda dönəcəklərinə 
inanırlar //Xalq qəzeti.- 
2011.-18 may.-
№106.- S. 9. 
Alıoğlu, S. Laçın 
Azərbaycanın əzəli və əbədi 
torpağıdır // Respublika. - 
2011.-18 may.- №103. - S.7. 
İ n t e r n e t d ə
www.fenomen.az
www.pearl.az 
www.milli.az
www.avciya.az
18

116
Tarixdə bu gün
ÜMUMDÜNYA DİALOQ VƏ İNKİŞAF 
NAMİNƏ MƏDƏNİ MÜXTƏLİFLİK GÜNÜ
MA
Y
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının təşəb-
büsü  ilə  may  ayının  21-i    Ümumdün-
ya Dialoq və  İnkişaf    naminə Mədəni 
Müxtəliflik  Günü  kimi  qeyd  olunur. 
Qeyd  edək  ki,  2001-ci  ilin  noyabırn-
da  YUNESKO-nun  Mədəniyyətlərin 
Müxtəlifliyinə  dair  ümumi  Bəyannaməsi 
qəbul  edildikdən  sonra  Baş  Assambleya 
bu sənədi və onun həyata keçirilməsi üçün 
Fəaliyyət  Planının  əsas  istiqamətlərini 
alqışlayıb  və  21  may  tarixini  Ümum-
dünya Dialoq və İnkişaf naminə Mədəni 
Müxtəliflik  Günü  elan  edib.  Bir  sözlə, 
bu  gün  mədəni  müxtəlifliyin  dəyərləri 
haqqında anlayışımızı artırmağa və daha 
səmərəli  şəkildə  yanaşı  yaşamağı  öyrən-
məyə imkan yaradır. 
Hazırda  mədəniyyətlərarası  və  sülh 
naminə dialoqa hazır olan, ərazisində yaşa-
yan milli azlıqların hüquqlarına hörmətlə 
yanaşan  Azərbaycanda  da  Mədəni 
Müxtəliflik  Günü  yüksək  səviyyədə 
qeyd  olunur,  BMT-nin  Azərbaycandakı 
nümayəndəliyinin  təşəbbüsü  ilə  bu  mü-
nasibətlə  müxtəlif  mədəniyyət  tədbirləri 
keçirilir.  Təsadüfi  deyil  ki,  BMT-nin  İc-
timai İnformasiya Departamentinin Azər-
baycandakı  nümayəndəsi  Envera  Seli-
moviç deyir “Nəzərə alsaq ki, incəsənətə 
mədəniyyətlərarası  dialoq  üçün  qlobal 
dil kimi baxıla bilər, müxtəlif ölkələrdən 
olan rəssamlar öz əsərləri ilə bizə bir daha 
xatırladır  ki,  bəşəriyyətin  fundamental 
sərvəti onun müxtəlifliyidir. Qeyd etmək 
lazımdır  ki,  müxtəlif  mədəniyyətlərin 
birləşdiyi və eyni zamanda öz tolerantlı-
ğı ilə məşhur olan bir məkan baxımından 
Azərbaycandan daha qənaətbəxş yer yox-
dur”. 
Hazırda Azərbaycanda rus, ukraynalı, 
kürd, lak, ləzgi, tat, tatar, gürcü, ingiloy, 
talış,  avar,  məshəti  türkləri,  yəhudi,  al-
man, yunan və başqa xalqların 20-dən çox 
müxtəlif  mədəni  cəmiyyətləri  fəaliyyət 
göstərir.  Üç  dini  cəmiyyətin  –  islam, 
xristian və iudaizmin nümayəndələri bü-
tün  dövlət  tədbirlərində  iştirak  edirlər. 
Mədəni  müxtəlifliyin  dəstəklənməsi  və 
qorunması  Azərbaycan  Respublikasının 
dövlət siyasətində də öz əksini tapıb. 
Azərbaycan  tolerant  bir  dövlətdir, 
ölkədə bütün xalqların və dinlərin nüma-
yəndələri  eyni  hüquqa  malikdirlər:  “Bu 
müddəalar  Azərbaycan  Konstitusiyasın-
da  da  təsbit  olunub.  Hər  bir Azərbaycan 
vətəndaşı  mədəniyyətin  müxtəlif  sahə-
lərindən  bərabər  səviyyədə  istifadə  edə 
bilər  və  bu  da  “Mədəniyyət  haqqında” 
qanunda öz əksini tapıb. 
