O’zbekiston-finlandiya pedagogika instituti maktabgacha ta’lim fakulteti maktabgacha ta’lim yo’nalishi maktabgacha ta’lim tarbiyani tashkil etish fanidan mavzu: “
Davlat ta’lim standartlarining maqsadi va vazifalari nimalardan iborat?
Yüklə 1,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Davlat ta’lim standartlarining vazifalari
|
Davlat ta’lim standartlarining maqsadi va vazifalari nimalardan iborat?
Davlat ta’lim standartlarining joriy etilishi quyidagi maqsadlar amalga oshirilishini nazarda tutadi: - ta’limning yuksak sifatini hamda mamlakatda amalga oshirilayotgan chuqur iqtisodiy va ijtimoiy islohotlarni, rivojlangan demokratik davlat barpo etish talablariga javob beruvchi raqobatbardosh kadrlar tayyorlanishini ta’minlash; - mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyoti istiqbollaridan, jamiyat ehtiyojlaridan, fan, texnika va texnologiyaning zamonaviy yutuqlaridan kelib chiqib 26 kadrlar tayyorlash mazmunini tartibga solish; - ta’limning demokratlashuvi, insonparvarlashuvi va ijtimoiylashuvi, ta’lim oluvchilarning huquqiy va iqtisodiy bilimlari darajasini, shuningdek ta’lim jarayoni samaradorligini oshirish; - sifatli ta’lim xizmatlari ko’rsatish, ta’lim va kadrlar tayyorlash sohasida shaxsning, jamiyat va davlatning manfaatlarini himoya qilish; - kadrlar tayyorlash sifatini va ta’lim faoliyatini baholash mezonlarini va tartibini belgilash; - ta’lim jarayonini va kadrlar tayyorlashning izchilligi va uzluksizligini ta’minlash; - mehnat va ta’lim xizmatlari bozorida raqobatbardoshlikni ta’minlash. Davlat ta’lim standartlarining vazifalari: - ta’lim sifatiga va kadrlar tayyorlashga, ko’rsatiladigan ta’lim xizmatlari turlariga nisbatan qo’yiladigan maqbul talablarni belgilash; - ta’limga va uning pirovard natijalariga, ta’lim oluvchilarning bilimi va kasb malakasi darajasini vaqti-vaqti bilan baholash tartibiga, shuningdek ta’lim faoliyati sifati ustidan nazorat qilishga nisbatan qo’yiladigan tegishli talablarni belgilovchi meyoriy negizni yaratish; - xalqning boy aql-zakovat merosi va umuminsoniy qadriyatlar asosida ta’lim oluvchilarni ma’naviy-axloqiy tarbiyalashning samarali shakllari va usullarini joriy etish; - ta’limning barcha turlarida ular mazmunini hamda olib boriladigan ta’lim va tarbiyani kelishib olish ularning o’zaro bog’liqligini, uzluksiz ta’lim tizimida va kadrlar tayyorlashda izchillikni ta’minlash; - o’quv-tarbiya va ta’lim jarayoniga, pedagogik va axborot texnologiyalari bilan ta’minlashga, ta’lim darajasini nazorat qilishga, ta’lim muassasalarida ta’lim oluvchilar va ularni bitiruvchilarning malakasiga nisbatan meyorlar va talablarni belgilash; - ta’lim va kadrlar tayyorlash sifatiga baho berishning xolis tizimini, ta’lim muassasalarini attestatsiyadan o’tkazish va akkredetatsiya qilishni joriy qilish; - kadrlarni maqsadli va sifatli tayyorlash uchun ta’lim, fan va ishlab chiqarishning samarali integratsiyasini ta’minlash; - milliy standartlar talabini ta’lim sifati va kadrlar tayyorlashga nisbatan xalqaro talablarga muvofiqligini ta’minlash. 