ÛÛÛ Cild Í ß Ñ È Ì È À Ä Û Í À Ä È Ë × È Ë È Ê È Í Ñ Ò È Ò Ó Ò Ó ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍ Ä È Ë È Í È Í È Ç À Ù Ë Û

Á×Û

èñ. Ãèéìÿòëè ìåòàëäàí äöçÿëäèë-

ìèø øåéëÿðèí öçöíÿ ìèíà èëÿ íàõûøëàð ÷ÿêÿí,

ìèíà âóðàí, ñÿíÿòêàð; ìèíàñàç.

ÌÈÍÀ×Û

èñ. õöñ. Ìèíà äöçìÿ âÿ éà äöçöë-

ìöø ìèíàëàðû ÷ûõàðûá çÿðÿðñèçëÿøäèðìÿ ìöòÿ-

õÿññèñè.

ÌÈÍÀ×È×ßÉÈ

á à õ ìèíàýöëö.

ÌÈÍÀÄÖÇßÍ

èñ. Äÿíèç éîëëàðûíû ìèíàëà-

éàí ùÿðáè ýÿìè âÿ éà òÿééàðÿ.

ÌÈÍÀÝÖËÖ

èñ. áîò. Éåðäÿí ÷îõ ãàëõìà-

éàí, ýþçÿë, ïàðëàã, ýþé ðÿíýëè ýöë.

ÌÈÍÀËÀÌÀ

“Ìèíàëàìàã”äàí ô.èñ.

ÌÈÍÀËÀÌÀÃ

ô. Ìèíà èëÿ íàõûøëàìàã, áÿ-

çÿìÿê, öçÿðèíÿ ìèíà ÷ÿêìÿê. Ýöìöø êÿìÿðè

ìèíàëàìàã. Õÿíúÿð äÿñòÿñèíè ìèíàëàìàã.

ÌÈÍÀËÀÌÀÃ

ô. Áèð øåéè ïàðòëàòìàã ö÷öí

àëòûíà ìèíà ãîéìàã, ìèíà äöçìÿê, ìèíà áàñ-

äûðìàã. Ùÿð èêè éîëäàø òÿìêèí âÿ ñÿáèðëÿ êþð-

ïöíö ìèíàëàéûá ãóðòàðäûãäàí ñîíðà ùÿìèí

éîëëà äà ñöðöíÿ-ñöðöíÿ ýåðè ãàéûòäûëàð.

Ì.Ùöñåéí. Áÿëÿä÷èíèí áèðè õÿáÿð ýÿòèðäè êè,

ìÿôòèë ùàñàðûí áèð êèëîìåòðëèéèíè äöøìÿí ìèíà-

ëàìûøäûð. ß.Âÿëèéåâ.

ÌÈÍÀËÀÍÌÀ

“Ìèíàëàíìàã”äàí ô.èñ.

ÌÈÍÀËÀÍÌÀÃ

ìÿúù. Ìèíà èëÿ íàõûøëàí-

ìàã, ìèíà âóðóëìàã.

ÌÈÍÀËÀÍÌÀÃ

ìÿúù. Ïàðòëàäûëìàã ö÷öí

àëòûíà ìèíà ãîéóëìàã, ìèíà äöçöëìÿê, ìèíà

áàñäûðûëìàã. Éîë ìèíàëàíûáäûð.

ÌÈÍÀËÀÍÌÛØ

ô.ñèô. Öçÿðèíÿ ìèíà ÷ÿêèë-

ìèø, ìèíà èëÿ íàõûøëàíìûø (áÿçÿäèëìèø), ìèíà

âóðóëìóø; ìèíàëû. Ìèíàëàíìûø êÿìÿð. Ìèíà-

ëàíìûø ãîëáàã.

ÌÈÍÀËÀÍÌÛØ

ô.ñèô. Ìèíà áàñäûðûëìûø, ìèíà

äöçöëìöø; ìèíàëû. Ìèíàëàíìûø ñàùÿ.

ÌÈÍ

ÁËÛ

ñèô. Ìèíà âóðóëìóø, öçÿðèíÿ ìèíà

÷ÿêèëìèø, ìèíà èëÿ áÿçÿäèëìèø, ìèíàëàíìûø.

Áèðèíèí äþøöíäÿ ñàïà äöçöëìöø êÿùðÿáà äà-

íÿëÿðè âÿ áèðèíèí ãóëàüûíäàí ìèíàëû ãûçûë ñûð-

üàëàð àñûëûðäû.. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. Úöôò èëÿ

àëûíìûø áðèëéàíò ñûðüà; Ìèíàëû áèëÿðçèê, àë-

ìàçëû úûããà. Ù.Ê.Ñàíûëû.

ÌÈÍÀËÛ

ñèô. Àëòûíà ìèíà ãîéóëìóø, ìèíà

äöçöëìöø; ìèíàëàíìûø. Ìèíàëû ñàùÿ.

ÌÈÍÀÐß

èñ. [ÿð.] Àçàí âåðìÿê ö÷öí ìÿñ-

úèäëÿðèí éàíûíäà âÿ éà öñòöíäÿ óúàëàí ãöëëÿ.

[Ìîëëà Êàçûì:] Àçàí÷û Ìÿøÿäè Ñÿëèìÿ äåéèí,

÷ûõñûí ìèíàðÿäÿ ìèíàúàò ÷ÿêñèí. ß.Ùàãâåð-

äèéåâ. Ñöáù à÷ûëà-à÷ûëìàéà ìÿñúèäëÿðèí ìè-

íàðÿëÿðèíäÿí ñöáù àçàíûíûí ñÿñè åøèäèëÿðäè.

Ù.Ñàðàáñêè.  Äöððÿ .. ýþéëÿðÿ óúàëàí ìèíà-

ðÿëÿðèí éàíûíäàêû êè÷èê áèð äàõìàéà éåòèøäè.

Ñ.Âÿëèéåâ.

ÌÈÍÀÐßËÈ

ñèô.  Ìèíàðÿñè îëàí. Ìèíàðÿëè

ìÿñúèä.

ÌÈÍÀÑÀ×ÀÍ

á à õ ìèíààòàí. Äöøìÿí ..

òîï âÿ ìèíàñà÷àí àòÿøèíè ÿñèðýÿìèðäè. ß.ßáöë-

ùÿñÿí.

ÌÈÍÀÑÀÇ

[ôàðñ.]  á à õ ìèíà÷û.

ÌÈÍÀÑÀÇËÛÃ

èñ. Ìèíà èëÿ íàõûøâóðìà ñÿ-

íÿòè. Ìèíàñàçëûã Àçÿðáàéúàíäà çÿðýÿðëèê ñÿ-

íÿòèíèí ìöùöì ñàùÿëÿðèíäÿí áèðèäèð.

ÌÈÍÁÀØÛ

èñ. êþùí. Òöðêèéÿ âÿ Èðàíäà éöç-

áàøûäàí ñîíðà ýÿëÿí çàáèò ðöòáÿñè. [Àüà Êÿðèì

õàí:] Ñÿðáàçëàð ýÿëèí, ìèíáàøûëàð ýÿëèí, ïó-

ëóì òàïûëìàñà, áó áîüàçûìäàí þçöìö àñà-

úàüàì. Í.Âÿçèðîâ.

371

ÌÈÍÀ

ÌÈÍÁÀØÛ

ÌÈÍÁßÐ

èñ. [ÿð.] Ìÿñúèäëÿðäÿ: âàèçèí, õÿ-

òèáèí ÷ûõûá âÿç, õöòáÿ îõóäóüó ïèëëÿëè êöðñö.

[Éàøëû êèøè:] Øåéõ Éÿùéà ìèíáÿðÿ ãàëõûá ìîèçÿ-

ñèíè áàøëàäû. Ñ.Ùöñåéí. [Àõóíä:] Ìÿñúèäÿ,

ìèíáÿðÿ, öëÿìàéà .. åòèãàä õåéëè çÿèôëÿéèá.

Ìèð Úÿëàë.

ÌÈÍÚß

ñèô. Àíúàã ìèí, éàëíûç ìèí. Ìèíúÿ

ìàíàò ïóë. // Áÿçÿí òÿéèí åòäèéè ñþçÿ áþéö-

äöúöëöê ÷àëàðû âåðèð. Íèéÿ áÿéÿíìèðñÿí, ìèíúÿ

ìàíàò ïóë âåðìèøÿì.

ÌÈÍÄÈËËÈ

ñèô. Éàëàí÷û.

ÌÈÍÄÈÐÈËÌß

“Ìèíäèðèëìÿê”äÿí ô.èñ.

ÌÈÍÄÈÐÈËÌßÊ

ìÿúù. 1. Îòóðäóëìàã, ÿé-

ëÿøäèðèëìÿê (ìèíèéÿ). Âàãîíà ìèíäèðèëìÿê.

Àòà ìèíäèðèëìÿê.

2. Éåðëÿøäèðèëìÿê, öñòöíÿ ãîéóëìàã. Äÿ-

éèðìè äÿéèðìàí äàøû éàâàø-éàâàø éåðèíäÿí

òÿðïÿäèëäè âÿ ñöðöòìÿíèí öñòöíÿ ìèíäèðèëäè.

Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÌÈÍÄÈÐÌß

“Ìèíäèðìÿê”äÿí ô.èñ.

ÌÈÍÄÈÐÌßÊ

ô. 1. Îòóðòìàã, ÿéëÿøäèðìÿê

(ìèíèéÿ). Òÿééàðÿéÿ ìèíäèðìÿê. Àðàáàéà ìèí-

äèðìÿê. – ..Éóñèô Ñÿððàúû ìèíäèðäèëÿð àòà..

Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ. [Òåëëè:] [Ýÿëèíè] éàõøûúà ýå-

éèíäèðèðëÿð, áÿçÿéèðëÿð, ñîíðà ôàéòîíà ìèíäè-

ðèá Àëëàù-Àëëàù èëÿ àïàðûðëàð. Ö.Ùàúûáÿéîâ.

2. Öñòöíÿ ãîéìàã, éåðëÿøäèðìÿê.

3. Êå÷èðìÿê, éåðèíÿ ñàëìàã, ãîéìàã. Áóíó

ôèêèðëÿøèá Êîðîüëó îõó ìèíäèðäè ÷èëëÿéè-êÿ-

ìàíÿ, áàø÷û äóðíàéà áèð îõ àòäû. “Êîðîüëó”.

ÌÈÍÅÐ

ÁË

[ôð. ìèíåðàë] 1. Éåð ãàáûüûíûí

òÿðêèáèíÿ äàõèë îëàí âÿ ôàéäàëû ãàçûíòû êèìè

èñòèôàäÿ åäèëÿí òÿáèè êèìéÿâè áèðëÿøìÿ âÿ éà

åëåìåíò. Òÿáèÿòäÿ ôàéäàëû ãàçûíòûëàðà éà àéðû-

àéðû ìèíåðàëëàð, éà äà áèð ìèíåðàëäàí èáàðÿò

îëàí ñöõóðëàð øÿêëèíäÿ òÿñàäöô åäèëèð. Ì.Ãàø-

ãàé.

2. Ñèô. ìÿíàñûíäà. Ìèíåðàë îëàí, ìèíåðàë-

äàí èáàðÿò îëàí, éàõóä òÿðêèáèíäÿ ìèíåðàë

îëàí.  Ìèíåðàë ìàääÿëÿð. Ìèíåðàë ýöáðÿëÿð.

Áàäàìëû ìèíåðàë ñóéó.

ÌÈÍÅÐÀËËÀØÄÛÐÛËÌÀ

“Ìèíåðàëëàøäû-

ðûëìàã”äàí ô.èñ.

ÌÈÍÅÐÀËËÀØÄÛÐÛËÌÀÃ

ìÿúù. 1. Ìèíå-

ðàë áèðëÿøìÿëÿðÿ ÷åâðèëìÿê (öçâè ìàääÿëÿð

ùàããûíäà).

2. Ìèíåðàë äóçëàðëà äîéäóðóëìàã.

ÌÈÍÅÐÀËËÀØÄÛÐÌÀ

“Ìèíåðàëëàøäûð-

ìàã”äàí ô.èñ.

ÌÈÍÅÐÀËËÀØÄÛÐÌÀÃ

ô. 1. Öçâè ìàääÿ-

ëÿðè ìèíåðàëà âÿ éà ìèíåðàë áèðëÿøìÿëÿðÿ ÷å-

âèðìÿê (öçâè ìàääÿëÿð ùàããûíäà).

2. Ìèíåðàë äóçëàðëà äîéäóðìàã.

ÌÈÍÅÐÀËËÀØÌÀ

1. “Ìèíåðàëëàøìàã”äàí

ô.èñ.

2. Öçâè ìàääÿëÿðèí ìèíåðàëà, ìèíåðàë áèð-

ëÿøìÿëÿðÿ ÷åâðèëìÿñè. Áèòêèëÿðèí ìèíåðàëëàø-

ìàñû.

3. Áèð øåéèí ìèíåðàë äóçëàðëà äîéìàñû. Ñó-

éóí ìèíåðàëëàøìà äÿðÿúÿñè. Òîðïàüûí ìèíå-

ðàëëàøìà ïðîñåñè.

ÌÈÍÅÐÀËËÀØÌÀÃ

ô.  Ìèíåðàëà, ìèíåðàë

áèðëÿøìÿéÿ ÷åâðèëìÿê (öçâè ìàääÿëÿð ùàã-

ãûíäà).

ÌÈÍÅÐÀË

ÓÝÈÉÀ

[ôð. ìèíåðàë âÿ éóí. ëî-

ýîñ] Ìèíåðàëëàðäàí áÿùñ åäÿí åëì.

ÌÈÍÅÐÀËÎÆÈ

ñèô. Ìèíåðàëîýèéàéà àèä îëàí,

ìèíåðàëîýèéà èëÿ ÿëàãÿäàð îëàí. Ìèíåðàëîæè

õöñóñèééÿò. Ìèíåðàëîæè òÿðêèá.

ÌÈÍÅÐÀË

ÓÃ

[ôð. ìèíåðàë âÿ éóí. ëîýîñ]

Ìèíåðàëîýèéà ìöòÿõÿññèñè.

ÌÈÍÈÀÒÖÐ

[èòàë. ìèíèàòóðà, ÿñëè ëàò.]

1. Ãÿäèì ÿëéàçìàëàðûíäà, êèòàáëàðäà èíúÿ,

ðÿíýëè øÿêèë âÿ éà áÿçÿêëè èðè ùÿðô (éàçû).

“Õÿìñÿ”íèí ìèíèàòöðëÿðè.

2. Çÿðèô èøëÿíìèø êè÷èê ðÿñì, øÿêèë. [ßðê-

íàç] Øÿðã ìèíèàòöðëÿðèíäÿ ýþðäöéöìöç ãÿëÿì-

ãàø, èíúÿáåë ýþçÿëëÿðÿ îõøàéûðäû. Ì.Ùöñåéí.

[Øöìøàä õàíûì] ãÿäèì Øÿðã íÿããàøëàðûíûí

÷ÿêäèéè ñàéñûç ìèíèàòöðëÿðäÿí áèðèíè õàòûðëà-

äûðäû. ß.Ñàäûã.

3. Êè÷èê ÿäÿáè âÿ éà ìóñèãè ÿñÿðè. Éàçû÷û-

íûí ìèíèàòöðëÿðè.

4. Êè÷èê âÿ èíúÿ (çÿðèô). Ìèíèàòöð ìîäåë.

– Éàøûë ìÿùÿúúÿðëè äþðäêöíú áàü÷àäà Íèçàìè-

íèí òóíúäàí òþêöëìöø ìèíèàòöð ùåéêÿëè ãîéóë-

ìóøäó. Ì.Ùöñåéí.

ÌÈÍÈÀÒÖÐ×Ö

èñ. Ìèíèàòöð ðÿññàìû.

ÌÈÍÈÀÒÖÐËÖÊ

èñ. Èíúÿëèê, çÿðèôëèê, êè÷èê-

ëèê, áàëàúàëûã.

ÌÈÍÈÚÈ

1

èñ.  Àò ìèíÿí, àòà ìèíèá ýåäÿí;

ñöâàðè. Àò ìèíèúèñèíè òàíûéàð. (Àòà. ñþçö). Àò

íàøû ìèíèúèíè öñòöíäÿ ñàõëàìàã èñòÿìèðäè.

Ì.Èáðàùèìîâ. // Ìàùèð àò ìèíÿí àäàì, ìàùèð

àò ñöðöúöñö, éàõøû ñöâàðè. Êÿíäèí ëàï ìÿøùóð

ìèíèúèëÿðè éûüûøäûëàð. “Ì.Í.ëÿòèô.”  Àüëèáàñ

þçýÿ áèð ìèíèúè; Âóðäó ìÿùìèç, î äà àò îéíàò-

äû. À.Ñÿùùÿò. Ãàðà îüëàí .. þçöíö ýÿëÿúÿêäÿ

372

ÌÈÍÁßÐ

ÌÈÍÈÚÈ

áþéöê áèð ìèíèúè âÿ àòûúûëàðäàí ùåñàá åäèðäè.

Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÌÈÍÈÚÈ

2

èñ. çîîë. Áèòêèëÿðÿ çÿðÿðâåðèúè áèð

úöúö. ..Ïàìáûã, òàõûë, áàü âÿ áîñòàíà çÿðÿð

âåðÿí úöúöëÿðäÿí íöìóíÿ îëàðàã ïàìáûã ñîâ-

êàñûíû, ìèíèúèíè, ôàéäàëû úöúöëÿðäÿí èñÿ áàë

àðûñûíû, èïÿêãóðäóíó âÿ ñ. ýþñòÿðìÿê îëàð.

Ú.Úÿáðàéûëáÿéëè.

ÌÈÍÈÚÈËÈÊ

èñ. Ìàùèð àò ìèíìÿ áàúàðûüû.

[Èëéàñ:] Òÿðëàí êèìè úîøãóí ìÿçàúëû áèð êþù-

ëÿíè èñÿ éàëíûç ìèíèúèëèê ñÿíÿòêàðëûüûíûí çèðâÿ-

ñèíäÿ äóðàí òÿê-òÿê àäàìëàð ìèíÿ áèëèðäè.

ß.Ìÿììÿäõàíëû.