Azərbaycanın  effektli  dövlət  siyasəti 
ona  gətirib  çıxarır  ki,  ölkə  yavaş-yavaş 
beynəlxalq  aləmdə  mədəni  müxtəlifliyin 
ixracçısına  çevrilir.  Bundan  əlavə, 
Azərbaycan Avropa  Şurası,  İslam  Konf-
ransı  Təşkilatı  və  İSESKO-ya  üzv  olan 
yeganə  dövlətdir.  Bundan  çıxış  edən 
Mədəniyyət  və  Turizm  Nazirliyi  bu  ya-
xınlarda  böyük  mədəniyyətləri  və  si-
vilizasiyaları 
yaxınlaşdırmaq 
üçün 
“Mədəniyyətlərarası  dialoqa  dair  Bakı 
Prosesi”nin təşəbbüsçüsü oldu. 
Azərbaycan  Respublikası  mədəni 
müxtəlifliyə  və  mədəniyyətlərarası  dia-
loq məsələsinə böyük diqqət ayırır, xalq-
lar  arasında  sülhün  və  qarşılıqlı  anlayı-
şın  əldə  olunmasında  bütün  beynəlxalq 
təşəbbüsləri dəstəkləyir.
Ə d ə b i y y a t
Mehparə. Bəşəriyyətin 
fundamental sərvəti onun 
müxtəlifliyidir [Mətn] /
Mehparə //Mədəniyyət.- 
2009.- 22 may.- S. 9.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.azerworld.info
www.icmal.az
www.medeniyyet.az
www.timeturk.com
21

117
Tarixdə bu gün
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ 
DÖVLƏT HİMNİ 
1992
MA
Y
Azərbaycan  Respublikasının  Dövlət 
himni  Azərbaycan  dövlətinin,  onun 
müstəqilliyinin və milli birliyinin müqəd-
dəs rəmzidir. 
28 may 1918-ci il tarixdə Azərbaycan 
istiqlaliyyəti  elan  olunduqdan  sonra 
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Dövlət 
bayrağı və gerbi ilə bərabər Dövlət him-
ninin  də  yaradılması  və  qəbul  edilməsi 
məsələsi qarşıya çıxmışdı. 
1920-ci il yanvarın 30-da Azərbaycan 
Xalq  Cümhuriyyətinin  Nazirlər  Şura-
sı  Cümhuriyyətin  milli  himninin  hazır-
lanması haqqında qərar qəbul etdi və bu 
məqsədlə Xalq Maarif Nazirliyi tərəfindən 
müsabiqə elan edildi. 
Bununla  əlaqədar  bəstəkar  Üzeyir 
Hacıbəyli  və  şair  Əhməd  Cavad  “Azər-
baycan marşı” adlı əsər yazırlar və müsa-
biqəyə təqdim edirlər. Lakin 1920-ci il ap-
relin 28-də Xalq Cümhuriyyətinin süqutu 
Azərbaycanın milli himnini qəbul etməyə 
imkan vermədi.
1991-ci  ildə  ölkəmiz  yenidən  müstə-
qillik  əldə    etdikdən  sonra  Azərbaycan 
Respublikasının  Dövlət  himninin  qəbulu 
məsələsi  öndəmə  çıxır.  1992-ci  il  mayın 
27-də  Milli  Məclis  “Azərbaycan  Res-
publikasının  Dövlət  himni  haqqında” 
Azərbaycan  Respublikası  Prezidenti-
nin  Qanunu  qəbul  edir.  Qanuna  əsasən, 
1919-cu  ildə  musiqisi  böyük  bəstəkar 
Üzeyir  Hacıbəyli  və  sözləri  Əhməd  Ca-
vada  məxsus  olan  “Azərbaycan  marşı” 
Azərbaycan Respublikasının Dövlət him-
ni kimi təsdiq edildi.
1993-cü  il  Azərbaycan  Respublikası 
Milli  Məclisinin  2  mart  tarixli  qərarı  ilə 
Azərbaycan  Respublikası  Dövlət  him-
ni  haqqında  əsasnamə  təsdiq  edilmiş-
dir.  Azərbaycan  Respublikasının  Dövlət 
himninə  dərin  ehtiram  bəsləmək  hər  bir 
vətəndaşın  borcudur.
Əsasnaməyə  əsasən Azərbaycan  Res-
publikasının Dövlət himni aşağıdakı hal-
larda ifa olunur:
a)  dövlət  bayramlarına  həsr  olunmuş 
təntənəli yığıncaqların və iclasların açılışı 
və bağlanışı zamanı;
b)  Hər  gün  Azərbaycan  Respublika-
sı Mlli Televiziya və Radio verilişlərinin 
əvvəlində və axırında;
c) Azərbaycan  xalqının  və  dövlətinin 
həyatında  çox  mühüm  tarixi  hadisələr 
münasibətilə,  Azərbaycanın  görkəmli 
siyasi,  dövlət,  hərbi  xadimlərinin,  mil-
li  qəhrəmanlarının,  elm,  ədəbiyyat  və 
incəsənət xadimlərinin şərəfinə abidələrin 
və lövhələrin açılışı zamanı;
ç)  Dövlət  və  ictimai  orqanlar,  müəs-
sisələr,  idarələr  və  təşkilatlar  tərəfindən 
keçirilən  mərasimlər  və  digər  təntənəli 
tədbirlər zamanı Azərbaycan Respublika-
sının Dövlət bayrağı qaldırılarkən;
d)  Azərbaycan  Respublikasına  rəsmi 
görüşə  gələn  xarici  ölkələrin  dövlət  və 
hökumət  başçıları  qarşılanarkən  və  yola 
salınarkən – müvafiq ölkənin Dövlət him-
ni ifa olunduqdan sonra.
