Mehnat va uni o’qitish metodikasi uquv qullanma lotincha

5. 
Vorobg’yov 
A.SH. 
“Konstruktorlik 
va 
modellashtirish” 
T., 
“O’qituvchi”1989 yil 
6. Mavlonova.R.A. “Boshlang’ich sinf mehnat darsliklari”. T. 1996y. 
Mavzu: Turli va tabiiy materiallar bilan ishlash darslarini 
tashkil etish metodikasi. 
O’zbekiston tabiiy resurslar, foydali qazilmalar, metall va qotishmalar, 
plastmassalar, yog’ochlar va o’simliklarga boy o’lkadir. Respublikamizning bu 
tabiiy boyliklari sanoatda, turmushda foydalanadigan xom ashyo bo’lishi bilan 
bir qatorda mehnat darslarida bajariladigan ishlar uchun kerakli material bo’lib 
ham xizmat qiladi. 
Ukuvchilarni ilk yoshligidan boshlab bolalarda ona tabiatga kizikish va 
muxabbatni, undagi guzalliklarni kura bilishni tarbiyalash krak. Tabiiy 
materiallar bilan ishlash ularni tabiatni kuzatishga majbur kiladi. Kuzatishlar 
esa badiiy ijodiy kobiliyatlarni, konstruktorlik goyasini, tushunchalarning 
anikligini uygotadi. 
Turli tabiiy materiallar bilan ishlash, turlicha ishlov berilishini, turli 
asboblardan foydalanishni talab kiladi va ularni ishlatish bilim, kunikma, 
malakalarini beradi. 
Turli tabiiy materiallarni tuplash ukituvchi kuygan maksadga boglik 
buladi. Ukuvchilar kurib chikilgan va batafsil muxokama kilingan yoki uzlari 
uylab topgan tasvir uchun material tuplaydilar.Va aksincha, avval kandaydir 
materialni tuplab, keyin kanday ish bajarishni aniklashlari kerak. 
Tabiiy materiallarni ukuvchilar dastlab ukituvchi raxbarligida sayr 
vaktida tuplaydilar. Tabiiy materillarni tulash jarayonida ukuvchilar atrofdagi 
usimliklar dunyosi, xashoratlar bilan tanishadilar, daraxtlar, gullar navlarini, 
nomlarini, shakllarini, tabiiy materiallni kachon va kanday tuplash va kanday 
saklash lozimligini bilib oladilar. Tabiatni kuriklash va unga extiyotkorona 
munosabatda bulish, uni asrash masalalariga aloxida ehtibor berish xar bir 
ukuvchining burchidir. 
Mexnat darslarida tabiiy materiallardan: kuritilgan bargalar, gullar, poliz 
ekinlari- kovun, tarvuz, kovok uruglari, mevalar – olcha, urik, shaftoli 

---

60 
danaklari va shu kabilar: balik tangalari va kanotlari, juxori va makkajuxori 
sutalari, paxta chanogi, yongok pusti va shu kabilardan keng foydalaniladi. 
Tabiiy materillarni tuplayotgan xar bir ukuvchi tabiiy materiallarni tartibli 
yigish va tayyorlash lozimligini bilishi, barg tuplash jarayonida daraxtlar, 
butalar shoxini kupollik bilan sindirish, gul va shu kabilarni uylamasdan 
tuplash tabiatga nisbatan vaxshiylik ekanligini yodda tutishi lozim. Gullarni 
kul bilan sindirib bulmaydi, aks xolda poyasi zararlanishi mumkin. 
Usimliklarni tuplashda gazeta, gerbariy papkasi, kaychi, paxta bulishi 
kerak. Gazeta daftarsimon taxlanib, orasiga materiallar tartib bilan joylanadi. 
Kuritib olishga muljallangan usimliklar xar kanday namlikdan xoli 
bulishi kerak, aks xolda usimlik kuritilganda unda doglarning izi koladi. 
Kuritilayotgan usimlikning tabiiy rangini asrab kolishning eng muxim sharti, 
ularni shamol utib turadigan joyda, yelvizakda, kuyosh nurida tez kuritib 
olishdir. Usimliklarni kuritish 3 sutkadan oshmasligi kerak.