Psixodiaqnostika

 
Sorğunun kodu 
 
 Səmimiyyət:  6,  24,  36  nömrəli  suallara  ―hə‖  cavabı;  12,  18,  30,  42,  48,  54 
nömrəli suallara ―yox‖ cavabı. 
 Ekstraversiya:  5,  15,  20,  29,  32,  34,  37,  41,  51  nömrəli  suallara  ―yox‖ 
cavabı; 1, 3, 8, 10, 13, 17, 22, 25, 27, 39, 44, 46, 49, 53, 56 nömrəli suallara 
―hə‖ cavabı. 
 Neyrotizm: 2, 4, 7, 9, 11, 14, 16, 19, 21, 23, 26, 28, 31, 33, 35, 38, 40, 43, 
45, 47, 50, 52, 55, 57. 
 
“Səmimiyyət” Ģkalası üzrə göstəricilərin interpretasiyası 
 
          Say göstəricisi 
     Ġnterpretasiya 
0
 
-  3 
4
 
-  6 
7   -  9 
        Səmimiyyət 
        Situativ 
        YanlıĢ* 
 
*  Mütləq  qeyd  etmək  lazımdır  ki,  mövcud  vəziyyətdə  söhbət  Ģəxsi 
xarakteristika  olan  yanlıĢlığdan  deyil,  ancaq  testin  cavablandırılmasının 
səmimiyyət dərəcəsindən gedir. 
 
“Ekstraversiya” və “Neyrotizm” Ģkalalarının göstəricilərinin 
interpretasiyası 
 
Say 
göstəricisi 
    0 -2 
3-6 
  7-10 
11-14 
15-18 
19-22 
 23-24 
―Ekstraver
siya‖ 
Ģkalasının 
interpretasi
yası 
Yüksək 
introver
t 
Ġntro
-vert 
Poten- 
siallı 
intro- 
vert 
Ambi-
vert 
Poten- 
siallı 
intro- 
vert 
Ekstra
- 
vert 
Yüksə
k 
introv
ert 
 
 
Say 
Göstəricisi 
  0 - 2 
 3 – 6 
 7-10 
 11-14   15-18 
19-
22 
 23-
24 
―Neyrotizm‖ 
Ģkalasının 
interpretasiya
Yüksək 
Konkor
- 
Kon- 
Kor 
Dant 
Poten- 
siallı 
Kon- 
  Nor- 
moste- 
  nik 
Poten- 
siallı 
Diskor- 
Dis- 
kor- 
dant 
Yüksə
k 
Disko

97 
 
sı 
dant 
kor- 
dant 
dant 
r- 
dant 
 
                          Nəticələrin araĢdırılması 
 
  Əvvəlcə  ―Səmimiyyət‖  Ģkalası  üzrə  nəticələri  araĢdırmaq  vacibdir. 
Bu,  sizin  sosial  mənada  arzu  olunan  cavabları  verməyə  meylinizi 
qiymətləndirir.  Əgər  bu  göstərici  5  balı  aĢarsa,  onda  təəssüf  ki,  Sizin 
verdiyiniz test cavablarında səmimi olmadığınız təsdiqlənər.  
Sonra  hər  göstərici  üzrə  balların  cəmini  hesablayaraq  açara  uyğun 
gələn hər bir cavab üçün bir bal vermək lazımdır.  
 ―Ekstraversiya‖  və  ―Neyrotizm‖  Ģkalası  üzrə  alınan  nəticələri 
cədvəldəki    interpretasiya  ilə  müqayisə  edərək,  ―introversiya  – 
ekstraversiya‖  və  ―Neyrotizm‖  (emosional  stabillik,  qeyri-stabillik)  Ģkalası 
üzrə  alınan  nəticələri  sxemə  görə  (Ģəklə  bax)  düzün.  Ġki  Ģkala  üzrə 
xarakteristikanın uyğunluğu Sizin temperamentinizin tipini göstərəcəkdir. 
 
