Xviii bob. Elekòromagniò ÒO‘lqinlar

119- §. Elektromagnit to‘lqinlar va ularning
xossalari
M a z m u n i : elektromagnit to‘lqinlar; to‘lqinning tarqalish tez-
ligi; to‘lqin uzunligi; elektromagnit to‘lqinlarning xossalari;
elektromagnit to‘lqinlar shkalasi.
Elektromagnit to‘lqinlar. Elektr maydonning o‘zgarishi natijasi-
da vujudga keladigan magnit maydon induksiyasi B elektr maydon
kuchlanganligining o‘zgarish tezligiga proporsional:
B
dE
dt
»
.
Magnit maydonning o‘zgarishi natijasida vujudga keladigan elektr
maydon kuchlanganligi esa Faradey qonuniga muvofiq, magnit maydon
induksiyasining o‘zgarish tezligiga proporsional:
Å
dÂ
dt
»
.
Agar fazoning biror nuqtasida uyurmali elektr maydon paydo
qilinsa, uning natijasida vujudga keladigan o‘zgaruvchan magnit
maydonning kuch chiziqlari elektr maydon kuch chiziqlarini kon-
sentrik aylanalar bilan o‘rab oladi. Shuningdek, magnit maydonning
o‘zgarishi natijasida vujudga keladigan uyurmali elektr maydonning
kuch chiziqlari ham magnit maydon kuch chiziqlarini o‘rab oladi va
shunday tarzda davom etadi.
Demak, o‘zgaruvchi elektr va magnit maydonlar o‘zaro bog‘-
langan va fazoda elektromagnit to‘lqinlar sifatida tarqaladi.
O‘zgaruvchi elektromagnit maydonning fazoda tarqalishi elektromagnit
to‘lqinlar deyiladi.
Maksvell nazariyasiga asosan elektromagnit to‘lqinlar ko‘ndalang
to‘lqinlardir, ya’ni 
r
Å
va 
r
Â
vektorlar o‘zaro perpendikular va
to‘lqinning tarqalish tezligi 
r
v
vektorga perpendikular tekisliklarda
192- rasm.
yotishadi (192- rasm). Agar
r
Å
dan 
H
r
ga o‘tish o‘ng
parma dastasining harakat
yo‘nalishi bilan mos kelsa,
parmaning ilgarilanma hara-
kati elektromagnit to‘lqinlar
yo‘nalishini ko‘rsatadi. Bun-
dan tashqari, elektromagnit
to‘lqinlarning 
r
Å
va 
r
Â
vek-
torlari doimo bir xil fazalarda

---

384
tebranadi, bir paytda maksimumlariga erishadi, bir paytda nolga
teng bo‘ladi.