Oʻzbeкiston respubliкasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Kadirov axborot texnologiyalari

Soha boʻyicha klassifikatsiyalash. 
Soha boʻyicha axborot 
tizimlari quyidagi guruhlarga boʻlinadi: 

Tranzaksiyalarni qayta ishlash tizimlari; 

Qaror qabul qilish tizimlari; 

Axborot-ma’lumot tizimlari; 

Ofis axborot tizimlari. 
Axborot 
tizimlari 
Yakka 
Guruh 
Korporativ 
20

---

1.6
-r
as
m
. So
h
a b
oʻ
y
icha axbor
ot
t
izi
m
lar
ini
b
oʻ
li
sh
A
xbor
ot
t
iz
im
lar
i 
T
ranz
ak
si
y
al
ar
ni
qay
ta i
shl
ash 
ti
zi
m
lar
i
Q
ar
or
q
abu
l 
qi
li
sh 
ti
zi
m
lar
i
A
xbor
ot
-
m
a’
lum
ot
ti
zi
m
lar
i
O
fi
s 
axbor
ot
ti
zi
m
lar
i
T
ranz
ak
si
y
al
ar
ni
tez
k
or
qay
ta 
ish
las
h
T
ranz
ak
si
y
al
ar
ni
pak
et
li
qay
ta 
ish
las
h
A
nal
it
ik
t
ez
k
or
qay
ta i
shl
ash
Ek
spe
rt
t
iz
im
lar
i
Ele
k
tr
on 
hu
jj
at
la
r 
ti
zi
m
i
G
eog
raf
ik
axbor
o
t 
ti
zi
m
i
G
iper
m
at
nl
i 
ti
zi
m
lar
H
uj
ja
tl
i 
ti
zi
m
lar
Ish j
ar
ay
oni
ni
av
tom
at
las
h
ti
ri
sh
H
uj
ja
tl
ar
n
i 
boshqa
ri
sh
21

---

Tranzaksiyalarni qayta ishlash tizimlari 
axborotlarni qayta 
ishlashi boʻyicha tezkor qayta ishlash va paketli qayta ishlashga 
boʻlinadi.
Qaror qabul qilish tizimlari 
murakkab soʻrovlar asosida 
axborotlar tanlanadi va tahlil qilinadi.
Axborot-ma’lumot 
tizimlar
gipermatnli 
hujjatlar 
va 
multimediaga asoslanadi. Bu turdagi tizimlar asosan Internet 
texnologiyalarda keng qoʻllaniladi. 
Ofis axborot tizimlari
qogʻoz koʻrinishidagi hujjatlarni elektron 
koʻrinishga oʻtkazish, ish jarayonini avtomatlashtirish va 
hujjatlarni boshqarish uchun moʻljallangan.
Tashkillashtirish boʻyicha
klassifikatsiyalash.
Tashkillashtirish boʻyicha guruh va korporativ axborot tizimlari 
quyidagi sinflarga boʻlinadi: 

Fayl-server arxitekturasi asosidagi tizimlar; 

Klient-server arxitekturasi asosidagi tizimlar; 

Koʻp darajali arxitektura asosidagi tizimlar; 

Internet/Intranet texnologiyalar asosidagi tizimlar. 
1.7-rasm.Tashkillashtirish boʻyicha klassifikatsiyalash 
Axborot tizimlarini toʻliq tushunish uchun, ish muhitidagi 
muammolarni hal qilishda tashkillashtirish, boshqarish va 
Axborot 
tizimlari 
Fayl-server 
arxitekturasi 
asosidagi 
tizimlar
Klient-server 
arxitekturasi 
asosidagi 
tizimlar
K
o‘
p darajali 
arxitektura 
asosidagi 
tizimlar
Internet/Intranet 
texnologiyalar 
asosidagi 
tizimlar
22

---

axborotlarni hisoblash texnologiyalari tizimlarini yaxshilab 
tushunib olish talab etiladi
6
. 
1.8-rasm. Axborot tizimlarini tashkillashtirish 
 
I bobga doir savollar 
1. Axborot texnologiyalari fani nimani oʻrgatadi? 
2. Axborot texnologiyalarini qanday qismlarga ajratish 
mumkin? 
3. Axborot tizimi nima? 
4. AKT sohasini rivojlantirish boʻyicha qanday qonunlar qabul 
qilingan?
5. Axborot tizimining maqsadi nimalardan iborat? 
Test savollari 
1. “Axborot texnologiyalari” faning asosiy resursi? 
a) Axborot 
b) Kompyuter 
c) Texnologiya 
d) Dastur 
 
6
Kenneth C. Laudon, Jane. P. Laudon. Management Information Systems: 
Managing the Digital Firm, 13th Edition, Pearson Education, USA 2014. p 47-48. 
23

---

2. Axborotning eng kichik oʻlchov birligi? 
a) Gbayt 
b) Kbayt 
c) Tbayt 
d) Bit
3. Axborotlashtirish toʻgʻrisidagi qonun qachon qabul 
qilingan? 
a) 2016 
b) 2003 
c) 2001 
d) 1995 
4. Axborot tizimlari koʻlami boʻyicha nechta qismlarga 
boʻlinadi? 
a) 5 
b) 4 
c) 3 
d) 6 
24

---

II BOB. KOMPYUTER TIZIMLARI 
 
Tayanch 
soʻzlar:
 
hisoblash 
mashinalari, 
kompyuter, 
qurilmalar, xotira, tizimli blok, disk yurutuvchi, qattiq disk,
protsessor, boshqaruv qurilmasi, resurs, bulutli texnologiya