                                         Ayzenk “Dairəsi” 
 
Siz  öz  temperamentinizin  tipini  müəyyən  etdiniz.  Hər  dörd  tipin 
əsasında əsəb sistemi xüsusiyyətlərinin xüsusi birləĢmələri vardır: 
  -    xolerikdə  güclü  əsəb  sistemi  vardır,  o,  asanlıqla  bir  Ģeydən 
digərinə keçə bilir, ancaq onun əsəb sisteminin müvazinətsizliyi üzündən o, 
baĢqa insanlarla az  uyuĢa  (yola getmək)  bilir. 
Xolerik əhvali-ruhiyyənin kəskin Ģəkildə dəyiĢilməsinə meyllidir, tez 
özündən çıxır, hövsələsizdir, emosional ğərilmələrə  məruz qalır.  
   
Neyrotizm ( emosional qeyri – stabillik) 
24 
MELANXOLĠK: Kefi tez pozulan 
Həyəcanlı 
Ciddi 
DüĢüncələrə  
meylli 
Pessimist 
Təmkinli 
Qaraqabaq Sakit 
XOLERĠK: 
Həssas 
Narahat 
Aqressiv  Tez  təsirə  düĢən  Qeyri-
sabit Ġmpulsiv Optimist Aktiv 
12                                
13         
       0 – Ġntroversiya 
Ekstraversiya – 24 
FLEQMATĠK  Passiv  Ehtiyyatlı 
DüĢüncəli  XoĢməramlı  Sözəbaxan 
Etibar qazanan Müntəzəm Sakit 
SANQVĠNĠK 
Ünsiyyətçil 
Söhbətçil 
Kontaktlı 
(əlaqə 
yaradan)  Kömək  əlini  uzadan 
Məcbur 
etməyən 
Həyatsevər 
Liderliyə 
meylli 
Narahatlığa 
meylli olmayan 
0 

98 
 
  
 
Emosional stabillik (dayanıqlıq) 
 
 -  Sanqvinikin  də  əsəb  sistemi  güclüdür,  deməli,  yaxĢı  iĢ 
qabiliyyətlidir,  o,  baĢqa  fəaliyyətə  və  baĢqa  insanlarla  ünsiyyətə  asanlıqla 
keçir.  Sanqvinik  təəssüratların  tez-tez  dəyiĢməsinə  can  atır.  BaĢ  verən 
hadisələrə  tez  və  asanlıqla  kömək  əlini  uzadır,  uğursuzluqlara  nisbətən  
asanlıqla  yaĢayır. 
   -  Fleqmatikin güclü, iĢə qabiliyyətli əsəb sistemi olsa da, o, baĢqa 
bir  iĢə  çox  çətinliklə  keçid  alır  və  yeni  Ģəraitə  çətinliklə  uyğunlaĢır. 
Fleqmatik  sakit,  müntəzəm  əhvali-ruhiyyəyə  malikdir.  Hissləri  əsasən 
dəyiĢməzliyi ilə fərqlənir. 
  -    Melanxolik  aĢağı  psixoloji  aktivliklə,  asta  hərəkətliliklə, 
mimikaların  və  nitqin  təmkinliliyi  və  tez  yorulmaqla  xarakterizə  olunur. 
Ətrafında  olan  hər  Ģeyə  qarĢı  göstərdiyi  yüksək  emosional  həssaslıq  onu 
fərqləndirir.  BaĢqalarına  qarĢı  həssas  olan  melanxoliklər  digər  insanlarla 
hərtərəfli  yola  gedirlər,  amma,  melanxolikin  özü  problemlərin  öz  içində 
yaĢadır və nəticə etibarilə özünü içəridən yeyib-dağıtmağa meyllidir. 
   ―İntroversiya  –  Ekstraversiya‖-nın  göstəricisi  insanın  ya  (əsasən) 
xarici  obyeklər  aləminə  (ekstraversiya),  ya  da  daxili  subyektiv  aləminə 
(intraversiya)  fərdi  –  psixoloji  oriyentasiyasını  xarakterizə  edir.  Belə  sayılır 
ki, ekstravertlər ünsiyyətçil, impulsiv, uyuĢqan davranıĢlı, böyük təĢəbbüskar 
(ancaq  az  inadlı)    olurlar  və  yüksək  sosial  adaptasiyaya  malikdir. 
Ekstravertlər  adətən  xarici  cazibəyə  və  düzğün  düĢüncələrə  malikdirlər,  bir 
qayda  olaraq,  xarici  qiymətləndirməyə  uyğunlaĢırlar.  Qərarın  tez  qəbulunu 
tələb edən iĢin öhdəsindən yaxĢı gəlirlər.  
   İntrovertlərə  –  adama  yovuĢmazlıq,  özünə  qapalılıq,  sosial 
passivlik  (lazımi  dərəcədə  çox  inadkar  olsalar  da),  özünütəhlilə  meyllilik 
xasdır  onlar  sosial  adaptasiya  olunmağa  çətinlik  çəkirlər.  Ġntravertlər 
monoton  iĢin  öhdəsindən  daha  yaxĢı  gəlirlər,  onlar  daha  ehtiyyatlı,  səliqəli 
və pedant (xırdaçı) olurlar. 
  Ambivertlərə  (cədvələ  bax)  ekstra-  və  intraversiyanın  cəhətləri 
xasdır.  Bəzən  bu  göstəricini  dəqiqləĢdirmək  üçün  həmin  Ģəxslərə  baĢqa 
testlərin istifadəsi ilə əlavə müayinə məsləhət görülür. 
Neyrotizmin  göstərici  insanı  onun  emosional  dayanıqlığı  (stabilliyi) 
tərəfindən xarakterizə edir.  Bu göstərici eləcə də bipolyardır və Ģkala təĢkil 
edir  ki,  onun  bir  qütbündə  çox  dərəcə  emosional  dayanıqlıqla  (stabilliklə), 
əla adaptasiya ilə xarakterizə olunan insanlar yerləĢirlər (―neyrotizm‖ Ģkalası 
üzrə 0  – 11  göstəricisi),  digərində isə həddindən  artıq nervozlu,  dayanıqsız 
və pis adaptasiya olunan  tip (―neyrotizm‖ Ģkalası üzrə 14  – 24 göstəricisi) 
yerləĢir. 

