Pedagogika fakulteti

O’quvchilar nutqiga qo’yiladigan talablar 
O‘quvchilar nutqini o‘stirishda aniq belgilangan bir qator talablarga rioya 
qilinadi: 
1. O’quvchilar nutqi mazmundor bo’lsin. Hikoya yoki insho o‘quvchilar uchun 
yaxshi ma‘lum bo‘lgan dalillar, ularning kuzatishlari, hayotiy tajribalari, kitoblardan, 
rasmlardan, radioeshittirish va teleko‘rsatuvdan olgan ma‘lumotlari asosida tuzilsagina 
mazmunli bo‘ladi. Bolalar bilmagan narsa, ko‘rmagan voqea-hodisalar haqida yetarli 
tayyorgarliksiz so‘zlashga yo‘l qo‘yilsa, nutq mazmunsiz chiqadi. 

---

Nutq o‘stirish metodikasi hikoya, insho uchun materialni puxta tayyorlashni, ya‘ni 
material yig‘ish, uni muhokama qilish, to‘ldirish, asosiy mazmunni ajratish, zaruriy 
izchillikda joylashtirishni talab qiladi. Albatta, bunda o‘quvchilarning yosh 
xususiyatlari va qiziqishlari ham hisobga olinadi. 
2. Nutqda mantiqiylik bo’lsin. O‘quvchilar nutqi mantiqan to‘g‘ri bo‘lishi, fikr 
izchil, asosli bayon etilishi, asosiy o‘rinlar tushirib qoldirilmasligi va o‘rinsiz takrorga, 
mavzuga taalluqli bo‘lmagan ortiqchalikka yo‘l qo‘yilmasligi talab etiladi. Nutqning 
mantiqiyligi narsa, voqea-hodisalarni yaxshi bilish bilan belgilanadi, mantiqiy xato 
esa material mazmunini aniq bilmaslik, mavzuni o‘ylamasdan noqulay tanlash
natijasida kelib chiqadi. Bu ikki talab nutqning mazmuni va qurilishiga taalluqlidir. 
Nutqni til jihatidan shakllantirishga oid talablar ham mavjud. 
3. Nutq aniq bo’lsin. O‘quvchi dalillar, kuzatishlar, taassurotlarini haqiqatga mos 
ravishda oddiy bayon etibgina qolmay, shu maqsadning eng yaxshi til vositalaridan 
(so‘z, so‘z birikmasi, gaplardan) foydalangan holda, maxsus tasvirlar bilan ifodalashga 
o‘rgansin. 
4.Nutq 
til 
vositalariga