ÌÈÍÈÊ

èñ. 1. Áèð éåðÿ ýåòìÿê ö÷öí íÿãëèé-

éàò âàñèòÿëÿðèíèí áèðèíÿ ìèíìèø àäàì. Àíúàã

òÿê-òöê öñòöþðòöëö ôàéòîíëàð è÷èíäÿ ìèíèêëÿð

ýþðöíöð. Ñ.Ì.Ãÿíèçàäÿ. Èêèíúè çÿíý âóðóë-

äóãäà ìèíèêëÿð âàãîíëàðà ìèíìÿéÿ áàøëàäû-

ëàð. Á.Òàëûáëû.

2. Íÿãëèééàò âàñèòÿëÿðèíäÿí ùÿð ùàíñû áèðè.

Áó ùàëäà éåíýÿëÿðè ìèíèéèíäÿí äöøöðöá ýÿëè-

íèí éàíûíà àïàðàðäûëàð. Ð.ßôÿíäèéåâ. Ãàòàð-

äàí äöøÿí àäàìëàð äóðóá ìèíèê ýþçëÿéèðäè-

ëÿð. Ñ.Âÿëèéåâ.

3. Ñÿðíèøèí äàøûìàüà ìÿõñóñ, ñÿðíèøèíëÿðÿ

õèäìÿò åäÿí. ..Ìèíèê àòûíäàí äà àðòûã ãîøãó

àòûíû ìÿí õåéëè äîñò òóòàðàì. Ú.Ìÿììÿä-

ãóëóçàäÿ. Ùÿð úöð ìèíèê âÿ éöê ìàøûíëàðû àðà-

ñûêÿñèëìÿäÿí î òÿðÿô-áó òÿðÿôÿ ùÿðÿêÿò åäèðäè.

Ì.Èáðàùèìîâ.  Ìèíèê ãàòàðû óçàãëàøäû. Ìèð

Úÿëàë.

4. Ìèíìÿ èøè, ìèíèø. Ñààò 4-äÿ ìèíèê áàø-

ëàíäû. Ìèíèê ãóðòàðàí êèìè àâòîáóñ éåðèíäÿí

òÿðïÿíäè.

ÌÈÍÈËËÈÊ

1. ñèô. Ìèí èë ìöääÿòèíäÿ îëàí,

ìèí èë äàâàì åòìèø. Ìèíèëëèê ÿäÿáèééàò.

2. èñ. Ìèí èëäÿí èáàðÿò çàìàí, äþâð. Âàõò

ùåñàáûíäà ùÿð îí èë – áèð îíèëëèêäÿí, ùÿð éöç

èë – áèð ÿñðäÿí, ùÿð ìèí èë – áèð ìèíèëëèêäÿí

èáàðÿòäèð. “Ãÿäèì äöíéà òàðèõè”.

ÌÈÍÈËÌß

“Ìèíèëìÿê”äÿí ô.èñ.

ÌÈÍÈËÌßÊ

“Ìèíìÿê”äÿí ìÿúù. Éàõøû

àòäûð áÿäþâ àò; Ìèíèëìÿéÿ áÿäþâ àò; Èýèäè úà-

âàí ñàõëàð; ßñèë àðâàä, áÿäþâ àò. (Áàéàòû).

ÌÈÍÈÌ

ÁË

ñèô.  [ëàò.] Áàøãàëàðû ñûðàñûíäà

ÿí êè÷èê, ÿí àç, ÿí õûðäà (ìàêñèìàë ÿêñè).

Ìèíèìàë ìèãäàð. Ìèíèìàë äÿðÿúÿ. Ìèíèìàë

ýÿðýèíëèê.

ÌÈÍÈ-ÌÈÍÈ

ñèô. îõø. Êè÷èúèê, õûðäàúà. Óøà-

üûí ìèíè-ìèíè àüçû. – ..Àçàä âÿ àñóäÿ éàøàéà-

ðàã ìèíè-ìèíè áàëàëàðû îõóäàðäûì. Ò.Ø.Ñèìóðã.

ÌÈ´ÍÈÌÓÌ

[ëàò.] 1. ßí êè÷èê ìèãäàð, ÿí

àç ìèãäàð (ìàêñèìóì ÿêñè). Ìèíèìóì òåì-

ïåðàòóð.

2. Ùÿð ùàíñû áèð ñàùÿäÿ ëàçûì îëàí áèëèê

âÿ éà òÿäáèðëÿðèí ìÿúìóñó. Òåõíèêè ìèíèìóì.

Íàìèçÿäëèê ìèíèìóìó.

ÌÈÍÈÍÚÈ

ñûðà ñ. Äîããóç éöç äîõñàí äîã-

ãóçóíúóäàí ñîíðà ýÿëÿí ñàé. Ìèíèíúè ñÿùèôÿ.

ÌÈÍÈØ

èñ. Ìèíìÿ, ìèíìÿ òÿðçè.

ÌÈÍÈØÌß

“Ìèíèøìÿê”äÿí ô.èñ.

ÌÈÍÈØÌßÊ

ãàðø. Áèð âàõòäà, áèðýÿ ìèíèéÿ

îòóðìàã, éàõóä áèð-áèðèíè áàñàðàã, èòÿëÿéÿ-

ðÿê ìèíìÿê. Ìèíèøäèëÿð àòà, ÷ÿðêÿçëÿð îëäó-

ëàð ãûâðàã. À.Ñÿùùÿò. Ýÿëèíè ìîëëà äóàëàéàí-

äàí ñîíðà ôàéòîíà ìèíèøÿðäèëÿð. Ð.ßôÿíäèéåâ.

ÌÈÍÃÐÅËËßÐ

úÿì Ãÿðáè Ýöðúöñòàíäà

éàøàéàí, êå÷ìèøäÿ àéðûúà åòíèê ãðóï òÿøêèë

åäÿí ýöðúöëÿð.

ÌÈÍËßÐËß, ÌÈÍËßÐÚß

ñèô.  Ñàéû ìèí-

ëÿðëÿ îëàí (áèð øåéèí ñàéúà ÷îõëóüóíó áèëäè-

ðèð). Ìèíëÿðúÿ àäàì. – Êÿíäèí ãàáàüûíäàêû

÷àéàøàüûäà åëÿ áèë ìèíëÿðúÿ àäàì ñÿñ-ñÿñÿ

âåðèá úàð ÷ÿêèðäè. ß.Âÿëèéåâ. Ìèíëÿðëÿ ýÿíú-

ëÿð êèòàá ö÷öí àõûøûá ýÿëèðëÿð. Ìèð Úÿëàë.

ÌÈÍËÈÊ

ñèô. Ìèí âàùèäëÿ þë÷öëÿí. Ìèíëèê

ëàìïà.

ÌÈÍÌß

“Ìèíìÿê”äÿí ô.èñ.

ÌÈÍÌßÊ

ô. 1. Àò âÿ éà áàøãà ìèíèê ùåé-

âàíûíûí öñòöíÿ ãàëõìàã, îòóðìàã. Àò ìèíèá

úûäûðà ÷ûõìàã, òöôÿíý àòìàã. [Êè÷èêáÿéèì]

ö÷öí òÿáèè áèð åùòèéàú êèìè èäè. ×ÿìÿíçÿ-

ìèíëè. Î éàíàøäû äÿâÿéÿ; Àíúàã ìèíÿ áèëìÿäè.

Á.Âàùàáçàäÿ. // Áèð éåðÿ ýåòìÿê ö÷öí íÿã-

ëèééàò âàñèòÿëÿðèíäÿí áèðèíÿ îòóðìàã. Òÿééà-

ðÿéÿ ìèíìÿê.

2. Îòóðìàã, ÿéëÿøìÿê. Òàïäûã àòàñûíû ýþ-

ðÿí êèìè àíàñûíûí áåëèíäÿí äöøöá àòàñûíûí

ãóúàüûíà ìèíäè. ß.Âÿëèéåâ.  ßçèç àðòûã ïóë

ñÿðô åäèá þçýÿ ìàøûíûíà õÿëâÿò ìèíìÿéè ñåâ-

ìÿçäè. Ñ.Ðÿùìàí.

3. Áèð ñûðà èñèìëÿðäÿí ñîíðà ýÿòèðèëÿðÿê ìö-

ðÿêêÿá ôåèë âÿ ìöõòÿëèô èôàäÿëÿð äöçÿëäèëèð;

ìÿñ.: äàëûíà ìèíìÿê, ãèéìÿòÿ ìèíìÿê âÿ ñ.

ÌÈÍÍßÒ

èñ. [ÿð.] Åäèëÿí ùþðìÿò âÿ éàõ-

øûëûüà ãàðøû äàõèëÿí äóéóëàí áîðúëóëóã ùèññè,

þçöíö áîðúëó áèëìÿ.

373

ÌÈÍÈÚÈ

ÌÈÍÍßÒ

◊  Ìèííÿò ÷ÿêìÿê – 1) ùþðìÿò âÿ éàõ-

øûëûã ãàðøûñûíäà þçöíö áîðúëó áèëìÿê. [Õîúà

ßçèç:] Èýèä äÿ èýèääÿí ÷ÿêÿðìè ìèííÿò! “Êîð-

îüëó”; 2) á à õ ìèííÿò ýþòöðìÿê. [Õàíïÿðè:]

Íÿ ëàçûìäûð êè, Ùÿòÿì õàí àüàäàí âÿ éà þç-

ýÿñèíäÿí ìèííÿò ÷ÿêÿñÿí. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ.