99 
 
Emosionalcasına  dayanıqlılar  (stabil)  -  narahatlığa  meylli  olmayan, 
xarici  təsirlərə  qarĢı  münasibətdə  sabit,  etimad  doğuran,  liderliyə  can  atan 
insanlardır. 
Emosionalcasına  dayanıqsızlar  (neyrotik)  –  həssas,  emosional 
,narahatdırlar,  uğursuzluqları  çətin  keçirməyə  meylli  və  hər  Ģeyə  görə 
əsəbləĢən olurlar.  
Temperamentin  hər  tipi  təbiətən  ĢərtləndirilmiĢdir,  ―yaxĢı  və  pis‖ 
temperament  haqqında  danıĢmaq  olmaz,  ancaq  davranıĢın  və  fəaliyyətin 
müxtəlif  üsullarından,  insanın  fərdi  xüsusiyyətlərindən  söhbət  açmaq  olar. 
Hər bir insan öz temperament tipini müəyyən etdikdən sonra, onun müsbət 
cizgilərini daha effektiv istifadə edə bilər. 
 
PSIXOLOJĠ VƏZĠYYƏTLƏRĠN DĠAQNOSTĠK 
ÖZÜNÜQĠYMƏTLƏNDĠRMƏ 
METODĠKASI (Q. AYZENKƏ GÖRƏ) 
 
 Müxtəlif psixoloji vəziyyətlərin təsvirini Sizə təqdim edirik. Əgər bu 
vəziyyət  sizə  çox  uyğun  gəlirsə,  onda  bu  cavab  üçün  2  bal,  əgər  çox  az 
uyğun gəlirsə, onda 1 bal, əgər heç uyğun gəlmirsə - onda 0 bal yazılır. 
 
№       Psixi vəziyyət 
  Uyğun  
    gəlir 
   
        2 
Uyğun 
gəlir 
ancaq 
çox az 
       1 
Uyğun 
gəlmir 
      
     0 
1. Özümdə əminlik hiss etmirəm. 
 
