Oriental Renaissance: Innovative

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 3 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
1413 
w
www.oriens.uz
March
2022
 
3.Botir 6 sm li kesma chizdi. So‘ngra uni 3 sm uzaytirdi. Kesmaning uzunligi 
qancha bo‘ladi? Yechish: 6+3=9 sm Javob: Kesmaning uzunligi 9 sm bo‘ladi. 
Savatda 10 kg olma bor edi. Undan 8 kg olmani sotishdi. Savatda necha kg olma 
qoldi? 
Yechish: 10-8=2 kg Javob: Savatda 2 kg olma qoldi. 
Masalalarni tasvirlash usuli. Masaladagi berilgan sonlarning nechtaligini 
ta‘kidlashga va ular o‘rtasidagi munosabatlarini aniqlay bilish ko‘nikmasini 
rivojlantirishga imkon beruvchi eng muhim matn usuli-masalani tasvirlashdir. 
Bolalarning narsalarning chizmada tasvirlash usullari bilan tanishishi ham foydalidir. 
Dastlabki 1-2 ta masalani o‘qituvchining o‘zi tasvirlab chizadi. 
O‘qituvchi doskaning ichiga 5 ta qo‘ziqorin va uning oldiga bitta qo‘ziqorin 
solingan savatchaning rasmini chizdi. Bolalar o‘qituvchi qanday maslalni chizganini 
topganlaridan kiyin o‘zlari hohlagan narsalar haqida masala tuzadi. Bolalarni 
masalaning javobi emas, balki masala shartini chizish kerakligi haqida bosh qotirish 
kerak, o‘qituvchi tez chiziladigan narsalarni tanlash haqida maslahat beradi. U bir 
nechta yaxshi chiqqan va 1-2 ta yaxshi chiqmagan rasmlarni tanlab oladi. Bolalar kim 
qanday masala tuzganini topadilar. Ular qaysi rasm bo‘yicha masala tuzish mumkin, 
qaysi rasm buyicha.masla tuzib bo‘lmasligini, nima uchun xatosi nimada ekanligini 
aniqlaydilar. Rasmda masalada berilgan sonlar ko‘rsatilishi kerakli haqida ishonch 
hosil qilinadi o‘zaro tekshirish olib borilsa yaxshi bo‘ladi. Ayirishga oid masala 
tuzishda ko‘pincha ikkita rasm chizishga to‘g’ri keladi, birida kamayuvchi, 
ikkinchisida qoldiq va ayiruvchi chiziladi. 
Masalan: birinchisida 6 ta archa, ikkinchisida 5 ta archa chiziladi.
Bolalarga hisoblash usulini o‘rgatish. Bolalar arifmetik amallarni ifoda etishga 
va uni asoslab berishga o‘rganib olganlaridan kiyin ularni hisoblash usullri bilan 
tanishtirish mumkin. Ular qo‘shish va ayirishni 1 ni qo‘shib va ayirib o‘rganib 
olishlari kerak. Bolalar ushbu usullarni egallab borishda qo‘shni sonlar o‘rtasidagi 
bog’lanish va munosabatlarni tushunishga hamda sonlaming birliklaridan iborat 
tartibini bilishga tayanishlari lozim. Arifmetik amasllarni o‘rgatish jarayonidagi 

---