Òo‘lqinning tarqalish tezligi. Maksvell nazariyasiga asosan elektro-
magnit to‘lqinlarning tarqalish tezligi chekli kattalikdir. U
elektromagnit to‘lqin tarqalayotgan muhitning elektr va magnit xos-
salari bilan aniqlanadi:
0 0
1
,
e m em
=
v (119.1)
Bu yerda e
0
va m
0
elektr va magnit doimiylari; e va m muhitning
dielektrik va magnit singdiruvchanliklari.
Agar elektromagnit to‘lqinlar vakuumda tarqalayotgan bo‘lsa,
unda e = 1, m = 1 bo‘ladi. Elektromagnit to‘lqinlarning vakuumda
tarqalish tezligini hisoblaymiz:
8
12
7
0 0
1
8, 85 10
m 4 10
1
m
3 10
.
F
N
s
m
m
-
-
×
×
×
=
=
= ×
p e m v Demak, elektromagnit to‘lqinlarning vakuumda tarqalish tezligi
yorug‘likning vakuumda tarqalish tezligi
c = ×
3 10
8
m
s
ga teng.
Òo‘lqin uzunligi. Elektromagnit to‘lqinning bir tebranish davriga teng vaqt davomidagi ko‘chish masofasi to‘lqin uzunligi deyiladi. Agar v — elektromagnit to‘lqinlarning bir jinsli muhitda tarqalish
tezligi, Ò — uning davri, v — chastotasi, l — to‘lqin uzunligi bo‘lsa,
unda l = vT yoki l = v/v 0
. Vakuum uchun esa l
0
= cT yoki
l
0
=
c v (119.2)
bo‘ladi.
Òo‘lqinning tarqalish tezligi muhitni xarakterlovchi kattaliklar e
va m larga bog‘liq bo‘lganligi uchun ham, bir muhitdan ikkinchisiga
o‘tganda v va l o‘zgaradi, to‘lqin chastotasi esa o‘zgarmay qoladi.
Agar to‘lqin vakuumdan dielektrik e va magnit m kirituvchanlikli
muhitga o‘tsa, uning to‘lqin uzunligi kamayadi:
l
l
em
=
0
,
bu yerda l
0
— vakuumdagi to‘lqin uzunligi.
