«innovative academy» ilmiy tadqiqotlarni

Adabiyotlar: 
1. Титоренко Г.А. Автоматизированные информационные технологии в экономике. 
– М.: ЮНИТИ, 2006.
2. G‘ulomov S.S., Alimov R.X. Axborot tizimlari va texnologiyalari. – Т.: Sharq, 2000. 
3. . G‘ulomov S.S., Shermuhammedov A.T., Begalov B.A. Iqtisodiy informatika. – Т.: 
O‘zbekiston, 1999. 

---

27 
«Zamonaviy dunyoda pedagogika va psixologiya» 
nomli 4-son ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiya 
MASOFAVIY O‘QITISH MODELLARI VA ULARNING TURLARI 
Allayorova Nigora Shavxiddinovna
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti 
4- bosqich talabasi 
Masofaviy o‘qitishning tashkil qilinishiga sabab bo‘lgan vaziyatlar bilan farqlanuvchi bir 
nechta modellar mavjud bo‘lib, ular: geografik sabablar (mamlakat maydoni, markazdan 
geografik uzoqlashgan regionlar mavjudligi), mamlakatning kompyuter va axborot 
texnologiyalari jihatidan kutubxonasilanganlik darajasi, transport va kommunikatsiyalarning 
rivojlanish darajasi, mamlakatning ta’lim sohasidagi odatlari, masofaviy ta’lim uchun 
mutaxasisslar mavjudligi, ta’lim sohasida axborot va kommunikatsion texnologiyalardan 
foydalanish darajasi bilan farqlanadi.
1. Birlamchi model.
Ushbu model faqat masofaviy talabalar bilan ishlash uchun yaratiladi. Ularning har 
bittasi virtual o‘qituvchiga biriktirilgan boiadi. Maslahatlar va yakuniy nazoratni topshirish 
uchun esa mintaqaviy bo‘limlar bo‘lishi shart. Shunday o‘quv kurslarida o‘quv shaklini 
tanlashda o‘qituvchi va talabalarga katta imkoniyatlar hamda erkinliklar beriladi. Bu modelga 
misol qilib Buyuk Britaniyaning Ochiq Universitetidagi (http://www.ou.uk) ta’limni olish 
mumkin.
2. Ikkilamchi model.
Bu model masofaviy va kunduzgi ta’lim talabalari bilan ishlash uchun yaratiladi. Ikkala 
guruhda bir xil o‘quv dasturi va darslar jadvali, i masofaviy ta’limihonlar va ularni baholash 
mezonlari mavjud. Bunday o‘quv muassasalarida kunduzgi kurslar soni masofaviylarga 
qaraganda ko‘p. Ushbu masofaviy kurslar pedagogika va uslubiyotdagi yangi yo‘nalishlar 
bo‘yicha izlanishda qo‘llaniladi. Bu modelga misol qilib Yangi Angliya va Avstraliya 
Universitetidagi (http :// www.une.edu.au) ta’limni olish mumkin.
3. Aralash model.
Ushbu model masofaviy va kunduzgi ta’lim turlarini integratsiyalash uchun yaratiladi. 
Talabalar o‘quv kursining bir qismini kunduzi, boshqa qismini esa masofadan o‘qiydi. Shu bilan 
birga, bu ta’lim turiga virtual seminar, taqdimotlar va leksiyalar o‘tkazish ham kiradi. Bu 
modelga misol qilib Yangi Zelandiyaning Massey Universitetidagi (http://www.massey.ac.nz) 
ta’limni ko‘rsatish mumkin.
4. Konsorsium.
Ushbu model ikki unversitetning bir-biri bilan birlashishini talab qiladi. Bu 
muassasalardan biri o‘quv kurslarini tashkil qilib ishni ta’minlasa, ikkinchisi ulami tasdiqlab, 
kurslarni talabalar bilan ta’minlaydi. Shu bilan birga, bu jarayonda butun universitet emas, 

---

28 
«Zamonaviy dunyoda pedagogika va psixologiya» 
nomli 4-son ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiya 
balki bitta kafedra yoki markaz yoxud universitet o‘mida ta’lim sohasida ishlaydigan 
korxonalar ham qatnashishi mumkin. Ushbu modelda o‘quv kurslarini doimiy ravishda nazorat 
qilish va muallif huquqlarini tekshirish zarur boiadi. Bu modelga misol qilib Kanadadagi Ochiq 
O‘quv Agentligidagi (http://www.ola.bc.ca) ta’limni olish mumkin.
5. Franchayzing.
Ushbu modelda ikki universitet bir-biri bilan o‘zlari yaratgan o‘quv kurslarini 
almashishadi. Masofaviy ta’lim sohasida yetakchi boigan o‘quv muassasasi o‘zining o‘quv 
kurslarini bu sohada ilk qadam qo‘yadigan muassasaga taqdim qiladi. Bu modelda ikkala 
muassasa talawww.ziyouz.com kutubxonasibalari bir xil ta’lim va diplom olishadi. Bu 
modelgamisol qilib Ochiq Universitet Biznes maktabi va Sharqiy Yevropa Universitetlari bilan 
boigan hamkorligini ko‘rsatish mumkin.
6. Validatsiya.
Ushbu model universitet bilan uning filiallari o‘rtasidagi munosabatlarga o‘xshash. Bu 
modelda bitta universitet o‘quv kursi, diplomlarini kafolatlasa, qolgan bir nechta universitet 
talabalar bilan ta’minlaydi.
7. Uzoqlashgan auditoriyalar.
Ushbu modelda axborot va kommunikatsiya imkoniyatlaridan keng foydalaniladi. Bitta 
o‘quv muassasasida bo‘lib o‘tgan o‘quv kurslari videokonferensiyalar, radiotranslyatsiyalar va 
telekommunikatsion kanallar orqali sinxron teleko‘rsatuvlar ko‘rinishida boshqa 
auditoriyalarga uzatiladi. Uning aralashgan modeldan farqi shundaki, bu modelda talabalar 
kunduzgi ta’limda qatnashmaydi. Bu modelga misol qilib AQSHning Viskonsing 
Universitetidagi va Xitoyning Markaziy radio va televideniye Universitetidagi ta’limni olish 
mumkin.
8. Loyihalar.
Ushbu model davlat dasturlari yoki ilmiy izlanish maqsadidagi dasturlarni bajarish 
uchun yaratiladi. Asosiy ish masofaviy ta’lim mutaxassislari va pedagoglar to‘plangan ilmiy-
metodik markaz zimmasiga tushadi. Bu modelda yaratilgan kurslar aholining katta qismiga 
namoyish qilinib, o‘z vazifasini bajarib boiganidan keyin to‘xtatiladi. Bu modelga misol qilib 
Afrika, Osiyo va Lotin Amerikasidagi rivojlanmagan mamlakatlarda o‘tkazilgan har xil kurslarni 
keltirish mumkin.