‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

5.10. Ichki xo ‘jalik va korxonalararo tahlil
X o‘jalik faoliyatini o‘rganishga qaratilgan tahlil vositasida korxona- 
dagi muayyan ish joyi, smena, zveno, brigada yoki sex faoliyatini alo- 
hida-alohida o‘rganish muhim ahamiyatga ega. Har bir elementni alo­
hida o‘rganish obyektga taalluqli bo‘lgan hodisa va jarayonlami aniq 
bilishga hamda ko‘rsatkichlami korxonaning umumiy faoliyatiga qay 
tartibda, qanchalik ta’sir qilayotganini ko‘rsatib beradi.
Mazkur tahlil turi korxona tarkibidagi faqat bir bo‘lim yoki sohani 
to iiq va chuqur o‘rganish uchun tashkil etiladi. Xulosalari esa shu bo‘- 
lim yoki sohaga taalluqli boiadi. Shuningdek, ushbu tahlilda ko‘proq 
miqdor o‘lchamidagi ko‘rsatkichlar tadqiq etiladi hamda ko‘rsatkichlami 
yanada yaxshilash evaziga yakuniy faoliyatning samarali natijalari bel- 
gilab olinadi.
Ichki xo‘jalik faoliyatini tahlil qilishda asosiy manbalar b o iib o ‘r- 
ganiladigan b o iim yoki soha bo‘yicha tuzilayotgan hisobot m a’lumot­
lari hamda buxgalteriya hisobotlari, boshlang‘ich hujjatlar, statistik va 
tezkor hisob m a’lumotlari sanaladi. X o‘jalik ichki faoliyatini o ‘rganish- 
dagi maqsadlardan biri korxonadagi eng ilg‘or tajriba yoki eng qoloq 
holatlar nimalardan iborat ekanligini bilib olishdir.
Korxonalararo tahlil o ‘rganilayotgan ko‘rsatkichni ikki va undan 
ortiq korxonalaming xuddi shunday m a’lumotlari asosida taqqoslab 
o‘rganish tushuniladi. Bunday tahlilni tashkil etishmng zaruriyati kor- 
xonalar o‘rtasida o‘rtacha yoki eng yuqori natijalar darajasini bilishdir. 
Muayyan korxonaning erishgan natijasi yoki o ‘rtacha ko‘rsatkichi

---

boshqa raqobatdosh korxonalarda qanchalik ekanligini ko‘rish, va 
boshqa korxonalar o'rtasida o‘rganilayotgan subyekt qanday mavqega 
egaligini bilishdir.
Korxonalararo tahlilni amalga oshirishda quyidagilarga e’tibor qara- 
tilishi lozim:
- korxonalar ixtisosi, hajmi va boshqa sharoitlari bir xil b o iish i 
zarur;
- taqqoslanadigan ko‘rsatkichlaming aniqlanish uslublari aynan bir 
xil bo‘lishi lozim.
Raqobatdosh iqtisodiyotda korxonalararo tahlil turining ahamiyati 
beqiyosdir.