[Ñÿìÿíäÿð] ãîíàãëàðûíû ùå÷ êÿñäÿí ìèííÿò

÷ÿêìÿäÿí éåäèðèá-è÷èðèá éîëà ñàëà áèëÿðäè.

Á.Áàéðàìîâ.  Ìèííÿò åòìÿê (åéëÿìÿê) –

òÿâÿããå åòìÿê, õàùèø åòìÿê, áîéóí ÿéèá éàë-

âàðìàã. Àäàìëàð éåðáÿéåðäÿí õàíà ìèííÿò

åëÿäèëÿð. “Ãóðáàíè”. Åé éûüûëàí úàíëàð, ìèí-

íÿò åéëÿéèí; Äóðñóí î ýþçÿëëÿð øàùû, îéíàñûí.

Ã.Çàêèð. Ìèííÿò ýþòöðìÿê – åäèëÿí ùþðìÿ-

òèí, éàõøûëûüûí âÿ éà áÿõøèøèí ãàðøûñûíäà þçöíö

áîðúëó áèëìÿê. [Ùàúû Ñàëåù:] Áîéíóìà òîðáà

ñàëûá äèëÿíìÿéÿ ùàçûðàì, íÿèíêè ñÿíèí êèìè

àäàìäàí ìèííÿò ýþòöðìÿéÿ. Ñ.Ñ.Àõóíäîâ.

Ìèííÿò ýþòöðìÿìÿê – ìÿãñÿä ýöäÿí éàõ-

øûëûüû âÿ ñ. ãÿáóë åòìÿìÿê, îíäàí èìòèíà åò-

ìÿê. Î ùå÷ êÿñäÿí ìèííÿò ýþòöðìÿç. – Ñÿí

èíäèéÿäÿê ùå÷ êÿñäÿí ìèííÿò ýþòöðìÿéèáñÿí.

ß.Ùàãâåðäèéåâ.  Ìèííÿò ãîéìàã – åòäèéè

ùþðìÿò âÿ éàõøûëûüû áàøà ãàõìàã, õàòûðëàò-

ìàã, áàøãàñûíû þçöíÿ áîðúëó ÷ûõàðìàã. Äóë

àðâàä éåòèì ñàõëàð; Íàõûð÷ûéà ìèííÿò ãîéàð.

(Ìÿñÿë). [Úàâàäîâ:] Ñèç úàìààòûí þç ìàëûíû

þçöíÿ ãàéòàðûðñûíûç, ùþêóìÿòÿ ìèííÿò ãîéà

áèëìÿçñèíèç. ß.Ùàãâåðäèéåâ. ..[Ãóëàì ìöÿë-

ëèì] áèëèðäè êè, éàõøûëûã åäèá, ìèííÿò ãîéìàã-

äàí äà äöíéàäà ïèñ øåé éîõäóð. Ñ.Ðÿùèìîâ.

Ìèííÿòÿ ýåòìÿê – áèð øåé âÿ éà èø ö÷öí áèðè-

ñèíèí éàíûíà õàùèøÿ ýåòìÿê, õàùèøëÿ ìöðàúèÿò

åòìÿê. [Ùÿáèá áÿé:] Êÿðáÿëàéû, è÷ÿðèìèçäÿ

éåíÿ ùþðìÿòëè ñÿíñÿí. Çÿùìÿò ÷ÿê, ùàúûíûí éà-

íûíà ìèííÿòÿ ýåò. Ñ.Ðÿùìàí. Ìèííÿòÿ ýÿë-

ìÿê – áèð øåé âÿ éà èø ö÷öí áèðèñèíèí éàíûíà

õàùèøÿ ýÿëìÿê, ýÿëèá õàùèø åòìÿê. Ìèí-

íÿò(èí) îëñóí! – þçö(í) ö÷öí øÿðÿô ùåñàá

åò(ñèí)! Ìèííÿòèí îëñóí êè, ñèçÿ ýÿëìèøÿì.

ÌÈÍÍßÒ×È

èñ. Þçýÿ ö÷öí áàøãàñûíäàí áèð

øåé õàùèø åäÿí, ìèííÿò åäÿí. [Ñîíà] ãàïûñûíà

ýÿëÿí áèð ÷îõ åë÷èëÿðè, ìèííÿò÷èëÿðè áîø éîëà

ñàëäû. ß.ßáöëùÿñÿí. [Øàùïÿðè Éóñèôÿ:] Ýåúÿ-

ýöíäöç ìèííÿò÷è ìèííÿò÷è äàëûñûíúà ýÿëèðäè,

áÿñ íåúÿ îëäó? Á.Áàéðàìîâ. 

Ìèííÿò÷è

äöøìÿê – þçýÿñè ö÷öí õàùèø åòìÿê, ìèííÿò

åòìÿê, âàñèòÿ÷è îëìàã. ..Áàøäà Ìîëëà Ãàôàð

îëìàãëà, Êÿðáÿëàéû Ùÿòÿìõàíà íå÷ÿ ýöí ìèí-

íÿò÷è äöøöá îíó éîëà ýÿòèðìÿéÿ ÷àëûøûðëàð.

Ñ.Ðÿùèìîâ. Ìèííÿò÷è ýåòìÿê – áèðèñè ö÷öí

õàùèøÿ ýåòìÿê, èø äöçÿëòìÿê ö÷öí áèðèñèíèí

éàíûíà ýåòìÿê.

ÌÈÍÍßÒ×ÈËÈÊ

èñ. Ìèííÿò÷è îëìà, âàñèòÿ-

÷èëèê åòìÿ; âàñèòÿ÷èëèê.

ÌÈÍÍßÒÄÀÐ

ñèô.  [ÿð. ìèííÿò âÿ ôàðñ.

...äàð] 1. Áèðèíäÿí ýþðäöéö éàõøûëûüà ãàðøû

ìöòÿøÿêêèð îëàí, ìèííÿòÿ ãàðøû þçöíö áîðúëó

ùèññ åäÿí, éàõøûëûã áèëÿí, ðàçûëûã åäÿí. ..[Ãà-

äèð] þçöíö ìèííÿòäàð ýþñòÿðìÿê èñòÿéÿí âÿ-

çèééÿòäÿ .. äåäè. ß.ßáöëùÿñÿí. [Ôÿðèäÿ Ôÿ-

ðÿúÿ:] Ñàüàëàí êþðïÿëÿð, ìèííÿòäàð àíàëàð..

Âàùèäîâëàð ôàìèëèéàñûíû éàõøûëûãëà éàä åëÿ-

éÿð!.. ß.Ìÿììÿäõàíëû. // Ìèííÿòäàðëûã èôàäÿ

åäÿí. Î, ýþçëÿðèíè à÷äû âÿ ìèííÿòäàð áàõûøëà

Þìÿðè áàøäàí-àéàüà îõøàäû. ×ÿìÿíçÿìèíëè.

Ìèííÿòäàð åòìÿê – éàõøûëûã ãàðøûñûíäà

áèðèíè þçöíÿ áîðúëó åòìÿê. [Ãÿòèáÿ:] Ýþçÿë

Ñÿáà, – äåäè, – ñÿí ìÿíè áó õèäìÿòèíëÿ ìèí-

íÿòäàð åäèðñÿí. Ì.Ñ.Îðäóáàäè. Ìèííÿòäàð

îëìàã – åäèëÿí éàõøûëûüà, ùþðìÿòÿ ãàðøû þçöíö

áèðèíèí ãàáàüûíäà áîðúëó ñàéìàã. [Ëåéëà:]

Ìÿíèì ùÿéàòûìû òÿùëöêÿäÿí ãóðòàðäûíûç. Ùÿ-

ìèøÿ ñèçÿ ìèííÿòäàð îëàúàüàì. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

[Èñìàéûëçàäÿ:]  Áåëÿ áèð ñàðàé ö÷öí íåôò÷è-

ëÿðèìèç ùÿð çàìàí ñèçÿ ìèííÿòäàð îëàúàãëàð.

Ç.Õÿëèë.

2. Ìèííÿòäàðàì (ìèííÿòäàðûã) øÿêëèíäÿ –

÷îõ ðàçûéàì (ðàçûéûã), òÿøÿêêöð åäèðÿì (åäÿ-

ðèê), þçöìö(çö) áîðúëó ùèññ åäèðÿì (åäèðèê).

Ìÿí ñÿíÿ þìðöì áîéó öðÿêäÿí ìèííÿòäà-

ðàì; Ýþçÿ ýþðöíìÿñÿ äÿ øÿðÿôëèäèð ñÿíÿòèí.

Ñ.Ðöñòÿì. Äöíéàíû àçàúûã äÿðê åòäèéèì÷öí;

Éåíÿ ýþçëÿðèìÿ ìèííÿòäàðàì ìÿí. Á.Âàùàá-

çàäÿ.

