Xviii bob. Elekòromagniò ÒO‘lqinlar
Yüklə 1,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 117- §. Uyurmali elektr maydon. Siljish toki M a z m u n i : uyurmali elektr maydon; siljish toki. Uyurmali elektr maydon.
|
379 XVIII BOB. ELEKÒROMAGNIÒ ÒO‘LQINLAR Elektromagnit induksiya hodisasini chuqur tahlil qilgan ingliz fizigi J . M a k s v e l l elektr va magnit maydonlar o‘zaro bir-birlariga bog‘liq degan xulosaga keldi. Ulardan birortasining o‘zgarishi ikkinchisini vujudga keltiradi. Ular yagona elektromagnit maydonning elektr yoki magnit maydonlar ko‘rinishida namoyon bo‘lishidir. Elektromagnit maydon materiyaning maxsus ko‘rinishi bo‘lib, u bizning ongimizdan tashqarida mavjud. Elektromagnit to‘lqinlar esa o‘zgaruvchan elektromagnit may- donning fazoda tarqalishidir. 117- §. Uyurmali elektr maydon. Siljish toki M a z m u n i : uyurmali elektr maydon; siljish toki. Uyurmali elektr maydon. O‘zgaruvchan magnit maydonda turgan harakatsiz o‘tkazgichda induksiya EYK ning vujudga kelishi haqida yuqorida fikr yuritilgan edi. Lekin elektr toki vujudga kelishi uchun zaryad tashuvchilarni harakatga keltiruvchi tashqi kuchlar mavjud bo‘lmog‘i kerak. Unda mazkur holda elektronlarni qanday kuchlar harakatga keltiradi, degan savol tug‘iladi. Òabiiyki, bu kuch issiqlik jarayonlariga ham, kimyoviy jarayon- larga ham bog‘liq emas. U Lorens kuchi ham emas. Chunki u harakat- siz zaryadga ta’sir etmaydi. Maksvell magnit maydonning har qan- day o‘zgarishi elektr maydonni vujudga keltiradi va aynan ana shu elektr maydon harakatsiz o‘tkazgich ichidagi elektronlarni harakat- ga keltirib, zanjirda induksion EYK ning paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi, degan gi potezani olg‘a surdi. Demak, elektr zaryadi hosil qilgan elektr maydondan farqli o‘laroq, magnit maydonning o‘zgarishi natijasida vujudga keladigan elektr maydonning kuch chiziqlari yopiq chiziq xarakteriga ega, ya’ni uyurmali maydondir. Maksvell elektromagnit induksiya hodisasini tahlil qilib, induksiya EYK ning vujudga kelishiga sabab — uyurmali elektr maydonning vujudga kelishidadir, o‘tkazgich esa ikkinchi darajali rol o‘ynaydi va bu maydonni qayd qiluvchi asbobgina bo‘lib xizmat qiladi, degan fikrga keldi. Shuning uchun ham, elektromagnit induksiya hodisasining asosiy ahamiyati elektr tokini vujudga keltirishda emas, balki uyurmali elektr 380 maydonning vujudga kelishini tasdiqlaganligidadir. Demak, magnit maydonning har qanday o‘zgarishi uyurmali elektr maydonni vujudga keltiradi. Yüklə 1,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|