O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 15- son ilmiy tadqiqotlar jurnali

O‘ZBEKISTONDA
 
FANLARARO
 
INNOVATSIYALAR

VA 
15-
SON

ILMIY
 
TADQIQOTLAR
 
JURNALI
20.01.2023
7. Musiqa tinglashda rasmlardan, bastakor va kompazitor portretlaridan, xilma-
xil rangdagi shakllardan foydalanish; 
8. Ovoz diapozonini kengaytirish mashqlarida musiqali zinacha ko‘rgazmali 
qurollar, tarqatma materiallardan foydalanish; 
9. Qo‘shiq kuylaganda rasmlarga qarab qo‘shiq nomini topish; 
10. Laparlar va raqslarni ijro etganda atributlar(gullar, lentalar, v.b.) foydalanish; 
11. Bolalarni ijodiy kobiliyatini rivojlantirishda musiqali xarakatli va obrazli 
o‘yinlarni o‘rgatilganda shu o‘yinga mos atributlarni tayyorlab fikrlashga o‘rgatish, 
sahnalashtirilgan jarayonda bolalarni mustaqil xarakat qilishlariga imkon yaratadi va 
katta o‘rin egallaydi. 
Ma‘lumki, nutqida nuqsoni bo‘lgan bolalar bilan ishlashda, ularning nutqlarini 
tiklashda musiqa mashg‘ulotlari katta o‘rin tutadi. Bunday gurux bolalari bilan musiqa 
rahbari logoped musiqa rahbari bilan hamkorlikda ishlasa o‘z maqsadiga yetadi. 
Nutqida nuqsoni bor bolalarning nutqini tiklashda musiqa raxbarlari ko‘proq 
logoritmikaga e‘tibor qilishlari ko‘zda tutiladi. Bunda: 
1. to‘g‘ri nafas olishni yo‘lga qo‘yish; 
2. ovozni rivojlantirish ustida ishlash; 
3. temp va ritm ustida ishlash; 
4. eshitish va xotirani rivojlantirish; 
5. umumiy va maxsus motorikani rivojlantirish; 
6. so‘zlarni xarakatlar bilan to‘g‘ri ishlay olish; 
7. intonasiya va shu registrlar ustida ishlash; 
8. o‘yinlar. 
Yuqorida ko‘rsatilgan tavsiyalar mashg‘ulot jarayonida o‘z samarasini beradi. 
Bolalarning musiqa tafakkurini rivojlantiradi. Idroki va hissiyotini tarbiyalaydi. 
Maktabgacha yoshdagi bolalar yorqin va quvnoq ranglarni xush ko‘radilar, ularda 
bu orqali quvnoqlik hissiyotlari rivojlanib boradi. 
O‘quv materiali murakkabligiga ko‘ra xilma – xildir: ko‘proq aqliy faoliyatni, 
diqqatni talab qiladigan vazifalarni mashg‘ulotlar boshida berish kerak. Kuylashdan 
oldin murakkab jismoniy mashqlarni berish mumkin emas, chunki bunday mashqlar 
bolalarni nafas olishlarini qiyinlashtiradi. Amaliyotga ko‘ra faoliyat turlarini 
quyidagicha berish maqsadga muvofiq. 
Mashg‘ulot boshida kichik musiqiy – ritmik mashqlar, ular birorta raqs 
elementlari ham bo‘lishi mumkin. Bunday harakatlar bola diqqatini jamlaydi. Ritmik 
mashqlardan so‘ng bolalar o‘tiradilar va musiqa tinglaydilar. Keyin esa qo‘shiq 
kuylashga o‘tadilar. Bolalar bir mashq davomida 2 – 3 ta qo‘shiq kuylashadi. Masalan, 
marsh, raqs, qo‘shiq jarayonida musiqa savodidan xabardor bo‘ladilar. Bunday 
mashg‘ulotlar “mavzuli mashg‘ulotlar”
 
deyiladi. 
Yana biri bu “kompleks mashg‘ulotlar”dir. Bunda bolalar bilan faqat musiqa emas, 
balki, adabiyot va tasviriy san‘at bilan shug‘ullanadilar. Bunday mashg‘ulotlar asosida 

---