ÌÈÍÍßÒÄÀÐËÛÃ

1. èñ.  Ýþñòÿðèëÿí äèã-

ãÿòÿ, åäèëÿí éàõøûëûüà ãàðøû ðàçûëûã, ìÿìíóí-

ëóã ùèññè; òÿøÿêêöð. Éàðìÿììÿäèí öðÿéèíäÿ

Êÿíýÿðëèéÿ ãàðøû ìèííÿòäàðëûãäàí áàøãà áèð

äóéüó éîõ èäè. Ì.Èáðàùèìîâ. ..Ìÿí ñèçèí åòè-

ìàäûíûçà ãàðøû àíúàã ìèííÿòäàðëûüûìû áèëäèðÿ

áèëÿðÿì. Ã.Èëêèí. 

Ìèííÿòäàðëûã åòìÿê –

þç òÿøÿêêöðöíö áèëäèðìÿê, þç ðàçûëûüûíû ýþñ-

òÿðìÿê, áèëäèðìÿê. [Êÿðèì áÿé] îðòà ìÿêòÿá

áèòèðÿíäÿ îíà ãûçûë ñààò àëìûø ìöÿëëèìëÿðèíÿ

çèéàôÿò âåðèá ìèííÿòäàðëûã åòìèøäèð. Ìèð Úÿëàë.

2. Ìèííÿòäàðëûãëà øÿêëèíäÿ çÿðô – áþéöê

ðàçûëûã ùèññèëÿ; ùþðìÿòëÿ, åùòèðàìëà. Ðöõñàðÿ

374

ÌÈÍÍßÒ×È

ÌÈÍÍßÒÄÀÐËÛÃ

õöñóñè ìèííÿòäàðëûãëà àëèìèí ãàðøûñûíäà áà-

øûíû ÿéèá îíà òÿçèì åòäè. Ñ.Ðÿùèìîâ.  Àéäûí

ìèííÿòäàðëûãëà [Ýöëãþí÷ÿéÿ] áàõäû. Ù.Ñåéèä-

áÿéëè.

ÌÈÍÍßÒËÈ

ñèô.  Ìèííÿò ãàðøûñûíäà, ìèí-

íÿòëÿ åäèëÿí, þçöíÿ áîðúëó åòìÿê ö÷öí åäè-

ëÿí; òÿìÿííàëû. Ìèííÿòëè ïëîâäàíñà, ìèííÿò-

ñèç ïåíäèð-÷þðÿê éàõøûäûð. (Àòà. ñþçö).

ÌÈÍÍßÒÑÈÇ

ñèô.  âÿ çÿðô  Ìèííÿòè îëìà-

éàí, ìèííÿò ãîéìàéàí, ÿâÿçèíäÿ ùå÷ áèð øåé

èñòÿìÿéÿí, ìèííÿò ýöäìÿéÿí. Þìðöìÿ ðþâ-

íÿã âåðÿí, ìèííÿòñèç ìèííÿò ÷ÿêÿí, àüðûìà

äþçÿí Ðóãèééÿ èäè, Ðóãèééÿ... À.Äèâàíáÿéîüëó.

[Ãàðà Ìóñà] àèëÿñèíè áÿñëÿéÿúÿê ìèííÿòñèç

áèð ÿëÿ ýöâÿíèðêÿí, Òàíðû îíó äà îíà ÷îõ

ýþðäö. Ù.Úàâèä. // Ùå÷ áèð ãàðøûëûã òÿëÿá åò-

ìÿéÿí, ÿâÿçñèç, òÿìÿííàñûç. [ßñÿä] ýåðèäÿ

ãàëàí åêñêàâàòîð÷óëàðà ìèííÿòñèç êþìÿê

åäÿðäè. Ñ.Âÿëèéåâ.

ÌÈÍÍßÒ-ÑÖÍÍßÒ

èñ.  [ÿð.] äàí.  Àéàüà

äöøöá õàùèø åòìÿ; õàùèø, éàëâàðûø, ðèúà.

Ìèííÿò-ñöííÿò åòìÿê – àéàüà äöøÿðÿê

õàùèø åòìÿê, éàëâàðìàã. Êèøè íÿ ãÿäÿð ìèí-

íÿò-ñöííÿò åëÿäè, àðâàä ðàçû îëìàäû. (Íàüûë).

ÌÈÍÎÌÉ

ÓÒ

[ðóñ.]  á à õ ìèíààòàí.  Ìè-

íîìéîò àòÿøè. Ìèíîìéîò àòìàã.

ÌÈÍÎÌÉÎÒ×Ó

èñ.  Ìèíîìéîò àòàí, ìè-

íîìéîò÷ó ùèññÿëÿðèíäÿ ãóëëóã åäÿí ÿñýÿð.

Àñëàí îíó éàõøû áèð ìèíîìéîò÷ó êèìè òÿðèôëÿäè.

Ñ.Âÿëèéåâ.

ÌÈÍÎÍ

ÓÑ

[ðóñ. ìèíîíîñåö]  á à õ ìèíà

ýÿìèñè (“ìèíà”äà). Ìèíîíîñäà õèäìÿò åòìÿê.

ÌÈÍ

ÓÐ

[èòàë. ìèíåðå] ìóñ. Ñÿñëÿðè, êè÷èê

òåðñèéà ÿñàñûíäà ãóðóëìóø àêêîðä ÿìÿëÿ ýÿ-

òèðÿí ìóñèãè ëàäû (ùöçí, êÿäÿð ÿùâàë-ðóùèé-

éÿñè èëÿ áàüëû îëàí ñÿñ áîéàëàðû èëÿ ñÿúèééÿ-

ëÿíèð) (ìàæîð ÿêñè). Àâðîïà ìóñèãèñè ÿñàñ åòè-

áàðèëÿ èêè êþê: ìàæîð âÿ ìèíîð ÿñàñûíäà ãó-

ðóëìóøäóð. ß.Áÿäÿëáÿéëè.

ÌÈÍÎÒÀÂÐ

èñ. Ãÿäèì éóíàí ìèôîëîýèéà-

ñûíäà Ìèíîñóí àðâàäû Ïàñèôàéàíûí Ïîñåéäî-

íóí ìöãÿääÿñ þêöçöíäÿí äîüäóüó íÿùÿíý

éàðûàäàì, éàðûàò; áÿçè âàðèàíòëàðäà þêöç áàøëû,

èíñàí áÿäÿíëè âàðëûã.

ÌÈÍÒßÍß

[ôàðñ. íèìòÿíÿäÿí] á à õ íèì-

òÿíÿ. [Ùàúû Ñàëåù:] Àììà, àüà, ìèíòÿíÿíèí

þë÷öñö ìÿëóì îëñà, ÷îõ éàõøû îëàðäû.

Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ.

ÌÈÍÂÀË

èñ. [ÿð.] Ãàéäà, òÿðç, éîë, öñóë.

Áó ìèíâàëëà, áó ìèíâàë èëÿ – áó ãàéäà

èëÿ, áó úöð, ùÿìèí òÿðçäÿ. ..Áóíëàðû òàíûìà-

üûì âÿ äîñò îëìàüûì áó ìèíâàëëà ÿìÿëÿ ýÿëäè.

Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. Áèð íå÷ÿ àé Àñëàí áó

ìèíâàëëà äîëàíäû. Ú.Úàááàðëû. [Ùÿìçÿ áÿé]

íå÷ÿ èëëÿð èäè êè, þìðöíö áó ìèíâàë èëÿ êå÷è-

ðèðäè. ×ÿìÿíçÿìèíëè.

ÌÈÎÊ

ÁÐÄ

[éóí. ìóî – ÿçÿëÿ âÿ êàðäèà –

öðÿê] Öðÿéèí ÿçÿëÿ äèâàðúûüû.

ÌÈÎÊÀÐÄÈ´Ò

[éóí. ìóî – ÿçÿëÿ âÿ êàðäèà –

öðÿêäÿí] òèá. Öðÿê ÿçÿëÿñèíèí èëòèùàáû.

ÌÈÐ

èñ. [ôàðñ. ÿñëè ÿð. “ÿìèð”äÿí] 1. êëàñ.

Ðÿèñ, áàø÷û, àüà. Ùþêìöíÿ ìÿùêóì îëìóøóç

ñóëòàíûìûçäûð ìèðèìèç. Íÿñèìè.

2. äèí. Áÿçè àäàì àäëàðûíûí ÿââÿëèíÿ àðòû-

ðûëàðàã îíëàðûí ñåéèä íÿñëèíäÿí îëäóüóíó ýþñ-

òÿðèð; ñåéèä; ìÿñ.: Ìèðÿëè, Ìèðùÿñÿí.

ÌÈÐÀÁ

èñ. [ÿð. ìèð âÿ ôàðñ. àá] òàð. Êå÷-

ìèøäÿ Øÿðã þëêÿëÿðèíäÿ ñóâàðìà èøëÿðèíÿ íÿ-

çàðÿò åäÿí øÿõñ. [Èñêÿíäÿðçàäÿ:] Ìÿí ìèðàáû

÷àüûðòäûðìûøàì. ß.Ùàãâåðäèéåâ. [Àëëàùâåðäè:]

Êÿòõóäàéà âåð, éöçáàøûéà âåð, êþìÿê÷èéÿ âåð,

ìèðàáà âåð.. Ú.Úàááàðëû.

ÌÈÐÀÁÅË

èñ. [ôð.] Ñàðû ýàâàëû íþâö.