 
 
2. Tez-tez boĢ Ģeylərə görə qızarıram. 
 
 
 
3. Yuxum narahatdır. 
4. Tez məyus oluram. 
 
 
 
5.  Hələ  baĢ  verməmiĢ,  təsəvvürümdə 
olan  xoĢagəlməz  Ģeylərdən  narahat 
oluram. 
 
 
 
6. Çətinliklər məni qorxudur. 
 
 
 
7. Öz çatıĢmazlıqlarımı araĢdırmağı 
    sevirəm. 
 
 
 
8. Məni asanlıqla yola gətirmək olur. 
 
 
 
9. Mən hər Ģeydən Ģübhələnirəm. 
 
 
 
10. 
Gözləmə 
vaxtını 
çətinliklə 
keçirirəm (gözləməyi sevmirəm). 
 
 
 
11.  Bəzən    vəziyyət  mənə  çıxıĢsız  
ğörünür,  halbuki  çıxıĢ  yolu  tapmaq 
 
 
 

100 
 
olar. 
12. XoĢagəlməz Ģeylər mənim  qanımı 
çox qaraldır və mən ruhdan düĢürəm. 
 
 
 
13. Çox böyük   xoĢagəlməz hadisələr 
zamanı  kifayət  qədər  əsas  olmadan 
özümü günahkar hesab edirəm. 
 
 
 
14.  Bədbəxtlik  və  uğursuzluq  mənə 
heç bir Ģey öyrətmir. 
 
 
 
15.  Mən  çox  vaxt  nəticəsiz  olacağını 
düĢünərək 
mübarizədən 
imtina 
edirəm. 
 
 
 
16.  Mən  özümü  tez-tez  müdafiəsiz  
hiss edirəm. 
 
 
 
17.  Hərdən  məndə  ümidsizlik  halları 
olur. 
 
 
 
18.Çətinliklər 
qarĢısında 
özümü 
itirdiyimi hiss edirəm. 
 
 
 
19.Çətin  anlarımda  özümü  uĢaq  kimi 
aparıram, istəyirəm ki, hamının mənə 
yazığı gəlsin 
 
 
 
20.Öz  xarakterimin  çatıĢmazlıqlarının 
islaholunmaz hesab edirəm 
 
 
 
21. Axırıncı sözü öz öhdəmə 
götürürəm 
 
 
 
22.Tez-tez 
həmsöhbətimin  sözünü 
kəsirəm 
 
 
 
23.    Məni  tez  əsəbləĢdirmək 
mümkünür. 
 
 
 
24.BaĢqalarını  məzəmmət  etməyi 
sevirəm. 
 
 
 
25.  Ətrafdakılar  üçün  nüfuzlu  olmaq 
istəyirəm 
 
 
 
26.  Az  məni  qane  etmir,  çoxa  can 
atıram 
 
 
 
27.  ƏsəbləĢəndə,  hirslənəndə  özümü 
çox çətinliklə ələ alıram. 
 
 
 
28.  Tabe  olmaqdansa,  rəhbərlik 
etməyi üstün tuturam. 
 
 
 
29.  Mən    kəskin,  kobud  jestlərdən 
istifadə edirəm. 
 
 
 
30. Mən kinli adamam. 
 
 
 

101 
 
31.  Adətlərimi  dəyiĢmək  mənə 
çətindir. 
 
 
 
32.  Öz    diqqətimi  heç  də  asanlıqla 
baĢqa bir tərəfə yönəldə bilmirəm. 
 
 
 
33.Hər  bir  yeniliyə  çox  ehtiyatla 
yanaĢıram. 
 
 
 
34.Məni  yola  gətirmək,  fikrimdən 
döndərmək çox çətindir. 
 
 
 
35.  Mənim  baĢımdan  çoxdan  çıxmalı 
olan fikirləri  qova bilmirəm. 
 
 
 
36.  Ġnsanlarla  münasibətləri  asanlıqla  
qura  bilmirəm. 
 
