‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

5.9. D iagnostik tahlil
Jahon moliyaviy-iqtsodiy inqirozining sabab-oqibatlarini o ‘rganish- 
dan olingan saboqlardan biri korxona faoliyatini iqtisodiy jihatdan 
o‘rganishda voqeliklaming vuzaga kelayotgan belgilan hamda simtop- 
lari orqali, ulami tavsiflash asosida sodir b o iish i mumkin b o ig a n ho- 
latlar va ularning natijalarini oldindan ilmiy asosda bashoratlash zarurat 
ekanligidir. Oldindan bashoratlangan natijalar maqsadga muvofiq bo isa, 
jarayon o ‘z y o ‘nalishda davom ettiriladi. Agar, jarayon natijasining sa- 
maradorligini oshirishga ta ’sir etuvchi omillar aniqlansa, topilgan omil­
lar chora-tadbirlar vositasida faoliyatga joriy etiladi. Basharti, diagnos- 
tika natijalari salbiy holatlami ko‘rsatsa, unda reja va budjet ko‘rsatkich- 
lari bozor talablari hamda korxona imkoniyatlari asosida qaytadan ko‘rib 
chiqiladi va zarur o ‘zgartirishlar oldindan amalga oshiriladi. Diagnostik 
tahlil qisqa yoki uzoq muddatli voqeliklami o‘rganib ulami iqtisodiy ho­
latning istiqbolli natijalarini hamda rivojlanishini ko‘rsatib beradi. 
Demak, mazkur tahlil turi korxona faoliyatini boshqarishning asosiy 
funksiyalaridan birini muvaffaqiyatli amalga oshirishda muhim aha- 
miyat kasb etadi.
Shuningdek, hozirgi davrda iqtisodiy tahlil uchun kerakli manbalar 
hajmi qisqarib borishi, ularning o ‘zgarib turishi, talilil ishlarini m e’yoriy 
manbalar bilan ta’minlash qiyinlashib borayotgan sharoitda diagnostik

---

tahlilga ehtiyoj kuchaymoqda. Chunki kam m a’lumotlar asosida yuzaga 
keladigan holatlami oldindan to ‘g ‘ri ko‘rsatib berish bugungi kun ta- 
labidir.
Korxonalarda iqtisodiy diagnostika ko‘plab turdagi kompleks ana­
litik vazifalami hal etish imkonini beradi.
Iqtisodiy diagnostikada barcha turdagi m a’lumotlar manbayidan 
foydalanish uning aniqligi va ishonchliligini oshiradi.
Iqtisodiy diagnostika korxona faoliyati darajasida uchta bosqichdan 
iborat bo‘ladi. Birinchi bosqichda diagnostik tahlil o‘tkazish uchun ke­
rak boiadigan ko‘rsatkichlar ro‘yxati tuziladi. Ikkinchi bosqichda o‘rga- 
niladigan parametrlar bo‘yicha analitik tadqiqotlar olib boriladi. Uchin- 
chi bosqichda diagnostikaning natijasiga va olingan m a’lumotlaming 
boshqaruv jarayonlarida foydalanishiga baho beriladi.