7-moddasida davlat ta’lim standartlari yoritilgan: Davlat ta’lim standartlari umumiy o’rta, o’rta maxsus, kasb-xunar va oliy ta’lim mazmuniga xamda sifatiga qo’yiladigan talablarni belgilaydi. Davlat ta’lim 27 standartlarini bajarish O’zbekiston Respublikasining barcha ta’lim muassasalari uchun majburiydir . Davlat ta’lim standarti quyidagi maqsadlarni amalga oshirishni ko’zda tutishi lozim: -ta’lim berishning sifati masalalarida shaxs, jamiyat va davlat manfaatlarini himoya qilish va kadrlar tayyorlash, ta’limiy xizmatlarni tavsiya etish mehnat bozorini yuqori malakali kadrlar bilan ta’minlash; -shaxs, davlat va jamiyat ehtiyojlariga mos kadrlar tayyorlash va ta’lim berish sifatini oshirish, xalqaro tajribalar asosida fan va texnikani rivojlantirish; -kadrlar tayyorlash va ta’lim jarayonida muvofiqlik va uzluksizlikni ta’minlash; -ta’limning barcha shakl va bo’g’inlarida o’quv tarbiya jarayonini mukammallashtirishga ko’mak berish; - ta’limiy xizmat ko’rsatishda raqobat bo’lishini ta’minlash; Ta’limni standartlashtirishning vazifalari: Ta’lim berish va kadrlar tayyorlash, tavsiya etiluvchi ta’limiy xizmatlar ro’yxati va sifatiga yuqori talablar belgilash. Davlat shaxs ehtiyoji uchun zarur bo’lgan ta’lim berish va uning oqibat natijasining 28 muayyan talablarni o’rnatuvchi me’yoriy hujjatlar tizimini ishlab chiqish, shuningdek mazkur xujjatdan to’g’ri foydalanishni nazorat qilish. Milliy standart talablarini xalqaro mezonlar bilan uyg’unligini ta’minlash. Ta’lim to’g’risidagi milliy hujjatlarning shu turdagi hujjatlarga mos kelishini ta’minlash. Uzluksiz ta’lim jarayoning tarkibiy qismlari va tarkibiy unsurlariaro bog’liqlik va muvofiqlik bo’lishiga erishish. Ta’lim berish va kadrlar tayyorlashda yuqori natijalarga erishuvda moddiy boyliklar, vaqt va boshqa sarf-xarajatlarni kamaytirish. O’quv- tarbiya jarayoni va umuman, ta’lim uchun me’yor, qoida, ko’rsatma va talablar belgilash. Standartlash buyicha xalqaro tajribalarni bevosita qo’llash amaliyotini kengaytirish, agar ulardagi talablar O’zbekiston Respublikasining ta’limi fani, madaniyati, texnikasi va texnologiyasi uchun mos tushsa chet el davlatlari milliy standarlari yo’riqidan foydalanish. Pedagogik texnologiyalar (o’quv-o’qituv va tarbiya metodikasi o’qitishning texnik vositalari va b.)ga muayyan talablar belgilash. Ta’lim darajasini, ta’lim olayotganlar va bitiruvchilar malakasini baholash va nazorat qilishninig me’yoriy-texnik va metodik ta’minotini yuzaga keltirish. Ta’lim standartlari turli mamlakatlarda turlicha amalga oshiriladi. Lekin ta’limga nisbatan “standart” atamasidan foydalanish yaqindan ishlatila boshlandi. Bizning mamlakatimizda ta’limni sandartlashga asosan 1993 yildan kirishildi . Davlat ta’lim standartlarini ishlab chiqish va uni hozirgi bosqichda amaliyotga tatbiq etishning imkoniyati yuzaga keldi. Standartni ishlab chiqish “Ta’lim to’g’risida” gi qonunning 7-moddasi va muayyan bandlarida, “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi”da ta’limning mazmuni haqida bayon etilgan umumiy talablarga ko’ra amalga oshiriladi. Standart vositasida ta’limning talab etilgan darajasinibir me’yorda saqlash,uni jamiyat taraqqiyoti istiqboliga ko’ra takomillashtirish amalga oshiriladi. Standart oldiga quyidagi tallablar quyiladi: 1.Mamlakatningijtimoiy-iqtisodiy rivoji ehtiyojlari va xalqaro tajribalarni tahlil qilish asosida ta’lim jarayonidagi barcha manfaatdor tomonlarning imkoniyatlarini hisobga olish. 