 
 
37.  Planlarımın  hətta  cüzi  pozulması 
məni narahat edir. 
 
 
 
38. Tez-tez tərslik edirəm. 
 
 
 
39. Riskə çox həvəssiz gedirəm. 
 
 
 
40.Qəbul 
etdiyim 
rejimin   
pozulmasından çox  narahat oluram. 
 
 
 
 
   Hər 4 qrup üzrə cavabların ballarının cəmini hesablayın: 
I.         1 – 10 suallar                                 narahatlılıq 
II.        11 – 20 suallar                              frustrasiya 
III.       21 – 30 suallar                              aqressivlik 
IV.      31 – 40 suallar                              ciddilik 
 
I.  Narahatlılıq 
  0 – 7 bal                                  narahat olmayanlar 
  8 – 14 bal                                orta narahatlılıq, yol veriləcək dərəcə 
  15 – 20 bal                              çox narahat olanlar 
 
II. Frustrasiya 
  0 – 7 bal                                  siz çox yüksək özünüqiymətləndirməyə                       
                                                  maliksiz, uğursuzluqlara dayanıqlısınız və            
                                                 çətinliklərdən qorxmursunuz. 
                                                                  
 
 
 
 
 
 
 
 
  8 – 14 bal                                orta dərəcə, frustrasiyanın yeri vardır 
  15 – 20 bal                              Siz çox aĢağı özünüqiymətləndirməyə   
                                                  maliksiz. Siz çətinliklərdən qaçırsınız, 
                                                  uğursuzluqlardan qorxursunuz 
                                                   

102 
 
 
III. Aqressivlik         
0 – 7 bal                                    Siz sakitsiniz, təmkinlisiniz 
8 – 14 bal                                  orta dərəcə 
15 – 20 bal                                Siz aqressivsiniz, özünüzü ələ ala bilmirsiniz,  
                                                 iĢdə insanlarla çətinlikləriniz olur  
IV. Rigidlik 
 
0 – 7 bal                                    rigidlik yoxdur, yüngül keçid mövcuddur 
8 – 14 bal                                  orta dərəcə çox nəzərə çarpacaq rigidlik, 
15 – 20 bal 
 
               Sizə iĢ yerinizi dəyiĢmək, ailənizdə   
                                                  yeniliklər  əks göstərilmiĢdir. 
                                                   
 
RĠGĠDLĠYĠN ÖLÇÜLMƏSĠ METODĠKASI 
 
   
Rigidliyin müəyyən edilməsi xüsusi bir çətinlik törətmir. Bunun üçün 
istifadə olunan sorğu testi  ―hə‖ və ―yox‖  kimi birmənalı reaksiya tələb edən 
beĢ-on  müddəadan  ibarətdir.    Açara  uyğun  gələn  hər  bir  cavab  bir  balla 
kodlaĢdırılır. 
 
№    Müddəanın  məzmunu 
Hə 
Yox 
1. Mənim öz fikirlərimin əksi olan fikirlərlə zəngin kitab 
oxumaq məsləhətdir 
2.  Vacib  iĢdən  məni  yayındırmaq  (məsələn,  məsləhət 
istəyəndə) məni qıcıqlandırır. 
3. Bayramları qohumlarla birgə keçirmək lazımdır. 
4.  Mən  hərəkətlərinə  haqq  qazandırmadığım  insanlarla 
dostluq münasibətlərində ola bilmirəm. 
5. Mən oyunda qalib gəlməyi üstün tuturam. 
6.  Mən  hər  hansı  bir  yerə  gecikəndə,  həmin  yerə  tez 
çatmaqdan  baĢqa heç bir Ģey haqqında düĢünə bilmirəm. 
7.  BaĢqalarına  nisbətən  mənə  diqqətimi  bir  yerə  cəlb 
etmək  çətindir. 
8. Hər bir Ģeyin öz yerində olması üçün mən çox vaxt sərf  
edirəm. 
9. Mən çox gərgin iĢləyirəm. 
10. Tərbiyəsiz zarafatlar hərdən məndə gülüĢ doğurur. 
11. Mən əminəm ki, mənim arxamca danıĢırlar. 
12. Məni mübahisədə asanlıqla qabaqlayırlar. 
13. Mən tanıĢ marĢrutlarla getməyi sevirəm. 
14. Mən bütün həyatım boyu vicdan borcuna əsaslanan  
 
