‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

5.11. H udud, tarmoq va vazirlik b o ‘yicha tahlil
Hudud, tarmoq va vazirlik bo‘yicha erishilgan asosiy eng muhim 
ko‘rsatkichlami tahlil qilish iqtisodiyotni makro boshqarishda o ‘ta mu­
him masala. Ushbu tahlil turi tegishli statistik m aium otlam i o'rganish 
asosida amalga oshiriladi. Bunda hudud, tarmoq va vazirlik bo‘yicha 
ijtimoiy-iqtisodiy ko‘rsatkichlar, y a ’ni yalpi ichki mahsulot, mehnat 
unumdorligi, o‘rtacha ish haqi va shu kabi ko‘rsatkichlar o‘rganiladi.
Tahlil qilishda qoilaniladigan uslublar ham o‘ziga xos xususiyat- 
larga ega. Jumladan, ko‘rsatkichlarni o ‘rganishda korxonalar soni ko‘p 
boiganligi uchun guruhlashtirish va balans usullaridan keng foyda- 
laniladi.
Hudud, tarmoq va vazirlik bo‘yicha umumlashtirilgan iqtisodiy 
m aium otlam i o ‘rganish mamlakat uchun qaysi obyektlar yuqori samara 
keltirayotganligini yoki aksincha, makrodarajada o‘rtacha natijalar 
qandayligini bilish uchun ham zarur.
5.12. Tahlilning boshqa turlari
M avzuga o id tahlil.
X o‘jalik faoliyatida muayyan mavzuga oid b o i ­
gan jarayonlar va ularga tegishli b o ig a n obyektlami alohida tarzda, 
batafsil va tizimli o ‘rganishga ehtiyoj mavjud boiadi. Misol uchun, 
mehnat resurslari va ulardan samarali foydalanishnmg tahlili, asosiy 
vositalar tahlili, material resurslar va ulardan foydalanish tahlili kabilar. 
Ushbu tahlilda mavzuga oid barcha jihatlar chuqur va keng k o ia m d a 
o ‘rganiladi. Boshqa tahlil turlarida mavzuga tegishli jihatlar tahlil turlari 
maqsadi va vazifalaridan kelib chiqib o ‘rganiladi, xolos.

---

M arjinal tahlil.
Xarajatlaming doimiy va o‘zgaruvchan turlarga aj- 
ratib foyda hajmini aniqlash va uning samaradorligini oshirishga qara­
tilgan tahlil.
Texnik-iqtisodiy tahlil.
Ushbu tahlil turi aniq mehnat bilan mahsu­
lotning belgilangan sifatlarini saqlab qolgan holda, natural ko‘rinishida 
amalga oshiriladigan ishlab chiqarish jarayonlarini sabab-oqibat asosida 
o‘rganadi. Bunga misol qilib mehnat resurslari, asosiy vositalar, xom- 
ashyolar, texnologiyalar va shu kabilaming moddiy ko‘rinishdagi o ‘zaro 
uzviy faoliyatini ko‘rsatish mumkin. Mazkur tahlilni olib borishdan 
maqsad ulami o ‘zaro yanada muvofiqlashtirish ham da bu boradagi inno- 
vatsion yangiliklami joriy qilishdir.