ÌÈÐÀÁËÛÃ

èñ. êþùí. Ìèðàáûí âÿçèôÿñè, èøè.

ßùìÿä äÿ êÿíääÿ ìèðàáëûã âÿçèôÿñèíè îíà òàï-

øûðìàüû âÿä åòäè. Á.Òàëûáëû.

ÌÈÐÀÕÓÐ

èñ. [ôàðñ.] òàð. Ãÿäèì çàìàí-

ëàðäà ïàäøàùûí, õàíûí áàø ìåùòÿðè; ìåùòÿð-

áàøû. Øóðèøèí ÿââÿëèìúè ñÿáÿáè ìÿçóë ìèðàõóð

èäè êè, êö÷ÿäÿ êþùíÿ õÿçèíÿäàðà ðàñò ýÿëèá,

îíà éîëäàø îëóá ñîðóøäó. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ.

Ìèðàõóð ýÿëèá õÿáÿð âåðäè êè, õàíûí ÷îõ èñòÿ-

äèéè êöðÿí àòû áèð ñàíúû òóòóá, ùÿð íÿ åäèðëÿðñÿ,

êàðýèð îëìóð. ß.Ùàãâåðäèéåâ.

ÌÈÐÀËÀÉ

èñ. êþùí. Ïîëêîâíèê. Æàíäàðì

îíáàøûñû ìÿòáÿÿéÿ ýèðäè, âÿçèééÿòè æàíäàðì

ìèðàëàéûíà õÿáÿð âåðèá éåíÿ äÿ áàéûðà ÷ûõäû.

Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

ÌÈÐÀÑ

èñ.  [ÿð.] 1. Þëÿí àäàìäàí ñîíðà

âàðèñëÿðÿ ãàëàí ìàë, ìöëê âÿ ñ. Ìèðàñ áþë-

ýöñö. Ìèðàñ ÷àòìàã. – Àüúà õàíûì åâèíäÿ ùÿ-

ìèøÿ àòà ìèðàñû äåéèá ÿçèçëÿäèéè ïèëÿêëè ìÿõ-

ìÿðÿ àëòäàí-éóõàðû ãÿçÿáëÿ áàõäû. Ìèð Úÿëàë.

Ëàêèí ùÿëÿ èëè òàìàì îëìàìûø êèøèíèí ìèðà-

ñûíà ÿë âóðìàã éàðàìàçäû. Á.Áàéðàìîâ.

2. Êå÷ìèø äþâðëÿðäÿí ãàëìûø àäÿò, ÿíÿíÿ

âÿ ñ. Àòàëàð ñÿïÿí îüóëëàðà ìèðàñäûð. (Àòà.

375

ÌÈÍÍßÒËÈ

ÌÈÐÀÑ

ñþçö).  Ñûíäûðìàã àñàíäûð, éàðàòìàã ÷ÿòèí;

Ñÿíÿò ìèðàñûäûð ÿáÿäèééÿòèí. Ì.Ðàùèì. 

Ìè-

ðàñ ãàëìàã – ãàáàãêû äþâðëÿðäÿí èðñÿí êå÷-

ìÿê, ÷àòìàã (ùÿð ùàíñû áèð øåé), éàäèýàð ãàë-

ìàã. Ùÿëèìÿ þëêÿéÿ ìèðàñ ãàëìûø ÿòðàôäàêû

áó õàðàáàëûãëàð âÿ îíà ýöëöìñÿéÿí ýþçÿë ýÿ-

ëÿúÿê ùàããûíäà äöøöíöðäö. ß.Ìÿììÿäõàíëû.

Þâëàäëàðà ìèðàñ ãàëìûø àíàëàðûí ÷îõ àäÿòè.

Ì.Äèëáàçè. Ìèðàñà ãàëìûø! – ãàðüûø, íèôðèí

ìÿãàìûíäà èøëÿíèð. Íèñàáÿéèì õàíûì è÷ÿðè

ýèðèá: – Ýþòöð ìèðàñà ãàëìûø òÿñáåùè! – äåéÿ

Ðÿùèì àüàíûí áàøûíà ÷àëûð. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

ÌÈÐ×ÀËÛÃ

èñ. áîò. Éåìÿëè, éàáàíû áèòêè.

ÌÈÐÃßÇßÁ

èñ.  [ôàðñ.  ìèð âÿ ÿð. ãÿçÿá]

Úÿëëàä.  Ìÿìóðáàøû ìèðãÿçÿá êèìè áèð äÿ

àäàìëàðû ýþçäÿí êå÷èðäè.. Ñ.Ðÿùèìîâ. [Ãöä-

ðÿò:] [Ìîëëàéåâ] áèð ýöí ìåùðèáàí ýþðöíöð,

àäàìû òÿðèôëÿéèá ýþéÿ ãàëäûðûð, î áèðè ýöí

ìèðãÿçÿá êèìè áàøûíû êîðø áàëòà èëÿ êÿñèð.

Ì.Ùöñåéí.

ÌÈÐÂÀÐÈ(Ä)

èñ. [ôàðñ.]  á à õ èíúè 1-úè ìÿ-

íàäà. Ìèðâàðè äÿíÿñè. Ö÷ ñàï ìèðâàðè. Ìèð-

âàðè áîéóíáàüû. – Ñû÷ðàéàðêÿí èøûëäàéàð

äàìúûëàð; Ñàí ñà÷ûëàð ìèðâàðèäëÿð, èíúèëÿð.

À.Ñÿùùÿò.

ÌÈÐÂÀÐÈËÈ

ñèô. Ìèðâàðèñè îëàí, ìèðâàðè

èëÿ áÿçÿíìèø. Ìèðâàðèëè ñûðüà.

ÌÈÐÇß

èñ.  [ôàðñ.  “ÿìèðçàäÿ”íèí èõòèñàðû]

1. òàð. Øÿõñ àäëàðûíäàí ñîíðà ýÿëäèêäÿ øàù-

çàäÿëèê, ÿââÿë ýÿëäèêäÿ èñÿ ðöòáÿ áèëäèðèð;

ìÿñ.: Ñàì ìèðçÿ, Àááàñ ìèðçÿ, ßáóáÿêð

ìèðçÿ.

2. êþùí. Ñàâàäëû àäàì. Ìèðçÿëÿð ãÿçåò éà-

çûá; Àøûãëàð äàñòàí åëÿéèá. Àøûã ßëÿñýÿð. // Áó

êèìè àäàìëàðà åùòèðàìëà ìöðàúèÿò ìÿãà-

ìûíäà èøëÿäèëèð. [Ìèð Ùàäè:] Ìèðçÿ, éÿãèí êè,

úÿíàáëàðûíûçûí åëìè-òÿâàðèõäÿí õÿáÿðè âàð.

Ãàíòÿìèð. [Ùöñåéí:] Õåéð, ìèðçÿ, òàíûìûðàì,

ìÿí ùå÷ áó úöð àäàì ýþðìÿìèøÿì. Ñ.Ðÿù-

ìàí. // Ñàâàäëû, åëìëè, áèëèêëè, ùþðìÿòëè øÿõñ-

ëÿðèí àäëàðûíà ÿëàâÿ åäèëèð. Ìèðçÿ Ôÿòÿëè Àõóíä-

çàäÿ. – [Ñÿùùÿò:] Ìèðçÿ Úÿëèë äàìúûäàí; Àõû

öììàí éàðàòäû. Á.Âàùàáçàäÿ.

3. Êå÷ìèøäÿ éàçû-ïîçó èøëÿðè èëÿ ìÿøüóë

îëàí àäàì; êàòèá. [Íèñÿ õàíûì:] Ñÿí êþùíÿ

âÿçèðèí îüëó Ìèðçÿ Ñÿëèìè ýÿòèðèá þçöíÿ ìèðçÿ

åëÿìèñÿí. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ. [Òîüðóë:] Äÿðùàë

ìèðçÿñèíè ÷àüûðûá, Ãûçûë Àðñëàíà ìÿêòóá ýþí-

äÿðäè. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

ÌÈÐÇßËÈÊ

èñ.  Éàçû-ïîçó èøè èëÿ ìÿøüóë

îëìà; ìèðçÿ âÿçèôÿñè; êàòèáëèê. Ãÿùðÿìàíû

ùå÷ áèð äÿôòÿðõàíàäà ìèðçÿëèéÿ ýþòöðìöðäö-

ëÿð. Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÌÈÐÇßÉÈ

èñ. ìóñ. Àüûð-àüûð îéíàíûëàí

Àçÿðáàéúàí õàëã ðÿãñè âÿ áó ðÿãñèí ùàâàñû.

Ìèðçÿéè ÷àëìàã. – Ìÿøÿäè Èáàä ìèðçÿéè ùà-

âàñûíû îéíàéûð. Ö.Ùàúûáÿéîâ. Ìèðçÿéè ùàâà-

ñûíäà áó âÿçí àüûð âÿ àðàìëà âóðóëóð.

ß.Áÿäÿëáÿéëè.

ÌÈÑ

èñ. 1. Þçëö âÿ äþéöëÿ áèëÿí ãûðìûçûì-

òûë ìåòàë – êèìéÿâè åëåìåíò. Ìèñ ìÿäÿíè. Ìèñ

êöë÷ÿñè.