 

103 
 
      prinsiplərə qəti əməl edirəm. 
15.  VaxtaĢırı  mənim  fikirlərim  beynimdən    elə  tez  keçir 
ki,  mən onları  heç dilimə gətirib çatdıra bilmirəm. 
16.  Belə  olur  ki,  kiminsə  yersiz  hərəkəti  məndə  gülüĢ 
doğurur. 
17.  Belə  olur  ki,  mənim  ağlıma  pis  sözlər  ,  tez-tez  hətta  
söyüĢ də gəlir və mən bunlardan canımı qurtara bilmirəm. 
18.  Mən  əminəm  ki,  mən  olmayanda  mənim  haqqımda  
danıĢırlar. 
19.  Mən  evdən  çox  sakit  çıxıram,    qapının  açıq  qalması, 
iĢıq   və qazın  sönüb-sönməməsi və s. məni narahat etmir. 
20. Mənim üçün hər bir iĢdə ən çətini baĢlanğıcdır. 
21.  Praktiki  olaraq  mən  həmiĢə  sözümün  üstündə 
dururam, söz  verirəmsə - əməl edirəm. 
22.  Formal  qaydaları  pozan  adamı  ciddi  tənbeh  etmək 
olmaz. 
23.  Mən  tez-tez  məndən  qat-qat  az  bilən  adamların 
tapĢırıqlarını yerinə yetirməli oluram. 
24. Mən həmiĢə həqiqəti demirəm. 
25. Hər hansı  bir iĢə və ya məsələyə fikrimi cəmləməkdə 
çətinlik çəkirəm.  
26. Kim isə mənə qarĢıdır. 
27. Mən baĢladığımı sona çatdırmağı sevirəm. 
28.  Mən  həmiĢə  bu  gün  görə  biləcəyim  iĢi  sabaha 
saxlamıram. 
29.  Mən  küçə  ilə  piyada  və  ya  nəqliyyatda  gedəndə 
həmiĢə  ətrafda  edilən  dəyiĢiklikləri    –  budanmıĢ  kolları, 
yeni reklam lövhələrini və s.-  görürəm.  
30.  Mən  hərdən  öz  sözümün  üstündə  elə  inadla  dururam 
ki, insanlar hövsələdən çıxırlar. 
31. Hərdən dostlarım mənim səliqəliliyimə, xırdaçılığıma 
və   vasvasılığıma gülürlər. 
32. Əgər mən haqlı deyiləmsə, mən incimirəm.  
33  Adətən  mən  gözləmədiyim  halda  mənə  dostcasına 
yanaĢan  insanlardan ehtiyatlanıram. 
34.  Mənə  baĢladığım  iĢdən  hətta  qısa  müddətə  olsa  belə 
ayrılmaq çətindir. 
35.  Mən  görəndə  ki,  məni  baĢa  düĢmürlər,  mən  nəyisə 
sübut etmək fikrindən asanlıqla vaz keçirəm. 
36.  Çətin  anlarda  mən  baĢqalarının  qayğısına  qalmağı 
bacarıram. 
37.  Məndə  yerdəyiĢməyə  həvəs  var    və  mən  harada  isə 

