Suya endirilmiş qayığı gəminin bortunda saxlamaq üçün onun burun və arxa sonuclarında bərkidilmiş falinlər –
burazlar xidmət göstərir. Falinlərin qayığın içindən verilməsi nəzərdə tutulmuşdur.
Bütün xilasedici qayıqların sükanı və rumpeli olmalıdır. Əgər həmçinin şturval və ya sükanın
məsafədən idarə
edilməsinin digər vasitəsi varsa, o zaman bu vasitənin sıradan çıxması halı üçün sükanın rumpel vasitəsilə idarə olunma
mümkünlüyü nəzərdə tutulmalıdır. Sükan daima xilasedici qayığa bərkidilməlidir. Rumpel daima sükanın ballerinin üstündə və
ya onunla birləşik olmalıdır, lakin əgər xilasedici qayıq sükanın məsafədən idarə edilmə vasitəsilə təchiz edilidsə, o zaman
rumpel çıxarılan ola və sükan ballerinin yaxınlığında bərkidilərək saxlanıla bilər. Sükan və rumpel elə quruluşda olmalıdırlar
ki, ayırıcı mexanizm və ya avar vinti işləyərkən onlar zədələnməsin.
Xilasedici qayıq düz və ya aşmış vəziyyətdə olduğu zaman xilas olanların tutmaları üçün qayığın
bütün xarici
perimetri boyu sallaq vəziyyətdə üzgəclərlə xilasedici leyerler və alt çıxıntı səviyyəsində isə tutacaqlar bərkidilmişdir.
Xilasedici qayığın xarici səthi narıncı rəngdə boyalanır. Qayığın burun hissəsinin hər iki bortunda qayığın ölçülərini,
orada yerləşdirilə bilən insanların sayını və qeydiyyat limanını göstərən yazı edilir. Qayığın aid olduğu gəminin adı və onun
sıra nömrəsi elə qaydada yazılır ki, onlar yuxarıdan görünsün.
İşıqqaytarıcı materialın zolaqları münasib intervaldan bir qayığın bortlarının xarici tərəfinin yarısının ortasında,
planşirlə stasionar örtüyün yuxarı hissəsi arasında, stasionar örtüyün yuxarısının üfüqi hissəsinə,
eləcə də, əgər qayıq
özübərpaolan deyilsə, onun dibinin üzərinə yapışdırılır.
32
Xilasedici qayıq sıxılma nəticəsində alışan daxili yanma mühərriki ilə (dizellə) təchiz olunur. Mühərrik əl ilə işə salma
qurğusuna və ya bir-birindən asılı olmayan iki enerji mənbəyindən - akkumulyator batareyasından işləyən startyordan, sıxılmış
havası olan qurğudan və ya başqa bir mənbədən işləyən, ötürücüsü olan işə salma qurğusuna malikdir. İşə salma qurğusu
ətraf
mühitin
-15ºC temperaturunda, işə salmaya başlama anından 2dəq.-dən gec olmayan zaman ərzində mühərrikin işə salınmasını təmin
etməlidir. Su xaricində olan mühərrik soyuq vəziyyətdən işə salındıqda azı 5 dəq. ərzində işləməlidir.
İşlənmiş qazlar borusu elə qurulmalıdır ki, normal istismar zamanı suyun mühərrikə daxil olmasının qarşısını alsın.
Mühərrik və ona aid olan qurğular istənilən vəziyyətdə qayığın aşması zamanı işləməli, düz vəziyyətə qayıtdıqdan
sonra işləməyə davam etməli və ya aşarkən avtomatik olaraq dayanmalı, düz vəziyyətə qayıtdıqdan və içindəki su
boşaldıldıqdan sonra isə yenidən asanlıqla işə düşməlidir. Yanacaq sisteminin quruluşu qayığın aşması zamanı mühərrikdən
yanacağın axmasının qarşısını almalı, sürtgü yağının axması isə 250 ml-dən çox olmamalıdır.
Mühərrik, qayığın irəliyə və geriyə
hərəkətini təmin etməklə, avar valının fırlanma tezliyini və istiqamətini
dəyişməyə imkan verən revers-reduktora və yaxud başqa bir qurğuya malik olmalıdır.
Mühərrikin və onun ötürmələrinin idarə edilməsi sükanı idarəetmə postundan təmin olunmalıdır.
Xilasetmə qayığı tam sayda insanlarla və təchizatla yüklənərkən və mühərrik vasitəsilə hərəkətə
gətirilən bütün
mexanizmlər işləyərkən, irəliyə hərəkət sürəti sakit suda azı 6 mil/s, 25 nəfərlik tutumu olan xilasedici salı tam sayda insanlarla
və təchizatla yüklənmiş vəziyyətdə və yaxud onun bərabər əvəzilə yedəkləyərkən – azı 2mil/s olmalıdır.
Yanacağın ehtiyatı, azı 24 saat ərzində 6mil/s sürətlə tam yüklənmiş xilasetmə qayığının hərəkətini təmin etmək üçün
kifayət etməlidir.
Gəmilərin xilasetmə qayıqları ilə təchizatı elə olmalıdır ki, hər bortun qayıqlarındakı yerlərin sayı aşağıdakılara
bərabər olsun:
- məhdudiyyətsiz üzmə rayonuna malik sərnişin, balıqçı gəmilərində və üzən bazalarda - gəmidə olan insanların
ümumi sayının yarısına;
34
- bortunda 50 nəfərdən artıq olmayan xüsusi heyətə malik yük gəmilərində, eləcə də
üzən bazalarda, elmi-tədqiqat,
ekspedisiya və təlim gəmilərində - gəmidə olan insanların ümumi sayına.
Tutumu 150 nəfərdən artıq olan xilasedici qayıqlara icazə verilmlr.
35