2. Áó ìåòàëäàí äöçÿëäèëìèø. Ìèñ êàñà.

Ìèñ ìÿúìÿéè. Ìèñ íèì÷ÿ. Ìèñ ïóë. – Äÿäÿ-

áàáàäàí ãàëìà áèð íå÷ÿ ïàð÷à ìèñ ãàá âàð

èäè êè, Ðåéùàí õàíûì îíëàðû áèðÿð-áèðÿð ñàò-

ìàüà áàøëàäû. Ò.Ø.Ñèìóðã. Ëà÷ûí úÿëä ýåòäè,

áèð ìèñ ëÿéÿí âÿ áèð äÿ ãàðà àôòàôà ýÿòèðäè.

Ù.Íÿçÿðëè.

3. ìÿú. Ãûðìûçû-ñàðû, ìèñ ðÿíýèíäÿ. Ãà÷àé

èëÿ Ýþé÷ÿê àíè îëàðàã áèð-áèðèíÿ áàõäûëàð.

Èêèñè äÿ áàøûíû àøàüû ñàëûá ãûïãûðìûçû ìèñÿ

äþíäöëÿð. ß.Âÿëèéåâ.

ÌÈÑÀË

èñ. [ÿð.] 1. Ùÿëë åäèëìÿñè ö÷öí ðÿ-

ãÿìëÿð öçÿðèíäÿ áÿçè ÿìÿëèééàò òÿëÿá åäÿí

ðèéàçè èôàäÿ. Ìèñàëëàðû ùÿëë åòìÿê. Ìèñàëûí

úàâàáûíû éîõëàìàã.

2. Áèð ôèêðèí àíëàøûëìàñûíû àñàíëàøäûðìàã

âÿ éà áèð øåéè ñöáóò åòìÿê ö÷öí ýÿòèðèëÿí äÿ-

ëèë, íöìóíÿ âÿ ñ. Ôèêðèíè ìèñàëëàðëà àéäûíëàø-

äûðìàã. – [Ìÿøÿäè Ùàøûì] ÿðÿá âÿ Èðàí ÿäÿ-

áèééàòûíäàí ìèñàëëàð ýÿòèðäè. Ñ.Ðÿùìàí.

3. Íöìóíÿ, þðíÿê, òèìñàë. Éîëäàøûíû ìèñàë

ýþñòÿðìÿê. – Ñÿí áèçèì þç ùÿéàòûìûçû ìèñàë

ýþòöðÿ áèëÿðñÿí. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

4. Áèð øåéèí áÿíçÿðè, îõøàðû, òàéû, áÿðàáÿðè,

ìèñëè. Íÿ õîø îëóð åøã ÿùëèíèí áó ùàëû; Øÿìÿ

éàíà ïÿðâàíÿíèí ìèñàëû. Ì.Â.Âèäàäè. [Âÿçèð:]

Ùàúû Ñàëåù, ýÿðÿêäèð Ðÿøòäÿ áèð ìèíòÿíÿ òèê-

äèðÿñÿí, éåðè çÿðáàôòäàí êè, ìèñàë âÿ áÿðàáÿðè

áó âàõòàäÿê Ëÿíêÿðàíäà ýþðöíìÿìèø îëà.

Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ. Äöíéàäà èýèäëèêäÿ ìÿíèì

éîõäó ìèñàëûì. ß.Íÿçìè.

5. Çÿðáè-ìÿñÿë. Úàíàíäàí àéðûëàí úàíäàí

àéðûëûð; Õàëã è÷èíäÿ áèð ìèñàëäû, ñåâäèéèì!

Ì.Ï.Âàãèô. Ýöëéàíàã äèíëÿéèð, Õàíïÿðè ìèñàë

÷ÿêèð, äÿëèë-ñöáóò ýÿòèðèð. ß.Âÿëèéåâ.

376

ÌÈÐ×ÀËÛÃ

ÌÈÑÀË

ÌÈÑÀËËÛ

ñèô.  Àäÿòÿí ñþçöí ÿââÿëèíäÿ

ýÿëèá, “îõøàéàí”, “áÿíçÿéÿí”, “áÿíçÿð”,

“êèìè” ìÿíàñû âåðèð. Øèðìàéû ùÿìèøÿ àòàñûíû

÷ÿêèú àëòûíäà äþéöëìÿêäÿí áÿðêèéÿí ïîëàä

ìèñàëëû èíñàíëàðà áÿíçÿäèðäè. Ì.Ùöñåéí.

ÌÈÑßÐÈÄßÍ

ñèô. Ìèñ ÿðèòìÿê ö÷öí îëàí.

Ìèñÿðèäÿí ñîáà.

ÌÈÑÝßÐ

èñ. [ôàðñ.] Ìèñäÿí ìöõòÿëèô ãàá-

ëàð ãàéûðàí óñòà. ßëëè ãÿäÿì áèð-áèðèíäÿí àðàëû

áþéöê ìèñýÿð êöðÿñè âÿ áó êöðÿéÿ ìöíàñèá áèð

êþðöê íÿñá îëóá. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ. ..Ìèñýÿð-

ëÿð, äÿìèð÷èëÿð àðàñûíäà èø àïàðìàã ö÷öí äÿ

àäàì òÿéèí åòìÿê ëàçûìäûð. Ï.Ìàêóëó.

ÌÈÑÝßÐËÈÊ

èñ. Ìèñýÿð ñÿíÿòè, èøè, ïåøÿñè.

Ìèñýÿðëèê åëÿìÿê.

ÌÈÑÈËÑÈÇ

ñèô. Ìèñëè, òàéû-áÿðàáÿðè îëìà-

éàí, ìöãàáèëè, ÿâÿçè îëìàéàí; íàäèð. Ìèñèë-

ñèç ýþçÿë. – Ùÿéÿòèìäÿ ñÿôàëû áèð áàü ñàëàúà-

üàì ìÿí; Éóðäóìäà áèð ìèñèëñèç áàüáàí îëà-

úàüàì ìÿí. Ì.Ìöøôèã. Õàíëàð õàíû Áàéûíäûð

õàí ìèñèëñèç áèð áàéðàì øÿíëèéè ãóðìóøäó.

Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

ÌÈÑÈÐËÈËßÐ

úÿì, òàð. Ìèñðèí ÿñàñ ÿùà-

ëèñèíè òÿøêèë åäÿí õàëã.

ÌÈÑÈÐØÖÍÀÑ

èñ. [ÿð. ìèñèð âÿ ôàðñ. ...øöíàñ]

Ìèñèðøöíàñëûã ìöòÿõÿññèñè.

ÌÈÑÈÐØÖÍÀÑËÛÃ

èñ. Ãÿäèì Ìèñðèí òàðè-

õèíè, äèëèíè, èãòèñàäèééàòûíû, èíúÿñÿíÿòèíè âÿ ñ.

þéðÿíÿí åëìëÿðèí ìÿúìóñó.

ÌÈÑÊÈÍ

ñèô.  [ÿð.] 1. Ôàüûð, áè÷àðÿ, áÿä-

áÿõò, éàçûã. Ëåéëè! – äåäè, âåðäè úàíè-øèðèí; Îë

àøèãè-áèãÿðàðö ìèñêèí. Ôöçóëè. [Äÿðâèø:] Øèêà-

ðûíû èòèðìèø ñÿééàä êèìè áîéíóáóðóã ìÿëóë âÿ

ìèñêèí (ç.) îúàã ãûðàüûíäà ãàëäûì. À.Äèâàí-

áÿéîüëó.

2. Áàúàðûãñûç, àúèç, ÿëèíäÿí ùå÷ áèð èø ýÿë-

ìÿéÿí, äöøêöí. Ìèñêèí àäàì. – [Ðÿùèì áÿé]

éàëíûç æàíäàðì éàíûíäà äåéèë, þç äîüìà îüëó-

íóí äà .. éàíûíäà õûðäà, ìèñêèí áèð õÿáÿð÷è

êèìè áèàáûð îëìóøäó. Ì.Ùöñåéí.

ìèñêèí-ìèñêèí çÿðô  Ôàüûð-ôàüûð, éàçûã-

éàçûã, àúèç ùàëäà. Ìèñêèí-ìèñêèí ýÿçìÿê.

Ìèñêèí-ìèñêèí áàõìàã.

ÌÈÑÊÈÍËßØÌß

“Ìèñêèíëÿøìÿê”äÿí ô.èñ.

ÌÈÑÊÈÍËßØÌßÊ

ô. Ìèñêèí ùàëà äöøìÿê;

ôàüûðëàøìàã, àúèçëÿøìÿê, ÿëèíäÿí ùå÷ áèð øåé

ýÿëìÿìÿê. Ìÿüðóð ñÿðêÿðäÿ þçöíöí ìèñêèí-

ëÿøìèø îðäóñó èëÿ áÿðàáÿð ìöãÿääÿñ ðóñ òîð-

ïàüûíäàí ãîâóëäó. Ì.Ùöñåéí.

ÌÈÑÊÈÍËÈÊ

èñ.  Ôàüûðëûã, áÿäáÿõòëèê, áè-

÷àðÿëèê, éàçûãëûã, àúèçëèê, äöøêöíëöê. Éåòÿð,

ìèñêèíëèê éåòÿð; Ãàëõ! Îéàí, îéàí, îéàí!..

