‘zbe risto n respublirasi 1 ay va ‘rta m axsus ta ’lim vazirligi

Ikkilam chi reanimatsiya.
3. 
Postrcanim atsion 
intensiv terapiya 
va bosh 
miya 
reanim atsiyasi davri.
Bosh m iya va boshqa hayotiy zarur organlar adekvat faoliyatini 
tiklash, saqlash, m o ‘’tadillashtirishga qaratilgan muolajalar. Bu 
davr ham uch bosqichdan iborat:

---

a) yurak faoliyatining to ‘xtash sababini, bcm om i qutqarish va 
davolash chora tadbirlarni aniqlash;
b) yangi usul va metodlardan foydalangan holda bosh miya 
faoliyatini to ‘liq tiklashga qaratilgan muolajalar;
v) postreanimatsion davrdagi hayotiy zarur organlam ing uzoq vaqt 
intensiv tcrapiyasi.
Ilozirgi vaqtda bosh miya p o ‘stloq qavati hujayralarini himoya 
qilishning yagona usuli - nafas va qon aylanishini sun’iy ravishda 
ta ’minlashdan iborat. Bu esa reanim atsiya asosidir. Minglab 
bem orlar hayotini saqlab qolayotgan keng qam rovlik reanimatsiya 
tadbir usullari 20 - 30 yil davomida o ‘zgarm asdan kelyapti. 
Asbob-uskunalar talab qilinm aydigan, oddiy, birlamchi rcanima- 
tsiya usullarini har qanday shifokor, hamshira, kichik tibbiyot 
hamshirasi va boshka notibbiyot xodim lar ham bilishi shart.
Oxirgi vaqtlarda reanim atsiyaning usullari, reanimatsiya 
davomidagi sun’iy qon aylanish m exanizm iga taalluqli iiziologik 
asoslangan gumonlar paydo bo ‘ldi. Bu yangicha kliniko-fiziologik 
materiallarni reanimatsiya bajarilishi, nafas y o ‘llarini o ‘tkazuv- 
chanligini ta ’minlash, qon aylanishi va nafas tiklangandan keyingi 
bemor parvarishi kabi bosqichlarda ko ‘rib ehiqamiz. Nafas 
faoliyatining 
sun’iy 
ravishda 
ta ’minlash 
- 
nafas 
yo ‘llari 
o ‘tkazuvchanligini tiklash va o ‘pkalar sun’iy ventilyatsiyasini 
bajarishdan iborat.
Nafas y o ‘llari oHkazuvchanligini tiklashga yuqori nafas 
y o ‘llaridagi qarshilikni kam aytirish va y ig ‘ilgan shilliq mod- 
dalam i olib tashlash tadbirlari kiradi. Yuqori nafas yo ‘llari 
qarshiligini kamaytirish uchun quyidagi usullar qo ‘llaniladi:
1. Boshni umurtqa ensa b o ‘g ‘imida orqaga bukish.
2. Pastki ja g ‘ni oldinga va yuqoriga siljitish.
Nafas yo ‘llaridagi m oddalarni olib tashlashda quyidagi usullar 
q o ‘llaniladi.
l)b arm o q bilan cpigastral sohaga, diafragm aga tom on tczlik 
bilan turtish yoki ko ‘krak qafasini ostidan siqish (G eym lix usuli).

---

Bu usullar ovoz tirqishi sohasidagi yot jism lam i olib tashlashda 
qo‘llaniladi.
2 )o g ‘iz va burun b o ‘shlig‘i hamda xalqumdagi balg‘am va 
suyuqliklar tupfcr, noksim on ballon, yoki elektr quvvatida 
ishlaydigan so‘rg ‘ichlar orqali'so‘rib olinadi.
3)havo o ‘tkazgichni ishlatish tilni orqaga ketishdan saqlaydi, 
agar til orqaga ketib, nafas y o ‘llarini to‘sib q o ‘ysa, til ushlagich 
bilan tashqariga tortish zarur.
4)X iqildoq 
va 
kekirdak 
sohasi 
laringoskopiya 
qilinib, 
tozalanadi.
5)traxeyaga intubatsion naycha kiritish, traxeya va bronxlam i 
tozalashga imkon beradi.
6) traxeo-bronxial daraxtini bronxoskopiya yordamida tozalash.
7) kekirdak va traxeyaning yuqori sohasi to ‘liq berkilib 
qolganda traxeostom iya bajariladi.
0 ‘pkalam ing sun’iy ventilyatsiyasini maxsus asboblar yoki 
asboblarsiz ekspirator usullarda bajarish mumkin.
1. Asboblarsiz 
o‘pkalarni 
ekspirator ventilyatsiya 
qilish 
"og‘izdan-og‘izga" va "og‘izdan-burunga" kabi sun’iy nafas 
berishni o ‘z ichiga oladi. Buning uchun bem orning nafas 
y o ‘llarida erkin o ‘tkazuvchanlikni ta ’minlagan holda chuqur nafas 
olib, og ‘izni - og‘izga yoki og ‘izni - burunga qo ‘yiladi-da 
chiqayotgan nafas purkaladi. Yuzni yon tomonga burib, bemorga 
passiv nafas chiqarishga imkon bcrish va ko ‘krak qafasi harakatini 
kuzatib turish lozim. Ilavo purkash hajmi va m inutlik nafas 
bolaning yoshiga mos b o ‘lishi kerak. Gipoksiya belgilarining 
kamayishi sun’iy nafas olishning samarali bo ‘lganligini bildiradi. 
Bunday usullar bilan o ‘pkaning sun’iy ventilyatsiyasi 1 5 — 20 
daqiqadan oshmasligi lozim.
2. A sboblar orqali o ‘pkalam i ekspirator ventilyatsiyasi og‘iz- 
burun niqoblari, S-simon Safar havo o ‘tkazgichi, qaytmas klapanli 
Bruk havo o ‘tkazgichi, intubatsion nay va og ‘iz-burun niqobli 
G ordon-M aykl ovqat obturatori kabi asboblardan foydalanib 
amalga oshiriladi.

---

0 ‘pkalami respirator]ar orqali sun’iy vcntilyatsiya qilishda 
atm osfcra havosi, toza kislorod va ularning aralashmasidan 
foydalaniladi. Respirator q o ‘l bilan yoki avtomatik boshqari- 
ladigan b o ‘lishi mumkin.
Q o‘l bilan foydalaniladigan rcspiratorlarga Am bu qopchasi, 
o ‘zi tarqatadigan xalta A D R -l, -2, ATVI (Daniya) va narkoz 
apparatlarida Eyr usulida qo‘llaniladigan T-shaklidagi nay kiradi.
A vtom atik rcspiratorlarga:
• bosimga qarab qo‘yiladigan asboblar DP-1, -2, -5, RD-1;
• chastotasiga qarab qo ‘yiladigan asboblar 
AID-2, Lada, 
pnevmat;
• hajmiga qarab qo‘yiladigan RO-5, -6;
• chaqaloqlarda va kichik yoshdagi bolalarda qo ‘llanadigan 
respiratorlar DP-5, Mlada, Bebi-Pulmotorlar kiradi.