F. M. Xalimova turizm geografiyasi o‘quv qo‘llanma

7.3. Ichki tafovutlari va tashqi iqtisodiy aloqalari. 
Germaniyada ichki iqtisodiy – geografik tafovutlar ham mavjud G‘arbiy qismi 
mamlakatning yirik industrial rayoni sifatida topilgan. Uning negizini Rur havzasi 
tashkil qiladi. Bu yer mamlakat hududini oz qismini tashkil qilsada, sanoat 

---

59 
tarmoqlarining ko‘p qismi shu yerda joylashgan. Shu jumladan og‘ir sanoatning katta 
qismi to‘plangan. Rurdagi shaharlarning sanoat tarmoqlari majmuasi bir-biriga 
o‘xshab ketadi, faqat ayrim xususiyatlari bilangina farq qiladi. Masalan, Essenda 
mashitnasozlik va harbiy korxonalar ko‘proq, Desburg xorijiy Yevropada eng katta 
metallurgiya markazi va daryo portidir. Rur havzasidan tashqarida Reyning yuqori 
oqimi bo‘ylab joylashgan shaharlar o‘z funksiyalariga ko‘ra ancha xilma-xildir. 
Masalan, Dyusseldorfda ko‘p tarmoqli sanoat mavjud u madaniy markazi 
hisoblanadi. 
Germaniyaning janubiy qismida ko‘mir (Sarda) va uran rudasi konlari mavjud. 
Aholining ko‘pligi, Reyn va uning tarmoqlari vodiysidagi karvon yo‘llari ustida 
joylashganligi, nihoyat qishloq xo‘jaligi xomashyolarining mavjudligi bu yerda 
ishlov beruvchi turli xil sanoatning ko‘plab markazlari vujudga kelishiga sabab 
bo‘lgan. Bu yerda metall sarflanadigan mashinasozlik-elektrotexnika, aniq mexanika 
va optika, elektron asbobsozlik, Shuningdek Kimyo, to‘qimachilik va oziq-ovqat 
sanoati ajralib turadi. 
Germaniya dunyodagi tashqi savdo hajmi bo‘yicha AQSHdan keyin ikkinchi 
o‘rinda turadi. Tashqi savdoning tovar va geografik tuzilishi mamlakatning xalqaro 
mehnat taqsimotidagi ishtirokini aks ettiradi. GFR avvalo sanoati rivojlangan 
davlatlarga, birinchi o‘rinda Yevropa Kengashi bo‘yicha sheriklariga qarab ish tutadi. 
Tashqi savdo aylanmasining asosiy qismi shu davlatlarga to‘g‘ri keladi. Germaniya 
chetga asosan avtomobillar, stanoklar, mashinalar, Kimyo mahsulotlari va elektr 
texnika buyumlari chiqaradi. Chetdan xomashyo, elektr texnika va to‘qimachilik 
mahsulotlari oladi. 
Germaniya – jahondagi eng yirik investorlardan biri. U o‘z sarmoyalarini 
ko‘pgina davlatlarning sanaoati va xizmat sohasiga sarflamoqda. Germaniya bilan 
O‘zbekiston Respublikasi o‘rtasida rasmiy munosat 1992-yildan boshlangan. 
O‘zbekiston respublikasining jami tovar aylanmasining deyarli 1/8 qismi hamda 
importning 1/7 qismi EFR ga to‘g‘ri keladi. 1997-yil mamlakatimizning dunyo 
mamlakatlari bilan tashqi savdo hajmlari bo‘yicha Germaniya 4-o‘rinni (Rossiya, 
Koreya, SHveysariyadan keyin) egallaydi. 2000-yilda o‘zaro savdo hajmi 291,9 mln. 

---

60 
AQSH dollarini tashkil etdi. O‘zbekistondan Germaniyaga paxta tolasi, miss va 
undan yasalgan buyumlar, boshqa rangli metallar yetkazib beriladi va turli xizmatlar 
ko‘rsatiladi. Gemaniyadan O‘zbekiston Respublikasiga asbob-uskuna, baliq 
mahsulotlari, qand-shakar va qandolat mahsulotlari, bug‘doy uni, kimyoviy 
mahsulotlar, qora metall va undan tayyorlangan buyumlar, transport vositalari, 
saryog‘ va o‘simlik yog‘i, optik asbob va apparatlar,sut mahsulotlari, qog‘oz va 
karton, plastmassa va undan yasalgan buyumlar, uchish apparatlari va boshqalar 
yetkazib beriladi va turli xizmatlar ko‘rsatiladi. Yengil sanoat, paxta va uning 
chiqitlarini qayta ishlash, tibbiyot va farmotsevtika priaparatlari ishlab chiqarish, 
qishloq xo‘jalik mahsulotlarini qayta ishlash, yuk va yo‘lovchi tashish, avtoservis, 
ilmiy ishlanmalar, savdo-sotiq va boshqa sohalarda bir nechta qo‘shma korxona 
faoliyat yuritayotir. O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi 
huzurida 
Germaniyaning 
40 
ta 
firma 
va 
kompaniyasi 
vakolatxonalari 
rasmiylashtirilgan.