2.Standartda, avvalo, oqibat natijalarni me’yorlashtirish ko’zda tutiladi. 29 3.Standartlarda ta’limning shakli, bosqichi va sohalari bo’yicha muvofiqlik tajribalarini saqlash talab etiladi. 4.Standart mazmuni va ichki tuzilishiga ko’ra, shaxs kamolotini ta’minlash nuqtai nazarida to’laqonli bo’lishi lozim. 5. Standartlardagi har bir band bayoni uning yaxlitligini ta’minlaydigan izchil va ta’limning maqsadlarini to’la qamrab olganligi nuqtai nazaridan iloji bor qadar mukammal bo’lishi kerak. 6.O’zining ichki tuzilishi, mazmun-mundarijasiga ko’ra standart davlatning, mintaqaning va ta’lim muassasining manfaatlari mutanosibligini. Huquqini aks ettirishi lozim. 7.Mazmunan standart o’quv yuklamalarini me’yorlashtirishi lozim. 8.Standartning mazmun-mundarijasiga undan foydalanuvchilarning barcha toifalarini hisobga olmog’i darkor. Davlat standartining maqsadi maktabgacha ta’lim tizimini zamonaviy talablarga asoslangan holda tashkil etish, bolalarni sog‘lom va har tomonlama yetuk qilib voyaga yetkazish hisoblanadi. Uning vazifalari qatorida ta’lim-tarbiya jarayoniga samarali ta’lim va tarbiya shakllari hamda usullarini joriy etish hamda ta’lim-tarbiya jarayonining hajmiga, mazmuniga va sifatiga doir majburiy minimum talablarni joriy etish va nazoratini tashkil etish ham bor. Maktabgacha ta’lim va tarbiya davlat standartida quyidagilar nazarda tutilgan: davlat standartining maqsadi va asosiy vazifalari; maktabgacha ta’limning namunaviy o‘quv rejasi; davlat standartini joriy etish va uning talablariga rioya etilishini nazorat qilish; davlat standarti komponentlari, xususan: - ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yiladigan davlat talablari; - maktabgacha ta’lim va tarbiyaning davlat o‘quv dasturi; - davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarini o‘yinlar to‘plami, o‘yinchoqlar, mebel, jihozlar va boshqa texnik, reabilitatsiya vositalari bilan jihozlash normalari. Davlat standartining asosiy prinsiplari quyidagilar hisoblanadi: tarbiyalanuvchining intilishlari, qobiliyati va qiziqishlari ustuvorligi; 30 har bir bolaning, shu jumladan jismoniy yoki psixik rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolaning maktabgacha ta’lim va tarbiya olishga bo‘lgan huquqini amalga oshirish imkoniyatining tengligi; davlat standartining ta’lim sohasidagi davlat va jamiyat talablariga mosligi; maktabgacha ta’limning boshqa ta’lim turlari va bosqichlari bilan uzluksizligi va ta’lim mazmunining uzviyligi; maktabgacha ta’lim mazmunining respublikadagi barcha hududlarda birligi va yaxlitligi; maktabgacha ta’limning mazmuni, shakli, vositalari va usullarini tanlashda innovatsiya texnologiyalariga asoslanganligi; xorijiy mamlakatlarning ta’lim sohasida tajribasidan milliy xususiyatlarni hisobga olgan holda foydalanish. Yüklə 1,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|