Turkistonda jadidchilik harakatining vujudga kelishi

PEDAGOGS 
 international research journal
www.pedagoglar.uz
 

Volume-4, Issue-1, February–2022
 
53 
„O’zbekiston 
Respublikasi» 
maxsus 
jildining 
tegishli 
bo’limlari-
ga 
adabiyoti
, 
teatri
, 
musiqasi
ga jadidchilikning aksar vakillari yoshlarga dastavval 
diniy ta’lim bilan bir qatorda dunyoviy fanlarni o’qitish masalasini kun tartibiga 
qo’ydilar. Ular musulmon maktablarining ta’lim usuli va dasturlarini isloh qilib, 
yangicha usuldagi maktablarni ochdilar. Behbudiy, Munavvarqori, Abdulvohid 
Burhonov, Abdulla Avloniy va boshqalar yangi usul maktablari uchun darsliklar 
yozib, nashr etishgan. Jadidchilik harakati davomida ularning o’z matbuoti 
shakllandi. Jadidlar Toshkentda 1905-1906 yillarda „Taraqqiy» (muharriri Ismoil 
Obiliy), „Xurshid» (muharriri Munavvarqori), 1907-1908 yillarda „Shuhrat» 
(muharriri Abdulla Avloniy), „Osiyo» (muharriri  Ahmadjon Bektemirov), 
„Tujjor» (muharriri Saidkarimboy Saidazimboy o’g’li), Buxoroda 1912 yilda 
„Buxoroyi sharif“ (muharriri Mirzo Jalol Yusufzoda), „Turon“ (muharriri G’iyos 
maxsum Husayniy), Samarqandda 1913 yilda „Samarqand» (muharriri 
Mahmudxo’ja 
Behbudiy), 
Toshkentda 
„Sadoyi 
Turkiston“ 
(muharriri 
Ubaydullaxo’ja Asadullaxo’jaev), Qo’qonda „Sadoyi Farg’ona“ (muharriri Obidjon 
Mahmudov) gazetalari va Samarqandda 1913-1915 yillarda „Oyina“ (muharriri 
Mahmudxo’ja Behbudiy), Toshkentda 1915 yil „Al-isloh“ (muharriri Abdurahmon 
Sodiq o’g’li) jurnallarini nashr qilishdi. Shuningdek, 1917-1918 yillarda Toshkentda 
„Najot» (muharriri Munavvarqori), „Kengash» (muharrirlari Ahmad Zakiy 
Validiy va Munavvarqori), „Turon» (muharrirlari M. Afandizoda, Abdulla 
Avloniy), „Ulug Turkiston» (muharriri Kabir Bakirov), „Shuroy Islom» (muharriri 
Abdulla Battol), „Turk so’zi» (muharriri Temirbek Xudoyorxonov), „Turk eli» 
(tahririyati), 
Samarqandda 
„Hurriyat» 
(muharrirlari 
 Mardonqul 
Shohmuhammadzoda, Akobir Shomansurov, Fitrat), Qo’qonda „Tirik so’z» 
(muharriri Obidjon Mahmudov), „el bayrog’i» (muharriri Bo’lat Soliev) gazetalari 
va „Kengash“ (muharriri Hamza), „Yurt“ (muharriri Ashurali Zohiriy) jurnallari 
chop qilindi. Matbuot millat dilidagi gaplarni o’z sahifalariga ko’chirish bilan 
kifoyalanmay, qanday ishlarni birinchi navbatda amalga oshirish masalasini o’rtaga 
qo’ydi. 1909 yilda Toshkent ziyolilari tomonidan „Jamiyati xayriya» tashkil etildi. 

---