Ekspluatasiya instituti

6. Shaharlarda transport qatnovini tashkil qilishning asosiy xususiyatlari 
Shahar yo„lovchi transporti bir-biridan hajmiga, transport vositalarining qarashligi, 
o„lchamiga va yuk tashish turiga qarab quyidagilarga bo„linadi: 
 
- оmmaviy (elektrlashtirilgan temir yo„l, metropoliten, monorels, tramvay, 
trolleybus, avtobus); 
- shaxsiy (engil avtomobillar, mototsikl, velosiped). 
Ommaviy shahar transportiga ehtiyoj yirik shaharlar maydoni ancha 
kengaygan davrda sezila boshlanadi. Shahar transporti (ot-arava), ot kuchi bilan 
harakatlanuvchi transportdan hozirgi zamonaviy shahar transportlarigacha 
(metropoliten, tez yurar tramvay va boshqalar) bo„lgan rivojlanish davrini o„tdi. 
Engil avtomobil bilan ommaviy shahar transporti o„rtasidagi raqobat shundan 
iboratki, engil avtomobil qulayligi, tezligining yuqoriligi, eshikdan eshikka xizmat 
ko„rsatishidir. Shuningdek yo„lovchi tashish hajmining kichikligi bilan va foydali 
transport maydonining ko„pgina qismini egalash bilan birga samarali ishlayotgan 
ommaviy transportdan yo„lovchilarning bir qismini o„ziga og‟diradi.
 
Nazorat savollari 
1. Shahar ko„chalari va yo„llari deganda nimani tushunasiz? 
2. Shahar rejasining qanday turlarini bilasiz? 
3. Toshkent shahri qaysi shahar rejasiga mos keladi? 
4. Shahar ko„chalari va yo„llari tasnifi haqida nima bilasiz? 
5. Magistral ko„chalar haqida ma‟lumot bering? 

---

48
6. Shaharlarni rejalashtirish sxemalarini chizib ko„rsating? 
7. Ko„cha va ko„chadan tashqari transport turlari, ularning tavsiflari haqida nima 
bilasiz 
7-MA‟RUZA: TEMIR YO„LLARI VA UNING XALQ XO„JALIGIDAGI 
O„RNI
Reja: 
1. 
Temir yo„llarning rivojlanish istiqbollari. 
2. 
Temir yo„l tarmoqlari. 
3. 
Quvib o„tish yo„llari. 
4. 
Temir yo„lidagi qurilmalar.