104 
 
gəzəndə və ya səyahət edəndə çox xoĢbəxt oluram. 
38. Mənim üçün baĢqa iĢə keçid almaq asan deyil, ancaq 
iĢi baĢa düĢdükdən sonra, onun öhdəsindən baĢqalarından 
yaxĢı gəlirəm. 
39.    MəĢğul  olduğum  iĢi  dəqiqliklə  öyrənmək  mənim 
xoĢuma gəlir. 
40.  Atam  və    ya  anam  məni  mənasız  hesab  etdiyim 
hallardada özlərinə tabe olmağa məcbur edirdilər.  
41.  BaĢqasının  bədbəxtliyini  görəndə  mən  sakit  və  hətta 
çox laqeyd ola bilirəm. 
42. Mən çox asanlıqla bir iĢdən baĢqa iĢə keçə bilirəm.  
43.Mübahisəli  məsələlərdə  bütün  fikirlərdən  təkcə  biri  
həqiqətən doğru olur. 
44.  Mən  öz  bacarıq  və  vərdiĢlərimi    avtomatiklik 
dərəcəsinə çatdırmağı sevirəm. 
45. Məni yeni təĢəbbüslərə asanlıqla cəlb etmək olur. 
46.  Hər  nə  cür  vəziyyət  olursa  olsun,  mən  öz  istədiyimə 
çatmağa cəhd edirəm. 
47.  Monoton  iĢ  zamanı  mən  özümdən  asılı  olmayaraq 
fəaliyyət üsulumu dəyiĢirəm (hətta bu nəticəni pisləĢdirsə 
belə). 
48.  Ġnsanlar  hərdən  mənim  hövsələmə  və  dəqiqliyimə 
həsəd aparırlar. 
49.  Küçədə,  nəqliyyatda  mən  çox  vaxt    məni  əhatə  edən 
insanları nəzərdən keçirirəm. 
50.  Əgər  insanlar  mənə  qarĢı  olmasaydılar,  mən  həyatda 
daha çox Ģeyə nail olardım. 
                                         
 
Rigidliyin ölçülməsi metodikasının açarı 
 
  Rigidlik  –  Ģəxsiyyətə  aid  bir  xüsusiyyət  sayılır.  Psixoloqlar 
tərəfindən    yekdilliklə  ən  vacib  xüsusiyyətlərin  sırasına  aid  edilir.  O, 
obyektiv  olaraq  yenidənqurma  tələb  edən  sahələrdə  insan  tərəfindən 
yaradılmıĢ fəaliyyət proqramının dəyiĢdirilməsində yaranan  çətinliyi   (hətta  
qabiliyyətin tam itirilməsinə qədər)  təmsil edir. 
Rigidlik  –  öz  istiqamətlərini,  stereotiplərini,  düĢüncə  tərzlərini 
qoruyub  saxlamağa  olan    meyldir,    Ģəxsi    nöqteyi  –nəzəri  dəyiĢməyə  qadir 
olmamaqdır. 
 
  Cavabların kodu: 
 

105 
 
  Rigidlik:  ―yox‖ – 1, 4, 6, 8, 9, 11, 13, 14, 18, 20, 23, 26, 27, 30, 31, 33, 34, 
38, 39, 40, 43, 44, 46, 48, 50. 
  ―Hə‖ – 2, 3, 5, 7, 10, 12, 15, 16, 17, 19, 21, 22, 24, 25, 28, 29, 32, 35, 36, 
37, 41, 42, 45, 47, 49. 
  0 – 13 – sürətlə hərəkət etmə qabiliyyətli (mobil); 
  14 – 27 – rigidliyin  və  mobilliyin cizigilərini biruzə verir; 
   28 – 40 – rigidli. 
 
HOLMS VƏ RAQENĠN STRESƏ DAYANIQLIĞIN VƏ SOSĠAL 
ADAPTASĠYANIN TƏYĠN EDĠLMƏSĠ METODĠKASI 
 
      Axırıncı son ildə baĢınıza gələn bütün hadisələri yada salmağa çalıĢın və 
sizin ―qazandığınız‖ xalların ümumi sayını hesablayın. 
 
№           Həyatda baĢ hadisələr 
Ballar 
1.
 
Həyat yoldaĢının vəfatı. 
2.
 
BoĢanma. 
3.
 
Həyat  yoldaĢından  ayrılma  (boĢanma  qeydiyyatı  olmadan), 
tərəf müqabilindən ayrılma. 
4.
 
Həbsxanada cəzaçəkmə. 
5.
 
Ailə üzvlərinə yaxın olan bir insanın vəfatı. 
6.
 
