2-D nyag r anlay , onun m zmunu, strukturu v tipl ri (1)
Mümkün olmayan hadisələrin
ehtimalı sıfira bərabərdir, zəruri (doğru) hadisələrin daxil olması ehtimalı mümkündür.
İmkan və gerçəklik. İmkan – bu və ya başqa hadisənin, prosesin yaranmasının ilkin şərti, onun
potensial mövcudluğudur. Beləliklə,
imkan və gerçəklik – hadisələrin inkişafının iki ardıcıl
mərhələsi, onun səbəbdən nəticəyə doğru hərəkəti, təbiətdə, cəmiyyətdə və təfəkkürdə səbəbiyyət
münasibətlərinin formalaşmasının iki mərhələsidir.
Imkan və gerçəkliyin əlaqəsinin bu cür anla-
şılması hər cür hadisənin inkişaf prosesinin obyektiv ayrılmazlığını əks etdirir.
Hər bir konkret prosesdə imkanın gerçəkliyə çevrilməsi, adətən, həm zərurət, həm də təsadüfi
səbəb – nəticə əlaqəsində həyata keçir. Buradan belə çıxır ki, gerçəklik özündə müxtəlif imkanlar
təcəssüm etdirir, çoxlu, nəinki zəruri, həm də təsadüfi xassələri saxlayır.
İmkan hər bir prosesin başlanğıc momenti, gerçəklik isə prosesin nəticəsidir. İmkan hələ
yetişməyən, nizamlanmayan və gerçəkliyə çevrilməsi üçün kifayət qədər səbəblərə malik olmayan
mahiyyətdir. İmkan hazırda olanın gələcəyidir, yəni mövcyd şəraitdə hələ yaranmamış olan, lakin
başqa bir şəraitdə yarana və mövcud ola biləcək hadisədir. Gerçəklik həyata keçən imkandır.
İmkan və gerçəklik vahid prosesin qanunauyğun hərəkətinin iki bir-birilə vəhdət təşkil edən, lakin
müxtəlif, bir-brinə əks olan tərəflərini əks etdirir. İmkan və gerçəklik arasındakı vəhdət ondan
ibarətdir ki, onalr eyni bir mahiyyətin tərəflərini əks etdirir. Əkslik isə ondan ibarətdir ki, imkan
həyata keçməmiş mahiyyəti özündə əks etdirdiyi halda, gerçəklik həyata keçmiş mahiyyəti əks
etdirir.
80
5-Qanun anlayışı. İnkarın inkar qanunu (Dialektik sintez qanunu)