Azərbaycan  Respublikasının  Dövlət 
himni “Azərbaycan Respublikasının Döv-
lət himni haqqında” Azərbaycan Respub-
likasının 1992-ci il 27 may tarixli Qanunu 
ilə təsdiq edilmiş mətnə və musiqi redak-
siyasına tam müvafiq surətdə ifa olunma-
lıdır. Azərbaycan Respublikasının Dövlət 
himni  ayaq üstə dinləməli və ya oxuma-
lıdırlar.
Ə d ə b i y y a t
Dövlət himni [Mətn] //
Azərbaycan Milli Ensiklo-
pediyası: 25 cilddə.- Bakı, 
2007.- Azərbaycan cildi.- 
S.6.
Məmmədova, S. 
Mədəniyyətşünaslıq 
[Mətn]: (dərs vəsaiti) 
/S.K.Məmmədova.- Bakı: 
Kooperasiya, 2001.- 202 s.
İ n t e r n e t d ə
www.meclis.gov.az
www.az.wikipedia.org
27
20 
illiyi

118
Milli Qəhrəmanlar 
60 
illiyi
ŞAHLAR ŞÜKÜROV 
1952-1990
MA
Y
Şahlar  Əvəz  oğlu  Şükürov  1952-
ci  il  may    ayının  17-də  Kəlbəcər  ra-
yonunun  Zülfüqarlı  kəndində  anadan 
olmuşdur.  Orta  məktəbi  bitirdikdən 
sonra  Azərbaycan  Xalq  Təsərrüfatı 
İnstitutuna  daxil  olmuşdur.  1972-ci 
ildə təhsilini başa vuraraq, ordu sırala-
rına yollanmışdır. 
Ordudan  tərxis  olunduqdan  sonra 
Bakıda  İslah  Əmək  müəssisələrinin 
birində  işləmişdir.  Daha  sonra 
fəaliyyətini  Ucar  rayon  Daxili  İşlər 
şöbəsində davam etdirmişdir. 
1986-cı ildə Rostov Ali Polis Aka-
demiyasını  bitirmiş,  1987-ci  ildə 
Zərdab rayon DİŞ-də əməliyyat işləri 
üzrə rəis müavini vəzifəsinə təyin edil-
mişdir.  Polis  mayoru  rütbəsinə  qədər 
yüksələn Ş.Şahlar 1990-cı ildə Tərtər-
Kəlbəcər yolu ilə hərəkət edən maşın 
karvanı Ağdərə  ərazisindən  keçərkən 
düşmənin  qəfil  hücumu  ilə  qarşılaşır. 
Qeyri-bərabər  döyüşdə  qəhrəmanlıq 
nümayiş etdirərək həlak olur. 
Azərbaycan Respublikası Preziden-
tinin  8  oktyabr  1992-ci  il  tarixli  264 
saylı Fərmanı ilə polis mayoru Şükürov 
Şahlar Əvəz oğluna ölümündən sonra 
“Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” fəxri 
adı verilmişdir.
Kəlbəcər  rayonunun  Zülfüqarlı 
kəndində dəfn edilmişdir.
Zərdab  rayonunda  adına  küçə  var. 
Məktəblərin birinə onun adı verilmiş-
dir.
Ə d ə b i y y a t
Əsgərov, V. Şükürov Şahlar 
Əvəz oğlu [Mətn] //Əsgərov, 
V. Azərbaycanın Milli 
Qəhrəmanları.- Bakı, 2005.- 
S.210.
Fəxri, Z. Yaza və yoza 
bilmədiyim yuxu [Mətn] 
/Z.Fəxri.- Bakı : Adiloğlu, 
2005.- 94 s.
Nazim, N. Şükürov Şahlar 
Əvəz oğlu [Mətn] //Nazim, 
N. İstiqlal ulduzları.- Bakı, 
1995.-S.161-163.
Zeynalov, R. Şükürov Şahlar 
Əvəz oğlu [Mətn] //Zeyna-
lov, R. Azərbaycanın Milli 
Qəhrəmanları.- Bakı , 1996.- 
S.109.