Travma  və ya xəstəlik. 
7.
 
Evlənmə, toy. 
8.
 
ĠĢdən  çıxarılma. 
9.
 
Ər-arvadın barıĢması. 
10.
 
Təqaüdə çıxma. 
11.
 
Ailə üzvlərinin səhhətində dəyiĢikliklər. 
12.
 
Tərəf müqabilinin hamiləliyi. 
13.
 
Seksual problemlər. 
14.
 
Ailəyə yeni üzvünün gəlməsi, uĢağın doğulması. 
15.
 
ĠĢ yerində yenidənqurma. 
16.
 
Maliyyə vəziyyətinin dəyiĢilməsi. 
17.
 
Yaxın dostun (rəfiqənin) vəfatı. 
18.
 
PeĢəyönümünün dəyiĢilməsi, iĢ yerinin dəyiĢilməsi. 
19.
 
Həyat yoldaĢı ilə münasibətlərdə münaqiĢələrin artması. 
20.
 
Böyük  bir  Ģeyin  satın  alınması  (məsələn,  ev)  üçün    borc 
almaq. 
21.
 
Borcun  və  ya  istiqrazın  ödəmə  vaxtının  bitməsi,  borcların 
artması. 
22.
 
 Vəzifənin dəyiĢilməsi, qulluqda cavabdehliyin artması. 
23.
 
Oğul və ya qız evi tərk edir. 
24.
 
Ər və ya arvadın qohumları ilə problemlər. 
100 
73 
65 
 
63 
63 
53 
50 
47 
45 
45 
44 
40 
39 
39 
39 
38 
37 
36 
35 
31 
30 
29 
29 
29 
28 
26 

106 
 
25.
 
Fəaliyyətdə yüksək nailiyyətlər, uğur. 
26.
 
Həyat yoldaĢı (kiĢi) iĢdən çıxır (və ya iĢə girir). 
27.
 
Tədris müəssisəsinə daxil olma və ya oranı bitirmə. 
28.
 
Həyat Ģəraitinin dəyiĢilməsi. 
29.
 
Hər  hansı  Ģəxsi  vərdiĢlərdən  əl  çəkmək,  davranıĢ 
stereotiplərini dəyiĢmək. 
30.
 
Müdiriyyətlə problemlər, konfliktlər. 
31.
 
ĠĢ Ģəraitinin və ya vaxtının dəyiĢilməsi. 
32.
 
YaĢayıĢ yerinin dəyiĢilməsi. 
33.
 
Təhsil yerinin dəyiĢilməsi. 
34.
 
Asudə  vaxtın  və  ya  məzuniyyətin  keçirilməsi  ilə  bağlı  olan 
adətlərin dəyiĢdirilməsi. 
35.
 
Dini sitayiĢlə bağlı olan adətlərin dəyiĢdirilməsi. 
36.
 
Sosial fəallığın dəyiĢilməsi. 
37.
 
Bahalı əĢyaların satın alınması üçün (maĢın, televizor) borca 
girmək. 
38.
 
Yuxu ilə  bağlı olan vərdiĢlərin dəyiĢməsi, yuxu pozgunlugu. 
39.
 
Birgə  yaĢayan  ailə  üzvlərinin  sayının  dəyiĢilməsi,  ailənin 
digər  üzvləri  ilə    görüĢlərin  xarakterinin  və  tezliyinin  
dəyiĢilməsi. 
40.
 
Qidalanma  ilə  bağlı  olan  (qəbul  edilən  qidanın  miqdarı, 
pəhriz, iĢtahasızlıq və s) vərdiĢlərin dəyiĢməsi. 
41.
 
Məzuniyyət. 
42.
 
Bayramlar, Yeni ilin qarĢılanması, ad günləri. 
43.
 
Qanunauyğunluğun  yüngül  formada  pozulması  (küçə 
qaydalarının pozulmasına görə cərimə). 
 
26 
25 
 
24 
23 
20 
20 
20 
 
19 
19 
18 
 
17 
16 
 
15 
 
15 
13 
12 
 
11