Metal və Ərintilər Metalların klassifikasiyası

 
 
ATOM STANSİYALARI VƏ ONLARIN İŞİ BARƏDƏ 
 
Nüvə enerjisi artıq demək olar ki, dünyanın əksər İnkişaf Etmiş Ölkələrinin diqqət 
mərkəzindədir. Bəzi ölkələr elektrik enerjilərinin böyük bir qismini nüvə 
stansiyalardan əldə edirlər. Məsələn, Fransa Beynəlxalq Atom Enerjisi 
Agentliyinin məlumatlarına görə, elektrik enerjisinin 75 faizini nüvə enerjisindən 
təmin edir. Amerika isə enerjisinin 15 faizini buradan ödəyir, lakin bəzi 
bölgələrində stansiyalar daha sıx şəkildə enerji istehsalı etməkdədir. Dünya 
miqyasında isə 400-dən çox nüvə stansiyası var və təkcə Amerikada bunların 100-
dən çoxu yerləşir. 
Bir nüvə stansiyası qurmaq üçün ən başlıca göstərici zənginləşdirilmiş urana 
ehtiyacın təmin edilməsidir. Bu uran növləri U-235 başda olmaqla, U-233, U-238 
və Plutonium P-239 və P-241-dir. Uranın parçalanması nəticəsində ortaya çox 
yüksək miqdarda enerji çıxır. Bu parçalanma üçün neytronlar yüksək sürətlə uran 
elementinin nüvəsinə çırpılır. Toqquşma nüvənin xaotik hərəkətə keçməsinə və 
daha sonra böyük bir enerji istehsal edən bölünməyə səbəb olur. Baş verən 
parçalanma nəticəsində mühitə neytronlar yayılır. Bu neytronlar digər uran 
nüvələrinə çırpılaraq, parçalanmanı elementin hər atom nüvəsində reallaşdırana 
qədər davam edir. Əmələ gələn enerjiyə nəzarət edilmədikdə isə ölümcül fəlakətlər 
baş verir.
Buna nəzarət etmək üçün reaktorlarda tərkibində çoxlu sayda neytronlar saxlayan 
və reaksiyaya girməsini maneə yaradan modullar var. Onun sayəsində idarə olunan 

---

parçalanma zənciri yaradılır. Nüvə stansiyanın daxili quruluşuna baxdıqda görərik 
ki, uranın parçalanması nəticəsində yaranan enerji su buxarının çox yüksək 
temperatura qədər isidilməsini təmin edir. Yüksək temperaturlu bu buxar, elektrik 
generatoruna bağlı olan turbinlərə (içərisində buxar, qaz və ya axar suyun enerjisi 
mexaniki qüvvəyə çevrilən mühərrik) verilir. Turbin divarlarına çırpılan yüksək 
enerjili buxar, məlum olduğu şəkildə turbin vallarını çevirir və generatorun elektrik 
enerjisi istehsalını təmin edir. Generatorda yaranan elektrik isə kabellər vasitəsiylə 
istifadə ediləcəyi yerə göndərilir. Turbindən çıxan təzyiq və istiliyi azalmış buxar 
təkrar istifadə üçün sıxlaşdırıcıya ötürülür, su halına gəldikdən sonra təkrar 
parçalanma ilə yaranacaq enerji ilə isidilib buxar halına gətirilir və dövr davam 
edir. 
Nüvə stansiyalarının problemləri nələrdir? 
Yaxşı tikilmiş nüvə stansiya elektrik istehsalında əhəmiyyətli üstünlüklərə 
malikdir. Daş kömür istifadə edən elektrik stansiyaları ilə müqayisə etdikdə daha 
təmizdir və atmosferə daha az radioaktiv tullantı buraxır. Daş kömürdən atmosferə 
atılan tonlarla karbon, kükürd və digər elementlər, yaxşı işləyən nüvə stansiyasına 
nisbətdə daha çox çirkləndirici təsir yaradır. Bu baxımdan enerji istehsalında nüvə 
enerjisi son dərəcə təmiz olaraq xarakterizə edilir. Amma buna baxmayaraq, bəzi 
problemlər də mövcuddur.