Ù.Úàâèä. [Êîð] ìÿçëóìëóüó ñåâÿí, ìèñêèí-

ëèêäÿí ðóùàíè áèð çþâã àëàí áèð àäàì èäè.

Ñ.Ùöñåéí.

ÌÈÑÃÀË

èñ.  [ÿð.] Òÿõìèíÿí 4,26 ãðàìà

áÿðàáÿð êþùíÿ ÷ÿêè âàùèäè. [Ùàúû Êÿðèì:]

Áèð ìèñãàë îíäàí áèð áàòìàí ìèñÿ âóðóá õà-

ëèñ ýöìöø îëóð. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ. Îíëàð êàüûç

àðàñûíäàêû áåø-àëòû ìèñãàë áàðûòû ÷óõóðà òþê-

äöëÿð. Ï.Ìàêóëó.

ÌÈÑÃÀËÛ

1

:

ìèñãàëû òèðìÿ – êå÷ìèøäÿ ãèé-

ìÿòëè, çÿðèô òèðìÿ íþâö. Áÿéèí àíàñû ÿéíèíÿ

ìèñãàëû òèðìÿäÿí äîí ýåéÿðäè. Ù.Ñàðàáñêè.

ÌÈÑÃÀËÛ

2

èñ. áîò. Ãàëûíãàáûãëû öçöì íþâö.

ÌÈÑÃÀËËÛÃ

ñèô. Ñàéëàðëà èøëÿíÿðÿê, áèð øå-

éèí íå÷ÿ ìèñãàë àüûðëûãäà îëäóüóíó ýþñòÿðèð.

4 ìèñãàëëûã öçöê.

ÌÈÑÃÀË-ÒßÐßÇÈ

èñ. [ÿð. ìèñãàë âÿ ôàðñ.

òÿðàçó] Ãûçûë, ãàø-äàø âÿ áàøãà ãèéìÿòëè øåé-

ëÿðè ÷ÿêìÿê ö÷öí êè÷èê äÿãèã òÿðÿçè. [Äÿð-

âèø:]  Áó âàð êè, ÿôÿíäèì, Áàêûäà îëàí úÿìè

çÿðýÿðëÿð ìèñãàë-òÿðÿçèíè äöçÿëäèá íîõóä ÿù-

âàëàòûíà. Í.Âÿçèðîâ. 

Ìèñãàë-òÿðÿçè èëÿ

þë÷ìÿê (÷ÿêìÿê) – áèð øåéèí þë÷ö âÿ âÿçíèíè

÷îõ äèããÿòëÿ, äÿãèã òÿéèí åòìÿê.

ÌÈÑË

èñ. [ÿð.] 1. Áÿíçÿð, îõøàð, òàé. Áóíóí

ìèñëè îëà áèëìÿç. – Ùöñí è÷èíäÿ ýþðìÿìèø ìèñ-

ëèí ôÿëÿê; Áóíúà äþâðàíû êè, äþâðàí åéëÿìèø.

Íÿñèìè. [Ùàúû Ìóðàä:] Äåéèð êè, ýÿðÿê åëÿ

òîé åëÿéÿì êè, ìèñëè áó øÿùÿðèìèçäÿ îëìàìûø

îëà. Ñ.Ñ.Àõóíäîâ. 

Ìèñëè-áÿðàáÿðè îëìà-

ìàã (òàïûëìàìàã, éîõäóð) – òàéû-áÿðàáÿðè,

îõøàðû, áÿíçÿðè îëìàìàã (òàïûëìàìàã, éîõ-

äóð). Ùÿð êèì Ãîøàáóëàüûí î êþïöéöíäÿ ÷èì-

ñÿ, åëÿ ãöââÿòëè áèð èýèä îëàð êè, äöíéàäà ìèñëè-

áÿðàáÿðè òàïûëìàç. “Êîðîüëó”. [Áöðúÿëèéåâ:]

Àüáóëàã òóðø ñóéóíóí áÿëêÿ ùå÷ áöòöí äöí-

éàäà ÿñëà ìèñëè-áÿðàáÿðè éîõäóð. Ñ.Ðÿùèìîâ.

2. Äÿôÿ, êÿðÿ. Èêè èëÿ ö÷öí ìèñëè àëòûéà áÿðà-

áÿðäèð.

ÌÈÑËßÌß

“Ìèñëÿìÿê”äÿí ô.èñ.

ÌÈÑËßÌßÊ

ô. Ìåòàë øåéëÿðèí öçöíö ìèñëÿ

þðòìÿê; ìèñ ÷ÿêìÿê. Áîðóíóí öçöíö ìèñ-

ëÿìÿê.

ÌÈÑÌÀÐ

èñ. [ÿð.] Ìûõ. ..Ìÿí åëÿ ïèñ óøàã

ýþðìöøÿì êè, ÿëèíÿ ìèñìàðû, éà áû÷àüû àëûá

äèâàðëàðû úûçûá õàðàá åëÿéèð. Ú.Ìÿììÿäãóëó-

377

ÌÈÑÀËËÛ

ÌÈÑÌÀÐ

çàäÿ. Ãóëàì ìöÿëëèì .. [÷àíòàíû] éóõàðûäàí

äèâàðà âóðóëìóø ìèñìàðäàí àñäû. Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÌÈÑÌÀÐËÀÌÀ

“Ìèñìàðëàìàã”äàí ô.èñ.

ÌÈÑÌÀÐËÀÌÀÃ

ô. Ìèñìàð âóðìàã, ìèñ-

ìàð âóðóá áÿðêèòìÿê; ìûõëàìàã. [Úàìàë] éå-

øèéèí ãàïàüûíû ãîéóá áÿðê-áÿðê ìèñìàðëàäû.

ß.Âÿëèéåâ.

ÌÈÑÌÀÐËÀÍÌÀ

“Ìèñìàðëàíìàã”äàí ô.èñ.

ÌÈÑÌÀÐËÀÍÌÀÃ

ìÿúù. 1. Ìèñìàð âó-

ðóëìàã; ìèñìàðëà âóðóëóá áÿðêèäèëìÿê; ìûõ-

ëàíìàã.

2. ìÿú. Áàüëàíìàã. Î ýöíäÿí åòèáàðÿí ùà-

ìàìûí ãàïûñû ìèñìàðëàíäû, þíöíÿ çèáèë òþêöë-

ìÿéÿ áàøëàíäû. ×ÿìÿíçÿìèíëè.

ÌÈÑÐÀ

èñ.  [ÿð.] Øåðèí àéðûëûãäà ýþòöðöë-

ìöø áèð ñÿòðè. Ãÿçÿëäÿí èêè ìèñðà äåìÿê. Øåðèí

ìèñðàñû. – Õàíãûçû .. Âàãèôèí ùÿð ìèñðàñûíäàí

äîüàí àòÿøè ýþç éàøëàðû èëÿ ñþíäöðìÿéÿ ÷àëû-

øûðäû. ×ÿìÿíçÿìèíëè. Àëäûüûì ìþâçóéà úàí-

äàí ñàðûëûá; Ìèñðàäàí ìèñðàéà àòûëäûüûì éîõ.

Ì.Ìöøôèã.

ÌÈÑÐÀËÛÃ

èñ. Àäÿòÿí ñàéëàðäàí ñîíðà ýÿ-

ëÿðÿê øåðèí íå÷ÿ ìèñðàäàí èáàðÿò îëäóüóíó

áèëäèðèð. 20 ìèñðàëûã øåèð. – Ìÿí äþðä ìèñðà-

ëûã øåðèìäÿ, óçóí çàìàíëàð ìÿëÿêÿíè äöøö-

íÿðÿê, êå÷èðäèéèì àúû èçòèðàáëàðûí èôàäÿñèíè

âåðÿ áèëìÿìèøÿì. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

ÌÈÑÐÈ

1

ñèô. Ìèñèðÿ ìÿõñóñ. Ìèñèðÿ ìÿí-

ñóá. // Ìèñèðëè.

◊ Ìèñðè ãûëûíú – Êîðîüëóíóí ãûëûíúûíà âå-

ðèëÿí àä. Ìèñðè ãûëûíú ùàìàéûëäû áåëèíäÿ; Ýå-

éÿð ùÿð âàõò àë-ãóìàøû Êîðîüëó. “Êîðîüëó”.

ÌÈÑÐÈ

2

ñèô.  [ÿð.] êþùí.  Éîëóõóúó, êå÷èúè,

ñèðàéÿòåäèúè. Ìèñðè õÿñòÿëèêëÿð. – Éàçûðñàí áó

íàõîøëóã ìèñðè íàõîøëóã êèìè áèð øåéäèð âÿ

èëààõ.. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.

ÌÈÑÑ

[èíý. ìèññ] Èíýèëòÿðÿ âÿ Àìåðèêàäà

ÿðÿ ýåòìÿìèø ãàäûí (àäÿòÿí àä âÿ éà ôàìè-

ëèéàíûí ÿââÿëèíäÿ èøëÿäèëèð). Ìèññ Ùàííàíûí

áöòöí öìèäëÿðè êÿñèëèðñÿ äÿ, òÿñëèì îëìàìàüû

ãÿðàðà àëûð. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

ÌÈÑÑÈÎÍ