M. E. Mamarajabov, R. N. To’rayev zamonaviy dasturlash tillari

Masala 18
. Sonlar=[23, 4, 56, 12, 86, 231] ro’yxatini elementlaridan eng 
kichigini topish dasturi tuzilsin. 
Masala 19
. Sonlar=[23, 4, 56, 12, 86, 231] ro’yxatini elementlarini yig’indisini 
topish dasturi tuzilsin. 
Masala 20
. Sonlar=[23, 4, 56, 12, 86, 231] ro’yxatini [1:3] elementlarini ajratib 
olib yangi ro’yxat tashkil etish dasturi. 
 

---

58 
TUPLES - O'ZGARMAS RO'YXAT 
Dastur yaratish davomida o'zgarmas ro'yxat tuzish talab qilinishi mumkin. 
Pythonda bunday ro'yxatlar 
tuples (kortej)
deb yuritiladi. Tuple ichidagi qiymatlarni 
bir marta, dastur boshida beriladi va so'ngra o'zgartirib bo'lmaydi. List dan farqli 
ravishda, Tuple e'lon qilishda kvadrat qavslar [] o'rniga oddiy qavslar () ishlatiladi. 
Tuple ichidagi elementlarga huddi ro'yxat elementlariga murojat qilingani kabi murojat 
qilinaveradi: 
sonlar=(45, 12, 7, 9, 85, 97, 67) 
print (sonlar) 
print (sonlar [2]) 
print (sonlar [5]) 
Natija: 
(45, 12, 7, 9, 74, 85, 97, 67) 
7 
85 
Agar tuple ga o'zgartirish talab qilinsa, yagona yo'li o'zgarmas ro'yxatni list() 
funksiyasi yordamida 
list 
(oddiy ro'yxat) ko'rinishiga keltirib olish, o'zgarishlarni 
bajarsih va qaytarib tuple() funksiyasi yordamida o'zgarmas ro'yxatga o'tkazish 
mumkin: 
sonlar= (45, 12, 7, 9, 85, 97, 67) # o’zgarmas sonlar 
sonlar= list(sonlar) # ro’yxatga aylantirish 
sonlar.append(89) # element qo’shish 
print (sonlar) # natijani ko’rish 
sonlar=tuple(sonlar) # o’zgarmas songa aylantirish 
print (sonlar) # natijani ko’rish 
Natija: 
[45, 12, 7, 9, 74, 85, 97, 67, 89] 

---

59 
(45, 12, 7, 9, 74, 85, 97, 67, 89)