Mulkchilik shakllarini o`zgartirish yo`llari va usullari

2-rasm
Mulkchilik shakllarining tasniflanishi
14
14
Ш.Ш.Шодмонов, Б.Ю.Ходиев.
 
Иқтисодиёт назарияси: Дарслик. – Т.: «Молия -Иқтисод» нашриёти, 2017, 109-б 
Xususiy mulk – 
ayrim kishilar va 
guruhlarga tegishli 
bo’lib, yollanma 
mehnatdan 
foydalanib
daromad 
topishga qaratilgan
mulk
Jamoa mulki 
–
 
muayyan maqsad 
yo’lida turli 
ko’rinishdagi jamoalarga 
birlashgan kishilar 
tomonidan birgalikda 
o’zlashtiriluvchi vosita 
va ne’matlar 
Davlat mulki 
–
 
O’z vazifalarini 
bajarish 
maqsadida davlat 
tomonidan 
o’zlashtiriluvchi 
turli vosita va 
ne’matlar
Aralash mulk –
turli mulk shakllaridan 
tashkil topib, shunga 
muvofiq
tarzda 
o’zlashtiriluvchi vosita va 
ne’matlar 
Yakka tartibdagi 
xususiy mulk –
alohida olingan
mulkdor tomonidan 
o’zlashtiriluvchi 
vosita va
 
ne’matlar 
Korporativ xususiy mulk –
ma’lum maqsad yo’lida o’zaro 
birlashgan mulkdorlar 
mablag’iga asoslangan 
korxonalar tashkil
etish orqali 
o’zlashtiriluvchi vosita va 
ne’matlar 
Mulkchilik shakllari 
SHaxsiy mulk
–
fuqarolarning shaxsiy yoki
 
oilaviy mehnat orqali 
shakllangan va ularning 
ehtiyojlarini qondirishga 
qaratilgan mulk bo’lib, 
daromad iste’mol 
buyumlari va ishlab 
chiqarish vositalaridan 
iboratdir. 

---

17 
Davlat mulki haqiqatda ham xalqqa qarashli bo’lgan, bo’linmaydigan yoki 
umumiy resurslardan foydalanish uchun juda mosdir. Bunga misol qilib takror ishlab 
chiqarib bo’lmaydigan tabiiy resurslarni, yirik inshootlar va trans’ort vositalari, yo’llar 
kabi iqtisodiy tuzilmaning kattagina qismini ko’rsatish mumkin. 
O’zbekistonda Fuqarolik Kodeksiga muvofiq davlat mulki Respublika mulkidan va 
mahmuriy-hududiy (munitsi’al) tuzilmalar mulkidan iborat bo’ladi. Yer, yer osti 
boyliklari, suv, havo bo’shlig’i, o’simlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy 
resurslar, Respublika hokimiyati va boshqaruvi tuzilmalari mol-mulki, davlatga qarashli 
madaniy va tarixiy boyliklar, byudjet mablag’lari, oltin zaxirasi, valyuta fondi va 
boshqa davlat fondlari Respublika mulki hisoblanadi.
Mahmuriy-hududiy (munitsi’al) tuzilmalar mulkida davlat hokimiyati mahalliy 
organlari mol-mulki, mahalliy byudjet mablag’lari, munitsi’al uy-joy fondi va 
kommunal xo’jaligi korxonalari va boshqa mulkiy majmualar, xalq tahlimi, madaniyat, 
sog’liqni saqlash muassasalari kabilar mol-mulki bo’ladi.