Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati

Jismoniy mashqni ko‘rsatish uchun qo‘yiladigan metodik talablar: 
a) o‘rganilayotgan xarakat faoliyatini ijodiy takrorlashga imkoniyat ochish maqsadida ko‘rsatishni komentariya 
qilish bilan olib borish; 
b) ko‘rsatish payitida o‘quvchilarning o‘qituvchining emotsional xolatiga taqlid qilishini eotibordan chetda 
qoldirmaslik orqali taolim jarayoniga munosabatni shakllan-tirish muxim axamiyat kasb etadi. 
Ko‘rsatishning mazmunini o‘qitish vazifalari mazmuniga muvofiqligi:
a) ko‘rishi orqali to‘la tasavvur xosil qilib, mashqni takrorlay bilish, ko‘rsa-yu xarakatini bajara olmasa 
taolimda samara bo‘lmaydi;

---

b) xarakat faoliyatini egallash, o‘rganishni ko‘rsatish talab etilsa, mashq texnikasining ijrosi ko‘rsatuvda 
ishdivi-duallashtirilishi va sport maxoratini yuqori darajada ifodalaydigan bo‘lishi lozim;
v) o‘quvchi diqqatini aloxida xarakatlarga va aksentlash-tirilgan zo‘riqishlarga qaratish lozim bo‘lib qolsa, 
ko‘rsatishda mashqning aynan o‘sha joylari takroriy, uru berib, sekinlash-tirilib namoyon qilinadi, aniq bo‘lmagan, 
palapartish ko‘rsa-tishlarga yo‘l qo‘yilmasligi, ijro esa o‘quvchilar tomonidan namuna sifatida qabul kilinishi kerak 
bo‘ladi. 
Jismoniy mashqni o‘quvchi tomondan ko‘rsatishga quyidagi xollarda ruxsat berilishi mumkin: 
a) o‘qituvchi salomatligi yomonligi tufayli xarakat faoliyatini ko‘rsata olmasa; 
b) ko‘rsatishda o‘qituvchi imkoni bo‘lmay noqulay xolatda qoladigan xolatda turib qoladigan bo‘lsa (masalan, 
boshi yerga qarab yoki o‘quvchilarga orqasi bilan turib qolsa); 
v) o‘qituvchi o‘quvchida xarakatni butunlay bajarib bo‘l-maydi degan fikr to‘la ongiga singib qolganini 
sezgan taqdirda uni yo‘qotish uchun; 
g) o‘quvchi misolida mashq ijrosini individuallashgan texnikasini namoyishkorona bajarish kerak bo‘lib 
qolgan taqdirda. 
Ko‘rsatishda o‘qituvchi shunday nizomga rioya qilishi kerakki, u barcha o‘quvchilarga raxbarlik qila olsin 
(yuqoriroqda turib butun bajarilishini ko‘rishni turli tomondan kuzatish imkoniyatiga ega bo‘lsin, sinfni nazoratda 
tutish), o‘quvchilar mashqni faqat bir tomondan emas (masalan, yon profilda oyoqlarni bukish yozishning ko‘rinishi 
qanday bo‘ladi va x.k.) ko‘rsata olsin.
«Bunday bajarish kerak emasligini ko‘rsatish”ni o‘qi-tuvchi tomonidan namoyish qilishga ruxsat beriladigan 
xolat-lar: o‘quvchi bajarilgan mashqga tanqidiy qarashni bilsa; o‘zlarining xarakatlarini taqqoslash solishtirish 
malakasiga ega bo‘lsa; mashqni taxlil qila oladigan bo‘lganlarida; ko‘rsatishni ishontiradigan tushuntirishlar bilan olib 
bora olsa va o‘quvchini tanqid, masxara qilish maqsadida bo‘lmasa. “Oynada” aksini ko‘rgandek ko‘rsatuvlar faqat 
sodda xarakatlar, asosan, umumiy rivojlantiruvchi mashqlarni ko‘rsatishda qo‘llanilishi tavsiya etiladi. Qiyin 
xarakatlarni bu usulda ko‘rsatish qoidaga ko‘ra ijroning tabiiyligini, yengilligini yo‘qolishiga olib kelishi amaliyotda 
isbotlangan.